اکثر کودکان تا سن 3 سالگی یک مجموعه کامل از 20 دندان شیری دارند.
کودکان معمولا از حدود سن 6 سالگی شروع به از دست دادن دندان‌های شیری خود می‌کنند. از 6 تا 12 سالگی، کودکان ترکیبی از دندان‌های دائمی و شیری دارند. در حدود سن 12 سالگی، اکثر کودکان تمام دندان‌های دائمی خود، به جز دندان‌های آسیاب سوم (دندان‌های عقل)، را دارند.
دندان درد در کودکان
دندان درد و مشکلات لثه جز اختلالات شایع هستند.
ما می‌توانیم با مراقبت مناسب از دندان‌ها و لثه‌ها از بروز این مشکلات برای فرزندمان پیشگیری کنیم. برای سالم نگه داشتن دندان‌ها، لثه‌ها و استخوان‌های اطراف دندان، مسواک زدن منظم، استفاده از نخ دندان و تغذیه مناسب ضروری است.
بیشتر بخوانید: درمان گوش درد کودکان
علت دندان درد در کودکان چیست؟
گاهی اوقات ممکن است هنگام لمس دندان یا هنگام خوردن یا نوشیدن غذاهای گرم، سرد، شیرین یا ترش دندان کودک حساس شده و درد داشته باشد. حساسیت خفیف ممکن است ناشی از آسیب یا پسرفت لثه یا فرسایش سطح دندان باشد. حساسیت متوسط تا شدید می‌تواند به معنای شکستگی یا وجود حفره دندانی باشد.
حفره دندانی
دندان درد اغلب به دنبال آسیب به دندان اتفاق می‌افتد. شایع‌ترین شکل آسیب به دندان، ناشی از ایجاد حفره در دندان به دنبال پوسیدگی است.
ایجاد حفره در دندان اغلب نتیجه بهداشت نامناسب دندان است. قند و نشاسته موجود در غذاها به باکتری‌های موجود در دهان اجازه می‌دهند به دندان‌ها آسیب وارد نمایند. باکتری‌هایی که در دهان زندگی می‌کنند، با تغذیه از قند و نشاسته، اسیدی تولید می‌کنند که می‌تواند به دندان آسیب وارد کرده و منجر به پوسیدگی دندان شود.
دلایل دیگر دندان درد ممکن است شامل موارد زیر باشد:
عفونت دندان یا بافت اطراف آن (آبسه)
آبسه دندان به تجمع چرک، ناشی از عفونت باکتریایی، در دندان، لثه یا در استخوانی که دندان‌ها را در جای خود نگه می‌دارد، گفته می‌شود. آبسه ممکن است به صورت یک برآمدگی قرمز و متورم در نزدیکی یا کنار دندان دردناک دیده شود.
آبسه‌های دندانی اغلب دردناک هستند و باید توسط دندانپزشک بررسی شوند، چرا که آبسه‌ها خود به خود از بین نمی‌روند.
گاهی اوقات آبسه می‌تواند باعث سرایت عفونت به سایر قسمت‌های بدن و ایجاد بیماری شود.
دندان نهفته
دندان نهفته دندانی است که درون لثه قرار دارد. این اتفاق اغلب برای دندان آسیاب سوم (دندان عقل) یا دندان‌های عقبی دیگر رخ می‌دهد. دندان‌های جلو و کناری به ندرت نهفته می‌شوند.
دندان نهفته ممکن است مشکلی ایجاد نکند. اگر دندان نهفته مشکلاتی مانند عفونت یا درد ایجاد کند، ممکن است برای خارج کردن آن به جراحی نیاز باشد.
مشکلات یا آسیب به اعصاب مرکز دندان (پالپیت)
به ملتهب و عفونی شدن پالپ داخل دندان پالپیت گفته می‌شود. پالپ قسمت نرم داخل دندان و دارای عروق خونی و اعصاب است. پالپیت در کودکان معمولا در اثر ضربه یا آسیب ناشی از دندان قروچه ایجاد می‌شود.
دندانپزشک، براساس علت زمینه‌ای ایجاد کننده پالپیت، در ارتباط با راه‌های درمان دندان درد کودکان این مشکل تصمیم‌گیری می‌نماید.
مشکلات لثه
لثه سالم صورتی و محکم است و به راحتی دچار خونریزی نمی‌شود. گاهی اوقات اگر کودک دندان‌ها و لثه‌های خود را خیلی محکم مسواک بزند، از مسواک با پرزهای سفت استفاده کند یا نخ دندان را محکم روی لثه‌ها فشار دهد، ممکن است دچار خونریزی لثه شود. باید به فرزند خود آموزش دهیم تا به آرامی دندان‌های خود را مسواک بزند و نخ دندان بکشد و از مسواک نرم استفاده کند.
گاهی اوقات دندان درد می تواند ناشی از سایر اختلالات باشد، مانند:
- عفونت سینوس که می‌تواند باعث درد ارجاعی به دندان یا فک شود.
- عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی.
- کمبود ویتامین‌ها، مانند سطح بسیار کم ویتامین B12.
