آلرژی چشم ؛ علائم و روش ‌های درمان حساسیت چشم

«احساس می کنم یه چیزی توی چشمم هست» یکی از آزاردهنده‌ترین حس‌های بشری‌ هست. اگر واقعاً چیزی در چشم‌مان نیست و چشم‌مان قرمز و ملتهب است، شاید آلرژی چشمی مطرح باشد.

علائم آلرژی چشمی معمولاً به‌طور مستقل رخ می‌دهند ولی گاهی به‌خاطر همراهی با آلرژی بینی، عطسه و آبریزش بینی را هم در کنار علائم چشم می‌بینیم.

علل و علائم آلرژی چشمی کدامند؟

اگر دستگاه ایمنی بدن به یک ماده موجود در محیط که برای بیشتر مردم هیچ مشکلی پیش نمی‌آورد، حساس شود و در چشم واکنش زیاد از حد نشان دهد، آلرژی چشم رخ می‌دهد. اگر این ماده آلرژی‌زا با سلول‌های ایمنی در چشم تماس پیدا کنند، این سلول‌ها با آزادسازی هیستامین و مواد دیگر باعث می‌شوند که رگ‌های چشم گشادتر شوند که حاصل آن خارش و ریزش اشک‌ است.

از‌ آنجا‌ که برخی از دیگر بیماری‌های چشم هم همین علائم را به‌وجود می‌آورند، تشخیص درست، اهمیت بسیار زیادی دارد.

علائم آلرژی چشمی از قرمزی کمی آزاردهنده تا التهاب شدیدی که باعث اختلال دید می‌شود متغیر است. لایه‌ی قرمزی که درون حدقه‌ی چشم را فرش می‌کند به‌ نام مخاط چشمی خوانده می‌شود. التهاب ناشی از آلرژی هم می‌تواند مخاط چشمی را درگیر کند هم می‌تواند قرنیه را درگیر سازد. بر این اساس انواع متفاوت آلرژی تعریف می‌شوند.

از سوی دیگر آلرژی چشمی هم مانند سایر انواع آلرژی می‌تواند فصلی یا دائمی باشد. این که حساسیت فصلی چشمی در کدام فصل رخ دهد بستگی به این دارد که فرد به گرده کدام گیاه حساس باشد. خوب است بدانیم که آلرژی چشمی فصلی شایع‌ترین نوع آلرژی چشمی محسوب می‌شود.

علائم معمول آلرژی چشمی که به‌ سبب درگیری مخاط چشم به‌ وجود می‌آید عبارت است از:

خارش، سوزش، قرمزی چشم و ریزش اشک‌ (بدون هرگونه ترشح غیرشفاف).

کسانی که آلرژی چشمی فصلی دارند، ممکن است به‌ طور مزمن زیر چشمشان تیره باشد. ورم داشتن پلک از دیگر علائم شایع آلرژی چشمی به‌شمار می‌آید. نور درخشان مانند زمان رانندگی در شب، کسانی را که آلرژی چشمی دارند آزار می‌دهد.

همان‌گونه که قبلاً گفتیم اگر آلرژی چشمی جزئی از بیماری تب یونجه باشد یا با آلرژی‌های دیگر همراه باشد ممکن است علامت‌هایی مانند عطسه، آبریزش و گرفتگی بینی را در کنار خود داشته باشد.

گاهی خارش به‌ قدری شدید است و به‌ قدری زیاد چشم را می‌خارانیم که علائم را بدتر می‌کند و گاهی در صورت تمیز نبودن دست‌ها، عفونت چشم هم به آلرژی اضافه می‌شود. التهاب مخاطی ناشی از آلرژی دائمیِ چشمی همان‌طور که از نامش پیداست، در طول کل سال ما را درگیر می‌کند.

علائم آلرژی چشمیِ دائمی با علائم آلرژی چشمیِ فصلی تفاوتی ندارد؛ فقط به‌ طور معمول خفیف‌تر است.

موجودات بسیار ریز موجود در گرد و غبار (مایت)، گرده‌ها، شوره‌ی پوست حیوانات خانگی یا سایر مواد موجود در خانه از شایع‌ترین مواد ایجادکننده‌ی آلرژی دائمی به‌شمار می‌آیند.

بیشتر بخوانید: خشکی چشم؛ علت، علائم، عوارض و درمان خشک شدن چشم

انواع حساسیت چشمی و علائم آن‌ها

حساسیت‌ چشمی انواع مختلفی دارد که هر یک از آن‌ها، علائم خود را دارد. با شناخت انواع آن می‌توانید به درک بهتری از نوع حساسیت خود برسید. در ادامه به معرفی برخی از آلرژی‌های چشم خواهیم پرداخت:

التهاب ملتحمه چشم (حساسیت کراتوکنژنکتیویت): از جدی‌ترین حساسیت‌های چشمی هست که ممکن است در تمام طول سال رخ دهد و علائم آن عود کند، هرچند در فصل بهار شایع‌تر است و گاهاً با عنوان حساسیت چشمی در فصل بهار یاد می‌شود. پاسخ التهابی چشم به یک محرک آلرژیست که در پسران و مردان جوان شایع‌تر است. همچنین به طور معمول در حدود ۷۵ درصد مواقع این حساسیت با سرماخوردگی و عفونت تنفسی همراه است. علائم این جساسیت عبارتند از:

• خارش چشم
• حساسیت به نور (فتوفوبیا)
• احساس وجود جسم خارجی در چشم
• اشک ریزش و ترشحات غلیظ چشمی
• توجه کنید که اگر حساسیت بهاره درمان نشود می‌تواند به بینایی فرد آسیب بزند.

