پیش از این درباره سرطان پروستات صحبت کردیم.
با توجه به پرسش‌های متعدد مخاطبان گرامی درباره نحوه تشخیص زودهنگام سرطان پروستات، در این مقاله به چگونگی غربالگری سرطان پروستات (معاینه و آزمایش مرتب برای تشخیص به‌موقع یک بیماری) می‌پردازیم.
چه کسانی بیشتر در معرض سرطان پروستات هستند؟
سرطان پروستات در مردان زیر 40 سال شیوع کمتری دارد. احتمال ابتلا به سرطان پروستات در مردان بالای 50 سال افزایش می‌یابد.
از هر 10 نفر مبتلا به سرطان پروستات، 6 نفر سن بالای 65 سال دارند. پزشک متخصص اورولوژی با درخواست آزمایش خون و کنترل مرتب آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) و همچنین معاینه، می‌تواند سرطان پروستات را به‌موقع تشخیص دهد.
اگر یکی از این موارد مطرح‌کننده احتمال وجود سرطان پروستات باشند، برای اطمینان از تشخیص، اقدامات بیشتری مانند نمونه‌برداری و جراحی توصیه می‌شود.
آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA)
آنتی‌ژن اختصاصی پروستات پروتئینی است که از سلول‌های غده پروستات ترشح می‌شود و مقدار اندکی از آن در خون نیز یافت می‌شود.
هم سلول‌های سرطانی، هم سلول‌های طبیعی پروستات PSA را ترشح می‌کنند. در سرطان پروستات، غالبا میزان این آنتی‌ژن در خون افزایش می‌یابد، ولی این تنها عامل تعیین‌کننده نخواهد بود.
بسیار دشوار است که برای PSA محدوده طبیعی مشخص کنیم. بیشتر پزشکان اعداد 4 نانوگرم بر میلی‌لیتر را مشکوک به سرطان می‌دانند ولی برخی از پزشکان افراد دارای PSA بالاتر از 3 یا حتی 2.5 را به نمونه‌برداری پروستات تشویق می‌کنند.
بالا بودن PSA به تنهایی برای تشخیص سرطان پروستات کافی نیست
در نمونه‌برداری از 15 درصد آقایان دارای PSA پایین‌تر از 4 نانوگرم بر میلی‌لیتر، سرطان پروستات تایید می‌شود. همچنین، از هر چهار مرد با PSA بین 4 تا 10 نانوگرم بر میلی لیتر، تشخیص سرطان پروستات در تنها یک مرد قطعی می‌شود.
50 درصد افراد با PSA بالاتر از 10 نانو گرم بر میلی‌لیتر، مبتلا به سرطان پروستات هستند. اگر میزان PSA ما بالاتر از حد طبیعی است، حتما جهت بررسی بیشتر به پزشک متخصص مراجعه نماییم.
معاینه پروستات از راه مقعد
پروستات در مقابل مقعد قرار دارد. سرطان پروستات غالباً از قسمت پشتی غده شروع می‌شود و بعضی اوقات در معاینه پروستات از راه مقعد (رکتوم) قابل لمس است.
این روش معاینه پروستات می‌تواند ناراحت‌کننده یا آزاردهنده باشد (به‌خصوص برای مردانی که بواسیر دارند)، اما معمولاً دردناک نیست و فقط مدت کوتاهی طول می‌کشد.
در این روش، پزشک با معاینه پروستات از طریق مقعد، از وجود هرگونه برآمدگی یا تغییر سایز غیرطبیعی پروستات مطلع می‌شود.
راه‌های دیگر تشخیص سرطان پروستات
از دیگر راه‌های تشخیصی می‌توان به سونوگرافی داخل رکتومی یا ام‌آر آی (MRI) اشاره کرد که وجود هرگونه تغییر غیرطبیعی را در پروستات، نشان میدهد.
نمونه‌برداری از بهترین و دقیق‌ترین راه‌های تشخیص سرطان پروستات است. مخصوصا در افراد دارای PSA بالا که مشکوک به سرطان پروستات هستند، بهترین راه برای اطمینان از تشخیص سرطان پروستات به شمار می‌آید.
در این روش، نمونه کوچکی از بافت پروستات برداشته شده و در آزمایشگاه آسیب‌شناسی پزشکی (پاتولوژی) تغییرات بافت پروستات زیر میکروسوپ بررسی می‌شود.
پرسش و پاسخ
پدرشوهرمو به خاطر همین بیماری از دست دادیم. همیشه نگران همسرم هستم. این غربالگری که میگید چیه و چجوری انجام میشه؟
اگر یکی از بستگان درجه یک فرد دچار سرطان پروستات بوده از 45 سالگی باید به ارولوژیست مراجعه کنند تا بررسی‌های لازمه انجام شود.
آیا رژیم غذایی تاثیری بر درمان یا پیشگیری از پروستات داره؟
طبق نظر انجمن سرطان آمریکا مصرف گوشت قرمز و لبنیات پرچرب و مصرف کم میوه و سبزیجات شانس ابتلا به سرطان پروستات را افزایش میدهد.
آیا سابقه التهاب مزمن پروستات خطر بزرگی یا سرطان پروستات را افزایش میدهد؟
مدرک مستندی دال بر زمینه ساز بودن بزرگی پروستات برای سرطان پروستات وجود ندارد.