بیشتر بخوانید: ویتامین های اساسی مورد نیاز بدن کدامند؟
علائم دندان درد در کودکان چیست؟
هر کودک ممکن است علائم متفاوتی داشته باشد. در زیر شایع‌ترین علائم دندان در کودکان آورده شده است:
- درد مداوم و ضربان‌دار در دندان
- دندان دردی که با لمس دندان بدتر می‌شود
- دندان دردی که با تماس غذاها یا مایعات سرد یا گرم بدتر می‌شود
- دردناک و حساس شدن فک در اطراف دندان
- تب
- احساس خستگی و بدحالی یا بی‌حالی عمومی
اقدامات تشخیصی در صورت بروز دندان درد در کودکان
در صورت بروز دندان درد باید برای ارزیابی و مراقبت به دندانپزشک مراجعه نماییم.
علائم دندان درد ممکن است مانند سایر مشکلات سلامتی یا دندانی به نظر برسد. به همین دلیل باید برای تشخیص صحیح، کودک را نزد پزشک یا دندانپزشک ببریم.
ممکن است دندانپزشک، جهت بررسی بهتر وضعیت دندان‌ها، تصویربرداری با اشعه ایکس را درخواست نماید.
دندان درد کودکان چگونه درمان می‌شود؟
درمان دندان درد به علائم، سن و وضعیت عمومی سلامت کودک و نیز شدت وخامت پوسیدگی دندان بستگی دارد.
درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آنتی‌بیوتیک‌ها: ممکن است پزشک برای کنترل عفونت باکتریایی، آنتی‌بیوتیک تجویز نماید. باید آنتی‌بیوتیک را دقیقا طبق دستور پزشک و به طور کامل استفاده نماییم.
- مُسَکن‌ها
- شستشوی دهان با آب نمک گرم
- کشیدن دندان در صورت لزوم
- در صورت نیاز تخلیه عفونت (آبسه)
- پر کردن دندان در صورت نیاز
- جراحی برای برداشتن پالپ ملتهب از وسط دندان (روت کانال یا عصب‌کشی)
اگر عفونت شدید باشد، ممکن است لازم باشد که کودک در بیمارستان درمان شود. در این صورت آنتی بیوتیک مورد نیاز کودک از طریق وریدی (درون رگ) تزریق می‌شود.
چگونه می‌توانیم به پیشگیری از دندان درد در فرزندمان کمک کنیم؟
عادات صحیح مراقبت از بهداشت دهان و دندان می‌تواند از پوسیدگی، که دلیل اصلی دندان درد است، جلوگیری کند. باید اطمینان حاصل کنیم که فرزندمان:
- دندان های خود را دو بار در روز مسواک می‌زند
- روزانه به طور صحیح از نخ دندان استفاده می‌کند
- رژیم غذایی سالمی دارد و غذاهای سرشار از قند و نشاسته را محدود مصرف می‌کند
باید به طور منظم فرزندمان را جهت معاینه و انجام اقدامات لازم نزد دندانپزشک ببریم. دندانپزشک می‌تواند حفره‌های ناشی از پوسیدگی دندان را پیش از اینکه به پالپ آسیب برساند پیدا کرده و درمان کند. آن‌ها همچنین می‌توانند اقدامات لازم برای جلوگیری از ایجاد حفره را در نظر بگیرند.
گام‌های بعدی
نکاتی که به ما کمک می‌کند تا از ویزیت دندانپزشک فرزندمان بیشترین بهره را ببریم:
- دلیل ویزیت و کاری که قرار است برای فرزندمان انجام شود را بدانیم.
- قبل از ویزیت، سؤالات خود را یادداشت کنیم.
- در هر ویزیت، نام تشخیص و هرگونه دارو، درمان یا آزمایش جدید و همچنین هر دستورالعمل جدید دندانپزشک برای فرزندمان را یادداشت کنیم.
- درباره علت تجویز دارو یا درمان جدید و چگونگی کمک آن به فرزندمان سوال کنیم. همچنین در رابطه با عوارض جانبی این روش‌ها اطلاعات لازم را کسب نماییم.
- در ارتباط با سایر روش‌های درمانی با دندانپزشک مشورت کنیم.
- درباره علت توصیه یا درخواست یک آزمایش و تفسیر احتمالی نتایج آن سوال بپرسیم.
- در رابطه با اینکه اگر فرزندمان دارو را مصرف نکرد یا آزمایش یا روش درمانی را انجام نداد، چه انتظاری باید داشته باشیم، با پزشک مشورت کنیم.
- اگر فرزندمان نوبت ویزیت بعدی دارد، تاریخ، ساعت و هدف آن را یادداشت کنیم.
- باید بدانیم در صورتی که فرزندمان بیمار شود یا سوال یا نیاز به مشاوره داشته باشیم چگونه می‌توانیم بعد از ساعات اداری با پزشک یا دندانپزشک فرزندمان تماس بگیریم.
منابع: The University of Rochester Medical Center (URMC) , National Health Service , Mott Children’s Hospital
IR-0423-ABD-8001-AS
