باورهای غلط و درست درباره دیابت نوع دو

باورهای غلط درباره دیابت نوع دو می‌توانند کنترل این بیماری را سخت کنند. در حالی که این بیماری می‌تواند با عوارض جدی مثل بیماری‌های قلبی‌‌و‌عروقی و سکته مغزی، آسیب عصبی، آسیب به کلیه‌ها، بروز زخم در پاها و مشکلات چشمی و عوارض دیگر همراه باشد. با توجه به این عوارض مهم و جدی، لازم است باور‌های نادرست خود درباره این بیماری را اصلاح کنیم تا با مدیریت صحیح این بیماری از بروز عوارضش پیشگیری کنیم.

باور غلط اول: تنها در صورت اضافه‌وزن داشتن یا چاق بودن ممکن است به دیابت نوع دو مبتلا شوم.

اضافه وزن یکی از عوامل خطر برای ابتلا به دیابت نوع دو است، سایر عوامل خطر مثل میزان فعالیت بدنی، سابقه خانوادگی و سن هم نقش مهمی در احتمال ابتلا به این بیماری دارند.
متأسفانه بسیاری از ما فکر می‌کنیم که تنها عامل خطرِ ابتلا به دیابت نوع دو، اضافه‌وزن و یا چاقی است، در حالی که بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع دو وزن طبیعی یا فقط کمی اضافه‌وزن دارند و برعکس، بسیاری از افراد مبتلا به چاقی و یا دارای اضافه‌وزن، به دیابت نوع 2 مبتلا نمی‌شوند.

در صورت اضافه‌وزن داشتن باید با تغییراتی در تغذیه و افزایش فعالیت بدنی، برای کاهش وزن اضافی و کاهش خطرهای ناشی از آن اقدام کنیم.
بعضی از عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع دو عبارتند از:
• اضافه‌وزن یا چاقی
• سن برابر یا بیشتر از 35 سال
• سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت
• فعالیت فیزیکی کم
• سابقه ابتلا به دیابت بارداری
• ابتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
• ابتلا به پیش‌دیابت

باور غلط دوم: هیچ کس در خانواده من دیابت ندارد، بنابراین من به این بیماری مبتلا نخواهم شد.

درست است که داشتن والدین یا خواهر و برادری مبتلا به دیابت، خطر ابتلا به این بیماری را در ما افزایش می‌دهد، اما “سابقه خانوادگی” تنها یکی از چند عامل خطر برای ابتلا به دیابت نوع دو است و بسیاری از افراد مبتلا به دیابت، سابقه ابتلا به این بیماری را در هیچ یک از اعضای خانواده نزدیک خود ندارند.

باور غلط سوم : به دلیل ابتلا به دیابت باید غذاهای مخصوصی بخورم.

در صورت ابتلا به دیابت، ما به مصرف غذاهای خاصی نیاز نداریم و یک برنامه غذایی سالم برای افراد مبتلا به دیابت به‌طور کلی مثل تغذیه سالم برای سایر افراد است.
یک رژیم غذایی مناسب و توصیه‌شده برای افراد مبتلا به دیابت شامل مصرف سبزیجات غیر‌نشاسته‌ای(مانند کاهو، سبزی خوردن و گوجه)، محدودیت در مصرف مواد غذایی با قند اضافه شده یا دارای میزان زیاد چربی و نمک، مصرف غلات کامل و مصرف کمتر غذاهای فرآوری‌شده است.

باور غلط چهارم : به دلیل ابتلا به دیابت باید از مصرف کربوهیدرات، شیرینی و شکلات اجتناب کنم.

شواهدی مبتنی بر لزوم اجتناب از کربوهیدرات در افراد مبتلا به دیابت وجود ندارد و حتی این‌که مصرف مقادیر صحیح و مناسبِ کربوهیدرات، پروتئین و چربی می‌تواند به مدیریت بهتر گلوکز خون ما کمک کند، اثبات شده است.
به‌طور کلی رژیم غذایی مناسب افراد مبتلا به دیابت، مثل سایر افراد است؛ یعنی یک رژیم سالم و متعادل، شامل مقدار زیادی میوه و سبزیجات، حبوبات، ماهی، تخم‌مرغ، گوشت با چربی کم و لبنیات کم‌چرب است. این افراد باید خوراکی‌هایی مثل کیک، بیسکویت و شیرینی را کمتر مصرف کنند و نوشیدنی‌‌های بدون قند مانند آب، چای و قهوه شیرین‌نشده بنوشند.
شیرینی‌ها و دسرها می‌توانند به عنوان بخشی از برنامه غذایی سالم توسط افراد دیابتی مصرف شوند. نکته کلیدی این است که شیرینی‌ها باید سهم بسیار کمی در برنامه غذایی ما داشته باشند و در برنامه وعده‌های غذایی خود باید روی غذاهای سالم‌تر تمرکز کنیم. به این دلیل که شیرینی‌ها مملو از قندهای ساده هستند که نسبت به سایر غذاها میزان گلوکز خون را بیشتر افزایش می‌دهند.

