علائم و راهکارهای درمانی بیماری بهجت

بیماری بهجت (Behçet’s disease) یک اختلال خودایمنی نادر است که چالش‌های قابل‌توجهی برای بیماران و پزشکان به‌همراه دارد. در این مطلب به بررسی بیشتر این بیماری، علت و راهکارهای درمانی‌ آن می‌پردازیم.

بیماری بهجت چیست؟

بیماری یا سندرم بهجت، یک اختلال خودایمنی است که باعث التهاب رگ‌های خونی در سراسر بدن می‌شود.

این بیماری می‌تواند به علائم و نشانه‌های متعددی مثل زخم‌های دهانی، التهاب چشم، بثورات و ضایعه‌های پوستی و زخم‌های تناسلی منجر شود که در ابتدا ممکن است بی‌ارتباط با این بیماری به نظر بیایند.

علت بیماری بهجت

همان‌طور که گفته شد، بهجت یک اختلال خودایمنی است؛ یعنی وضعیتی که در آن، سیستم ایمنی به اشتباه به بعضی از سلول‌های سالم بدن حمله می‌کند. این اختلال در بیماری بهجت، به التهاب‌ در رگ‌های خونی منجر می‌شود و این احتمال وجود دارد که عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش داشته باشند.

علائم بیماری بهجت

علائم اصلی بیماری بهجت عبارتند از:
• زخم‌های دهانی و تناسلی
• قرمز و دردناک‌شدن چشم‌ها و تاری دید
• لکه‌هایی شبیه آکنه
• سردرد
• دردناک، سفت و متورم‌شدن مفاصل

در موارد شدید، خطر بروز مشکلات جدی و تهدید‌کننده زندگی، مثل از دست‌دادن دائمی بینایی و سکته مغزی هم وجود دارد.

بیشتر افراد مبتلا به این بیماری، دوره‌هایی را تجربه می‌کنند که علائم آن‌ها شدید است (دوره‌های شعله‌ور شدن یا عود بیماری) و بعد از آن، دوره‌هایی را که علائم فروکش می‌کنند (دوره‌های بهبودی).

علائم این اختلال در بیشتر موارد در بزرگسالی و در بازه‌سنی بیست تا سی‌سالگی شروع می‌شوند، اما می‌توانند در دوران کودکی هم بروز پیدا کنند.

با گذشت زمان، ممکن است بعضی علائم فروکش کنند و آزاردهندگی آن‌ها کاهش پیدا کند، اگرچه ممکن است هیچ‌وقت به‌طور کامل از بین نروند.

عوامل خطر بیماری بهجت

به عواملی که احتمال ابتلا به یک بیماری را افزایش می‌دهند، عوامل خطر گفته می‌شود. در ادامه، به عوامل خطر بیماری بهجت، اشاره خواهیم کرد:

سن: بیماری بهجت معمولاً در افرادی که در بازه‌سنی بیست تا سی‌سال قرار دارند، بروز پیدا می‌کند، اگرچه کودکان و افراد در سنین بالاتر هم ممکن است به این بیماری مبتلا شوند.

منطقه جغرافیایی: مردم کشورهای خاورمیانه و شرق آسیا بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.

جنسیت: بیماری بهجت هم در مردان و هم در زنان پیش می‌آید، اما معمولاً در مردان شدیدتر از زنان نمود پیدا می‌کند.

ژن‌ها: داشتن بعضی ژن‌ها با خطر بالاتری برای ابتلا به بیماری بهجت مرتبط است.

تشخیص بیماری بهجت

تشخیص بیماری بهجت به‌دلیل گسترده و غیراختصاصی‌بودن علائمش(اشتراک علائمش با بعضی بیماری‌های دیگر) آسان نیست.

ضمن این‌که آزمایشی برای تشخیص قطعی این بیماری وجود ندارد، اما انجام چند آزمایش، می‌تواند به بررسی علائم این بیماری یا کمک به رد سایر بیماری‌های احتمالی کمک کند. از جمله این آزمایش‌ها، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• آزمایش خون
• آزمایش ادرار
• تصویربرداری اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن یا MRI
• بیوپسی (نمونه‌برداری) پوست

بنا بر رهنمود‌های پزشکی فعلی، اگر حداقل سه‌دوره زخم‌های‌ دهانی را در دوازده‌ماه گذشته تجربه کرده باشیم و حداقل دو‌مورد از علائمی را که درادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم هم داشته باشیم، معمولاً بیماری بهجت در ما تشخیص داده می‌شود:

• زخم‌های تناسلی
• التهاب چشم
• ضایعه‌های پوستی (هرنوع رشد غیرعادی روی پوست)
• پاترژی (حساسیت بیش از حد پوست)

علائم فوق درصورتی ناشی از بیماری بهجت تلقی می‌شوند که ثابت شده باشد به علت دیگری بروز پیدا نکرده‌اند.

