نارسایی قلبی: علائم، علل و روش های درمان این بیماری

نارسایی قلبی چیست؟

نارسایی قلبی وضعیتی است که در آن قلب شما توانایی رفع نیازِ بافت های بدن به اکسیژن و مواد مغذی را به 2 دلیل از دست می دهد:

– ماهیچه قلب خیلی ضعیف است و نمی تواند خون را با نیروی کافی به بقیه بدن پمپ کند.

– ماهیچه قلب در حالت استراحت مشکل دارد و نمی تواند با خون کافی پر شود.

ابتلا به نارسايی قلبی به معنی ايستادن قلب از ضربان نمی‌باشد، بلکه فقط آنطور که باید کار نمی‌کند. افراد بسیاری با این بیماری زندگی می کنند. نارسايی قلب يكی از شايع ترين علل مراجعه به بيمارستان ها در افراد بالای 65 سال است. سال ها طول می كشد تا نارسايی قلب ايجاد شود. در نتيجه اگر اكنون مبتلا به آن نبوده اما در معرض خطر ابتلا به آن هستيد، بايد از همين امروز تغييراتی را در شيوه زندگی خودتان جهت پيشگيری از این بیماری انجام بدهيد.

علل نارسایی قلبی

نارسایی قلبی ناشی از بیماری یا شرایطی است که به قلب آسیب می‌رسانند. خوشبختانه، درمان و مدیریت این بیماری‌ها در مراحل اولیه اغلب می‌تواند از پیشرفت نارسایی قلبی جلوگیری کرده یا روند آن را کُند نماید. شایع‌ترین علل نارسایی قلبی عبارتند از:

• بیماری عروق کرونر قلب: در این بیماری شریان‌هایی که خون را به قلب می‌رسانند در اثر رسوب چربی تنگ شده و جریان خون را کاهش می‌دهند. در نتیجه، بخش‌هایی از عضله قلب از دریافت اکسیژن کافی محروم می‌شوند و قلب نمی‌تواند به خوبی کار کند. اگر شریان به طور کامل مسدود شود، بیماری عروق کرونر قلب می تواند منجر به حمله قلبی شود که آسیب دائمی عضله قلب را به دنبال خواهد داشت. بیماری عروق کرونر قلب زمانی می تواند منجر به نارسایی قلبی شود که عملکرد قلب را مختل کند.
• پر فشاري خون: در افراد مبتلا به فشار خون بالا، قلب باید برای پمپاژ خون، بیشتر فعالیت کند. با گذشت زمان، این افزایش حجم کار می تواند توانایی قلب برای استراحت و پر شدن از خون را کاهش دهد.
• بیماری دریچه ای قلب: دریچه های قلبی وظیفه جریان خون با فشار و جهت مناسب در داخل حفره های قلب را بر عهده دارند. علل زیر می توانند به دریچه های قلب آسیب بزنند:

– تنگی دریچه ها: تنگی دریچه های قلب منجر به اختلال در جریان خون و افزایش فشار داخل قلب می شود.

– نارسایی دریچه ها: نشتی دریچه های قلب باعث بازگشت جریان خون به سمت عقب می شود.

• کاردیومیوپاتی: در این بیماری عضله قلب به طور طبیعی پمپاژ نمی کند، اما علت آن فشار خون بالا یا بیماری عروق کرونر قلب نیست. کاردیومیوپاتی می تواند به شرایط پزشکی مختلف، از جمله برخی اختلال های خودایمنی، جهش ژنتیکی، تجمع پروتئین های غیر طبیعی در بدن یا عفونت مرتبط باشد. با این حال، اغلب علت این بیماری ناشناخته است.
• انسداد سرخرگ های خروجی از قلب: در این شرایط خون از سرخرگ های قلب به اندام ها به خوبی جریان پیدا نمی کند.
• بیماری های قلبی مادرزادی: وجود نقص قلبي از زمان تولد
• عفونت ها: عفونت قلب يا دريچه هاي قلب
• بیماری های داخلی: مانند دیابت یا کم خونی
• اختلال ریتم قلبی: کندی یا تندی ضربان قلب

علائم نارسایی قلبی

علائم نارسایی قلب در اثر ضعیف تر شدن قلب و توانایی کمتر قلب برای پمپ کردن خون بر اساس نیازهای بدن ایجاد می شود و باعث بزرگ شدن قلب می شود. در صورت بروز هریک از این علائم بهتر است جهت بررسی به پزشک معالج خود مراجعه کنید:

• تنگی نفس به ویژه هنگام دراز کشیدن یا خواب
• تورم در مچ پا و ساق پا یا در شکم
• افزایش وزن ناگهانی به دلیل تجمع مایع در بدن
• خستگی و احساس بی حالی و ضعف و کاهش ظرفیت فعالیتی بدن
• احساس سبکی سر و سرگیجه
• ضربان قلب سریع یا نامنظم (حتی در زمان استراحت)

تشخیص نارسایی قلبی

تشخیص نارسایی قلبی با معاینه فیزیکی توسط پزشک صورت می گیرد. بررسی نشانه های فیزیکی بیمار در تشخیص نارسایی قلبی بسیار کمک کننده است اما به تنهایی برای تشخیص کافی نیست و نیاز به سایر آزمایش ها و بررسی های تشخیصی جهت تأیید نارسایی قلبی است.