باور غلط پنجم: به دلیل ابتلا به دیابت، نمی‌توانم غذاهای نشاسته ای مثل نان، سیب زمینی و ماکارونی بخورم.

غذاهای نشاسته‌ای بخشی از یک برنامه غذایی سالم هستند، اما میزان و سهم آن‌ها از این برنامه مهم است، به این دلیل که این غذاها معمولا کربوهیدرات بیشتری دارند و خوردن آن‌ها باعث افزایش گلوکز خون ما می‌شود.

باور غلط ششم: به دلیل ابتلا به دیابت نباید میوه بخورم.

میوه یک انتخاب غذایی سالم است و در کنار مصرف سبزیجات باید بخش بزرگی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل را تشکیل بدهد. میوه‌ها قند طبیعی بیشتری از سبزیجات دارند، اما همچنان قند کمتری نسبت به کیک، بیسکویت و سایر شیرینی‌ها دارند، ضمن این که حاوی سایر مواد مغذی و فیبر هم هستند.
اگر سطح قند خون ما بالا باشد، بعید است که این مشکل ناشی از گنجاندن میوه در رژیم غذایی ما باشد، پس قبل از اینکه مصرف میوه‌ها را کم کنیم، باید به میزان منابع دیگر قند در رژیم غذایی خود نگاه کنیم.

باور غلط هفتم: دیابت یک بیماری خفیف است نه جدی.

دیابت یک بیماری جدی است که در صورت عدم کنترل می‌تواند منجر به بروز مشکلات و عوارضی از جمله بیماری‌های قلبی و چشمی، زخم‌پا و آسیب‌های عصبی شود. این بیماری بیشتر از سرطان سینه و ایدز باعث مرگ‌و‌میر در سال می‌شود و ابتلا به آن احتمال بروز حمله قلبی را تقریباً دو برابر می‌کند. اما خبر خوب این است که کنترل و مدیریت دیابت می‌تواند خطر ابتلا به عوارضش را کم کند.

باور غلط هشتم: وقتی قند خونم کنترل شد، می‌توانم مصرف داروهای کنترل دیابتم را متوقف کنم.

اگرچه دیابت نوع دو در بعضی از افراد می‌تواند با کاهش وزن، رعایت رژیم‌غذایی سالم و ورزش منظم بدون نیاز به مصرف دارو کنترل شود، اما دیابت یک بیماری پیشرونده است و با گذشت زمان، ممکن است به دارو نیاز داشته باشیم تا قند خون خود را در محدوده هدف نگه داریم.
لازم است همواره به این نکته توجه داشته باشیم که در صورت تجویز دارو توسط پزشک معالج برای کنترل این بیماری، حتی با وجود کنترل قند خونمان، باید طبق دستور پزشک معالج مصرف داروهایمان را ادامه بدهیم.

باور غلط نهم: به دلیل ابتلا به دیابت، ورزش‌کردن برایم ایمن نیست.

ورزش منظم بخش مهمی از برنامه کنترل و مدیریت دیابت است و به افزایش حساسیت بدن ما به انسولین کمک زیادی می‌کند. بیشتر اوقات توصیه می‌شود حداقل 150 دقیقه در هفته ورزش با شدت متوسط مثل پیاده‌روی سریع، دوچرخه‌سواری و شنا داشته باشیم. در صورت ابتلا به سایر بیماری‌های زمینه‌ای هم توصیه می‌شود با پزشک معالج خود در این زمینه مشورت کنیم تا از برنامه ورزشی ایمن برای خود آگاه بشویم.
به طور کلی، با اصلاح باورهای غلط، دانستن عوامل خطر و برداشتن گام‌هایی مناسب برای داشتن یک سبک زندگی سالم‌تر، می‌توانیم به پیشگیری از این بیماری و کنترل و مدیریت بهتر آن در صورت ابتلا، کمک کنیم.

منابع: diabetes, bhf, medlinepluse, niddk

IR-0526-ABD-1860-AS