اگزمای دور چشم (کراتوکنژنکتیویت آتوپیک): این حساسیت در افراد مسن شایع‌تر است و شدیدترین نوع آلرژی چشمی است که در آن هم قرنیه و هم لایه داخلی پلک پایینی درگیر می‌شوند. این افراد معمولا هم‌زمان به رینیت آلرژیک، آسم و اگزمای پوستی هم مبتلا هستند. علائم آن عبارتند از:

• سوزش چشم
• قرمز شدن چشم
• خارش شدید چشم
• ترشحات غلیظ از چشم که باعث چسبندگی پلک‌ها به هم می‌شود
• لازم است بدانید که در صورت عدم درمان حساسیت آتوپیک، قرنیه و غشای نازک آن آسیب جدی می‌بیند.

حساسیت ناشی از لنز تماسی:‌ در موارد نادری ممکن است اشخاص دچار حساسیت به لنزهای تماسی یا محلول‌های آن‌ها شوند. علائم این حساسیت مشابه سایر انواع حساسیت‌های چشمی می‌باشد. باید توجه داشت که استفاده‌کننده‌های این لنزهای تماسی به طور شایع دچار التهاب و عفونت‌های میکروبی ناشی از استفاده بی‌رویه از این لنزها می‌شوند.

یکی از علائم شپش، عفونت چشم است. برای اطلاع از علائم شپش سر این مقاله را بخوانید.

کنترل و درمان آلرژی چشمی

مانند همه‌ی انواع آلرژی قدم نخست این است که از ماده‌ی آلرژی‌زا هرچه که هست دوری کنیم. برای کاهش تماس با ماده‌ی آلرژی‌زا در فضای باز کارهای زیر را انجام دهیم:

• تا حد ممکن در داخل ساختمان بمانیم. اگر به گرده گیاهان حساسیت داریم، در اواسط صبح و هنگام غروب و هنگام وزش باد که بیشترین تعداد گرده گیاهان در هوا وجود دارد در اتاق بمانیم.
• از هواکش‌ها، بخصوص هواکش‌های کارگذاشته شده در پنجره‌ها استفاده نکنیم زیرا گرده‌ها را به داخل می‌کشند.
• وقتی به فضای باز می‌رویم از عینک یا عینک آفتابی استفاده کنیم تا تماس مواد با چشم کمتر شود.
• سعی کنیم چشم خود را نمالیم، مالش چشم باعث آزردگی بیشتر و بدتر شدن وضع می‌شود.

برای کم کردن احتمال تماس با ماده‌ی آلرژی‌زا در ساختمان و فضای بسته موارد زیر را رعایت کنیم:

• پنجره‌ها را بسته نگه داریم و در ساختمان و خودرو از سیستم تهویه‌ی مطبوع استفاده کنیم. همچنین سیستم تهویه‌ی مطبوع باید به‌ طور مرتب تمیز شود.
• برای کاهش مایت‌ها بخصوص در محل خواب تلاش کنیم. از ملحفه‌ها و روکش‌های رختخواب ضد‌ مایت استفاده کنیم و آنها را به‌طور‌ منظم با آب گرم (بالای 50 درجه سانتیگراد) بشوییم.
• برای کاهش موجودات از نوع قارچ و کپک، رطوبت اتاق‌ها را پایین (بین 30 تا 50 درصد) نگه داریم. حمام، سرویس بهداشتی، آشپزخانه و زیرزمین را مرتب تمیز کنیم. اگر قارچ یا کپک در جایی مشاهده کردید پس از پاکیزه کردن محل، آنجا را با مایع سفیدکننده‌ی 5 درصد بشویید.
• برای پاکیزه نمودن زمین به‌جای گردگیری یا جاروی خشک از تی یا زمین‌شوی مرطوب استفاده کنید.

کم‌کردن تماس با ماده‌ی آلرژی‌زا وقتی با حیوان خانگی تماس داریم مستلزم رعایت موارد زیر است:

• پس از نوازش هر حیوان خانگی در اسرع وقت دستمان را بشوییم.
• اگر از آلرژی خود به حیوان خانگی خاصی مطمئن هستیم، آن حیوان را بیرون از ساختمان نگه داریم. اگر مجبور هستیم حیوان را در خانه نگه داریم، اجازه ندهیم که حیوان به اتاق خواب برود که حداقل در ساعت‌های خواب با ماده‌ی آلرژی‌زا تماس نداشته باشیم.
• سعی کنیم جریان هوا طوری باشد که هوا از بقیه‌ی بخش‌ها به اتاق خواب نیاید. به جای فرش، کف اتاق سرامیک یا پارکت باشد و آن را به طور مرتب تمیز کنیم.

کنترل دارویی آلرژی چشمی

اشک مصنوعی گزینه‌ی خوبی است برای کسانی که چشم‌هایشان نسبتاً خشک است. اشک مصنوعی به شستن چشم‌ها از ماده‌ی آلرژی‌زا و کاهش علائم آلرژی کمک می‌کند. قطره‌ی چشمی دکونژستانت باعث کاهش قرمزی چشم و قرص آنتی‌هستامین باعث کم شدن خارش چشم می‌شود.

پزشک معالج ممکن است علاوه بر داروهای فوق از انواع دیگر قطره چشمی (آنتی‌هستامین، کورتون، ضدالتهاب غیرکورتونی و…) یا قرص آنتی‌هیستامین بدون خواب‌‌آلودگی تجویز نماید.