زمانی که کلمه دیابت به گوشتان می‌خورد، احتمالاً اولین چیزی که به ذهنتان می‌رسد قند خون بالاست.
در این جا سعی داریم درباره بیماری دیابت، علل ابتلا به آن و روش‌های درمان و کنترل بیماری دیابت صحبت کنیم. دیابت یک بیماری مزمن و پیش‌رونده است. در کشور ما بالغ بر 5 میلیون بیمار دیابتی وجود دارد که نیمی از این بیماران، از بیماری خودآگاه نیستند و به علت عدم تشخیص به موقع، دچار عوارض خطرناک ناشی از بیماری می‌شوند.
دیابت چگونه شروع می‌شود؟
زمانی که بدن یک شخص نتواند به اندازه‌ی کافی انسولین تولید کند یا انسولین تولید شده را درست استفاده کند، آن شخص به دیابت مبتلا خواهد شد.
شاید این پرسش مطرح شود که انسولین چیست؟
انسولین هورمونی است که لوزه‌المعده (پانکراس) در بدن تولید می‌کند. این هورمون، قند را از خون گرفته و به داخل سلول‌های بدن منتقل می‌کند تا بدن از آن قند به عنوان انرژی استفاده کند. در مبتلایان به دیابت یا میزان انسولین کم است یا انسولین به دلایل گوناگون تأثیر کافی ندارد و سلول‌ها نمی‌توانند قند موجود در خون را به درستی جذب کنند. در نتیجه، میزان قند یا گلوکز در خون بالا می‌رود و با گذشت زمان، این موضوع باعث آسیب به برخی اعضای بدن می‌شود. حال که دانستیم دیابت چیست، بهتر است انواع آن را نیز بشناسیم؛
به طور کلی دو نوع دیابت وجود دارد:
- دیابت نوع یک
- دیابت نوع دو
در دیابت نوع یک که به آن دیابت وابسته به انسولین نیز گفته می‌شود و شیوع کمتری دارد، دلایل ژنتیکی و محیطی علت آغاز بیماری هستند که هنوز به طور کامل هم شناسایی نشده‌اند. افراد در هر سنی ممکن است که به دیابت نوع یک مبتلا شوند، اگرچه این نوع دیابت در کودکان و جوانان شایع‌تر است. دیابت نوع دو که از آن به عنوان دیابت غیر وابسته به انسولین نیز یاد می‌شود، شایع‌ترین نوع دیابت در جهان است که معمولاً به دلیل مقاومت سلول‌های بدن نسبت به انسولین رخ می‌دهد. دیابت نوع دو در بزرگسالان بیشتر دیده می‌شود ولی به دلیل اضافه وزن، کاهش تحرک و تغذیه نامناسب شیوع آن در جوانان و نوجوانان هم رو به افزایش است. گاهی ممکن است دیابت در گروه خاصی مانند زنان رخ دهد که به آن دیابت بارداری گفته می‌شود. در دیابت بارداری، فرد باردار برای اولین بار با افزایش قند خون روبرو می‌شود. هرچند علائم و نشانه‌های دیابت بارداری معمولاً پس از زایمان از بین می‌رود، اما این زنان در آینده مستعد ابتلا به دیابت نوع دو خواهند بود.
علائم دیابت چیست :
- نوشیدن زیاد مایعات و تشنگی بیش از حد
- پرخوری
- تکرّر ادرار
- خستگی زیاد از حد
- مشکلات بینایی
- کاهش وزن
- عدم بهبود زخم و عفونت‌های عودکننده
توصیه‌ی ما به شما این است که در صورت مشاهده‌ی علائم دیابت، به پزشک خود مراجعه نمایید.
دیابت چه عوارض خطرناکی را به دنبال دارد؟
همان‌طور که در ابتدا اشاره کردیم، بیش از نیمی از مبتلایان به دیابت از بیماری خود آگاه نیستند. عدم آگاهی از دیابت و بالا ماندن قند خون می‌تواند در طولانی مدت به دلیل عدم تشخیص به موقع و کنترل نکردن قند خون، عوارض خطرناکی را برای بیماران به همراه داشته باشد.