مهم ترین آزمایش ها و بررسی های تشخیصی عبارتند از:

• نوار قلب: جهت تشخیص بی نظمی در ضربان قلب یا سابقه حمله قلبی در گذشته
• عکس قفسه سینه: جهت بررسی اندازه قلب و وضعیت ریه ها
• اکوکاردیوگرافی: جهت بررسی اندازه، عملکرد و ساختار حفره ها و دریچه های قلب
• آنژیوگرافی: جهت بررسی عروق قلب
• آزمایش خون: قلب شما توانایی تولید انواع خاصی از هورمون ها را دارد. هنگامی که فردی نارسایی قلبی دارد، سطح این هورمون ها بالاتر از حد طبیعی است که می توان از آن در جهت تشخیص استفاده کرد.

عوارض نارسایی قلبی

همان طور که قبلا گفته شد، وظیفه قلب رساندن اکسیژن و مواد غذایی به تمام بافت‌ها و ارگان‌های بدن است. لذا نارسایی قلبی با اختلال در این عمل می‌تواند باعث اختلال عملکرد اغلب ارگان‌های بدن شود. میزان عوارض بیماری به شدت بیماری زمینه ای، سلامت عمومی بدن و سن بیماربستگی دارد. بعضی از عوارض نارسایی قلبی عبارتند از:

• ریتم های نامنظم قلب: ریتم طبیعی قلب ممکن است در نارسایی قلبی دچار اختلال شده و فرد دچار افزایش یا کاهش غیر طبیعی ضربان قلب شود. ضربان قلب غیرطبیعی باعث تجمع خون در حفره های قلب و یا لخته شدن خون می شود.
• بیماری کلیوی: نارسایی قلبی به ویژه اگر به درستی درمان نشود، با کاهش جریان خون کلیه باعث آسیب به کلیه می شود. همچنین بیماری کلیوی نیز ممکن است نارسایی قلبی را بدتر کند.
• بیماری کبد: کاهش خون رسانی به بافتِ کبد از یک طرف و همچنین برگشت جریان خون از قلب به کبد از طرف دیگر می‌تواند باعث آسیب به بافت کبد شود.

روش‌های کنترل نارسایی قلبی چیست؟

در بیشتر افراد، نارسایی قلبی یک بیماری مزمن است. در حالی که درمان هایی وجود دارد که می تواند به بهبود علائم کمک کند و پیشرفت نارسایی قلبی را کندتر بکند، ولی در بیشتر موارد نیاز به درمان مادام العمر دارد. درمان معمولاً شامل ترکیبی از روش های غیر دارویی، دارویی و سایر روش هاست:

روش‌های غیر دارویی

از بین روش‌های غیردارویی، تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی مهم ترین روش است. رایج ترین توصیه ها در این رابطه عبارتند از:

• وزن کردن روزانه: وزن کردن روزانه به تشخیص تجمع مایع در بدن کمک می کند که می تواند ناشی از بدتر شدن عملکرد قلب باشد. روزانه قبل از صرف صبحانه و بعد از ادرار کردن خودتان را وزن کنید و هر بار حتماً به یک میزان لباس پوشیده باشید. اگر وزن شما در یک روز حدود 1 کیلوگرم یا در عرض یک هفته 2 کیلوگرم افزایش یافت، با پزشک یا پرستار خود تماس بگیرید.
• کاهش مصرف نمک و آب: نمک موجود در رژیم غذایی می تواند باعث شود بدن مایعات اضافی را در گردش خون، ریه ها و جاهای دیگر حفظ کند. بنابراین، محدود کردن مقدار نمک (سدیم) در غذا می تواند به کنترل نارسایی قلبی کمک کند. از مصرف غذاهای نمک دار مانند غذاهای کنسروی، ترشیجات، پیتزا، سوسیس، کالباس، آجیل شور و غذاهای آماده اجتناب کنید. همچنین داروهایی مانند آنتی اسیدها (شربت هاي معده)، مسهل ها، شربت های ضد سرفه و قرص هاي مُسکن ممکن است حاوی سدیم باشند، بنابراین بدون نسخه پزشک، دارویی را مصرف نکنید. از پزشک خود در مورد محدودیت میزان مصرف نمک خود سوال کنید.