درمان بیماری بهجت

برای بیماری بهجت در حال‌حاضر درمان قطعی وجود ندارد، اما درمان‌هایی برای کاهش التهاب‌ ناشی از این بیماری در قسمت‌های آسیب‌دیده بدن، تسکین علائم و کم‌کردن خطر عوارض جدی آن وجود دارند.

در صورت ابتلا به فرم خفیف این بیماری، پزشک ممکن است داروهایی را برای کنترل درد و التهاب در دوره‌های عود آن تجویز کند و اگر علائم و نشانه‌های ما شدیدتر باشند، پزشک می‌تواند داروهایی را برای کنترل این بیماری در سراسر بدن ما تجویز کند.

به طور کلی داروهایی که برای تسکین علائم و کنترل این بیماری به‌کار می‌روند عبارتند از:

ـ کورتیکواستروئیدها: داروهای ضدالتهابی قوی، که می‌توانند به کاهش التهاب‌های ناشی از این بیماری کمک کنند و باتوجه به علائم بیماری از اشکال مختلف آن‌ها استفاده می‌شود.

اشکال مختلف این داروها عبارتند از:

• کورتیکواستروئیدهای موضعی (به شکل قطره‌چشمی، کرم، دهان‌شویه یا ژل) که روی ناحیه آسیب‌دیده استفاده می‌شوند.
• کورتیکواستروئیدهای خوراکی (قرص یا کپسول) که التهاب را در سراسر بدن کاهش می‌دهند.
• کورتیکواستروئیدهای تزریقی که ممکن است گاهی مورد استفاده قرار بگیرند.

ـ داروهای سرکوب‌کننده سیستم‌ایمنی: داروهایی که فرآیند التهابی(که عامل بیشترعلائم بیماری بهجت به‌شمار می‌آید) را با کاهش فعالیت سیستم‌ایمنی، متوقف می‌کنند.

ـ درمان‌های بیولوژیکی: انواع جدید‌تری از داروها که فرآیندهای بیولوژیکی درگیر در روند التهاب را موردهدف قرار می‌دهند.

راهکارهای مدیریت بیماری بهجت

ماهیت غیرقابل‌پیش‌بینی بیماری بهجت می‌تواند در زندگی افراد مبتلا به این بیماری اختلال ایجاد کند. اما با رعایت موارد زیر، می‌توانیم این بیماری را بهتر مدیریت کنیم:

• استراحت در دوره‌های عود بیماری: برنامه زندگی خود را به‌شکلی تنظیم کنیم که بتوانیم در زمان بروز علائم، زمان بیشتری را به خود اختصاص بدهیم و در صورت نیاز استراحت کنیم.
• کاهش استرس: سعی کنیم استرس‌های خود را کم کنیم.
• فعال‌بودن در زمان انرژی‌داشتن: با انجام ورزش‌هایی با شدت متوسط، مثل پیاده‌روی و شنا در زمان‌هایی که انرژی بیشتری داریم(بین دوره‌های شعله‌ور شدن بیماری) به تقویت بدن، افزایش انعطاف‌پذیری مفاصل و بهبود خلق‌وخوی خود کمک کنیم.

عوارض بیماری بهجت

عوارض بیماری بهجت به علائم و نشانه‌های ما بستگی دارد. برای مثال، عدم درمان یوئیت (التهاب لایه میانی چشم) می‌تواند به کاهش بینایی یا نابینایی منجر شود، درنتیجه درصورت داشتن علائم چشمی بیماری بهجت، باید به‌صورت منظم به چشم پزشک مراجعه کنیم تا بتوانیم از بروز عوارضی مثل کاهش بینایی یا نابینایی پیشگیری کنیم.

سوالات متداول درباره بیماری بهجت

آیا بیماری بهجت مسری است؟

جواب این سوال، منفی است؛ بیماری بهجت، از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.

آیا بیماری بهجت درمان دارد؟

بیماری بهجت درمان قطعی ندارد، اما درمان‌هایی برای کاهش التهاب‌ ناشی از آن، جلوگیری از بروز عوارض جدی‌ و تسکین علائمش وجود دارند که در این مطلب به آن‌ها اشاره شده است.

برای تشخیص بیماری بهجت باید به کدام پزشک مراجعه کرد؟

جهت تشخیص بیماری بهجت لازم است به پزشک متخصص روماتولوژی(روماتولوژیست) مراجعه کنیم.

به طور کلی بیماری بهجت یک اختلال خودایمنی با تشخیص دشوار است که آگاهی بیشتر درمورد آن، به ما در تشخیص این بیماری کمک خواهد کرد.

منبع: mayoclinic, nhs

IR-0127-ABD-2979-AS