از عوارض خطرناک دیابت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیماری کلیوی: شایع‌ترین علت بیماری کلیوی منجر به دیالیز یا پیوند کلیه، دیابت است.
- مشکلات بینایی: دیابت می‌تواند منجر به مشکلات جدی بینایی و حتی نابینایی شود.
- بیماری‌های قلبی عروقی: مهمترین علت مرگ در بیماران دیابتی، مشکلات قلبی عروقی است.
- بیماری اعصاب محیطی: دیابت با تأثیر بر اعصاب محیطی باعث اختلالات حسی و در نتیجه ایجاد زخم‌های مزمن در اندام‌ها می‌شود. عفونت ناشی از این زخم‌ها می‌تواند به قطع عضو منجر شود.
آیا من مبتلا به دیابت یا پیش دیابت هستم؟
متأسفانه تشخیص دیابت از روی علائم آن امکان‌پذیر نیست.
بنابراین توصیه‌ی ما این است که در شرایط زیر، جهت تشخیص دیابت یا پیش دیابت، حتماً به پزشک معالج مراجعه کنید:
- اگر علائم دیابت را که در بالا ذکر شد دارید.
- اگر علائم ذکر شده را در خود مشاهده نکردید اما دچار اضافه وزن هستید. (در هر سنی که هستید.)
- اگر علائم ذکر شده را در خود مشاهده نکردید اما یکی یا بیشتر از یکی از معیارهای خطر زیر را دارید:
- کم تحرکی
- سابقه دیابت در بستگان درجه یک
- سابقه دیابت بارداری یا تولد نوزاد با وزن بالا
- افرادی که به علت فشار خون بالا تحت درمان هستند.
- زنان با سندرم تخمدان پلی کیستیک
- وجود هموگلوبین A1C مساوی یا بیشتر از %5.7 یا اختلال تحمل گلوکز در آزمایش خون یا اختلال گلوکز ناشتا در آزمایش‌های قبلی (در ادامه به توضیح هموگلوبین A1C می پردازیم.)
- ابتلا به بیماری‌های همراه با مقاومت به انسولین (چاقی شدید، …)
- سابقه بیماری‌های قلبی عروقی
- چربی خون بالا
بقیه افراد باید اولین تست را در 45 سالگی انجام دهند.
هموگلوبین A1C چیست؟
هموگلوبین A1C یک شاخص مهم آزمایشگاهی است که نشان‌دهنده متوسط قند خون در طول 2 یا 3 ماه گذشته است و در پیگیری درمان بیماران دیابتی باید لحاظ شود. بهتر است میزان هموگلوبین A1C هر 3 ماه یکبار در بیماران مبتلا به دیابت سنجیده شود.
نکات مهمی که در هنگام آزمایش دیابت یا پیش دیابت باید بدانید :
- اگر نتایج آزمایش ها طبیعی باشند، باید حداقل هر 3 سال یکبار تکرار شوند.
- اگر نتایج طبیعی نباشند یا فرد معیارهای خطر را داشته باشد، بر اساس نتایج اولیه باید با فواصل کوتاه‌تر آزمایش‌ها تکرار شوند.
- افراد مبتلا به پیش دیابت باید سالی یکبار بررسی آزمایشگاهی انجام دهند تا پیشرفت دیابت‌شان به سمت دیابت نوع دو مورد بررسی قرار گیرد.
معیارهای آزمایشگاهی تشخیص دیابت چه هستند؟
در جدول زیر می‌توانید معیارهای آزمایشگاهی جهت تشخیص دیابت را مشاهده کنید.
پرسش و پاسخ
با سلام. اگر میشه یک توضیحی درباره خون دادن دیابتی ها هم بدید. با تشکر
درود. دیابت خطر بیشتری برای افراد مبتلا به دیابت در زمینه اهدای خون به وجود نمی‌آورد. تا زمانی که کنترل قند خون به خوبی و دقیق انجام می‌شود، اهدای خون برای عزیزان مبتلا به دیابت بلامانع است مگر سایر شرایط پزشکی منعی ایجاد کند.