مقدار مایعاتی که می نوشید نیز مهم است. برای افراد مبتلا به نارسایی شدید قلبی، پزشکان اغلب نوشیدن کمتر از 2 لیتر مایعات در روز را توصیه می کنند. این شامل آب و سایر مایعات (مثل چای، آب میوه، قهوه، شیر، بستنی، سوپ و ماست) است. پزشک ممکن است بسته به وضعیت شما راهنمایی های دقیق تری در مورد مصرف مایعات به شما بدهد.

• حفظ وزن سالم: اگر اضافه وزن دارید یا چاق می باشید، قلب شما باید برای تأمین خون و اکسیژن بدنتان سخت‌تر کار کند. بنابراین تلاش کنید وزن خود را به حد متناسب برسانید زیرا کاهش وزن سبب کاهش کار قلب و در نتیجه بهبود علائم می شود. پزشک یا پرستار شما می تواند در مورد چگونگی کاهش وزن اصولی به شما توصیه کند.
• اجتناب از مصرف سیگار و الکل: مصرف سیگار و الکل خطر حمله قلبی را افزایش می دهد و می تواند نارسایی قلبی را بدتر کند.
• ورزش منظم: اگر علائم شما اجازه می دهد، انجام ورزش در طول هفته می تواند به بهبود عملکرد قلبی و عروقی و تقویت عضلات شما کمک کند و منجر به بهبود علائمی مانند تنگی نفس و خستگی شود. فعال تر شدن نیز می تواند به شما کمک کند تا احساس بهتری داشته باشید. قبل از شروع یک برنامه ورزشی جدید، با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید. آنها ممکن است یک برنامه “بازتوانی قلبی” را توصیه کنند، که یک برنامه شخصی برای ورزش اصولی و بهبود عملکرد قلب و سلامت کلی شما است.

روش‌های دارویی

درمان دارویی مهم ترین و مؤثرترین روش کنترل نارسایی قلبی است و قدم اول درمان می باشد. درمان دارویی مناسب بهتر است در اولین فرصت و بلافاصله بعد از تشخیص شروع شود، حتی اگر بیمار هیچ علامتی نداشته باشد. بیماران لازم است داروهای خود را بشناسند و در مورد نحوه صحیح مصرف دارو آگاهی کامل داشته باشند.

درمان های دارویی در بیماران نارسایی قلبی سه دسته اند:

• داروهایی که باعث بهبود علائم و افزایش طول عمر بیمار می‌شوند.
• داروهایی که باعث کنترل علائم می‌شوند ولی تأثیری روی افزایش طول عمر ندارند.
• داروهای تقویتی که در صورت نیاز و یا کمبودهای تغذیه ای تجویز می‌شوند.

سایر روش ها

تعبیه بعضی از انواع ضربان سازهای قلبی، دستگاه شوک داخل قلبی، دستگاه‌های کمکی بطن‌ها و در صورت نیاز و با نظر پزشک متخصص، بعضی از انواع جراحی قلب در نهایت پیوند قلب ممکن است در برخی از بیماران کمک کننده باشند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنم؟

اغلب بیماران مبتلا به نارسایی قلبی باید همیشه دارو مصرف کنند و بطور منظم توسط پزشک معالج خود ویزیت شوند. برنامه ویزیت بیماران برحسب شرایط بالینی بیمار و با نظر پزشک معالج تعیین می‌شود. بیماران مبتلا به نارسایی قلبی باید مراقب علائم و نشانه های بیماری خود باشند و به تغییر علائم توجه کنند. لازم است بیماران با یک برنامه منظم و ترجیحاً روزانه خود را وزن کنند، به حجم ادرار و علائمی مثل تنگی نفس و تورم در مچ و ساق پا یا در شکم توجه داشته باشند. در صورت تغییر در علائم، بیماران باید زودتر به پزشک مراجعه کنند و منتظر ویزیت بعدی نباشند.

اگر این علائم را پیدا کردید، فوراً به اورژانس مراجعه کنید

• افت ناگهانی هوشیاری یا سنکوپ
• ضربان قلب تند و نامنظم همراه با تنگی نفس شدید
• درد شدید قفسه سینه که بیش از 15 دقیقه طول بکشد و با استراحت بهبود نمی یابد.

اگر علائم زیر را پیدا کردید هرچه زودتر به پزشک یا پرستار خود مراجعه کنید

• تنگی نفس شدید
• سرفه شدید، به خصوص اگر مواد کف آلود یا خونی سرفه می کنید
• افزایش تورم ساق پا یا مچ پا
• افزایش وزن 1 کیلوگرم در یک روز یا 2 کیلوگرم در یک هفته
• ضربان قلب تند یا نامنظم

IR-1223-ABD-9061-AS

منابع: UpToDate , UpToDate