تری گلیسیرید چیست ؛ علت و درمان تری گلیسیرید بالا

وقتی درباره چربی خون صحبت می‌کنیم، بیشتر افراد فقط به کلسترول خون فکر می‌کنند. خوب است بدانیم که بجز کلسترول، یکی دیگر از انواع چربی خون نیز حائز اهمیت است که «تری‌گلیسرید» نام دارد.

تری‌گلیسرید چیست؟

تری‌گلیسریدها رایج‌ترین نوع چربی در بدن هستند که از مواد غذایی پرچرب و کالری اضافی دریافتی ناشی می‌شوند؛ کالری غذاهایی که می‌خوریم اما بدن ما در آن لحظه، به آن نیاز ندارد.

بدن ما، این کالری‌ها را به تری‌گلیسرید تبدیل می‌کند و آنها را در سلول‌های چربی ذخیره می‌کند. زمانی که بدن به انرژی نیاز دارد، تری‌گلیسریدها را آزاد می‌کند. اگر معمولا کالری دریافتی ما بیشتر از کالری مصرفی باشد، یعنی از غذاهای پرکربوهیدرات بیشتر استفاده می‌کنیم و در نتیجه، ممکن است تری‌گلیسرید بالایی داشته باشیم. به این اختلال، تری‌گلیسرید بالای خون می گویند.

چه عواملی به تری‌گلیسرید بالا منجر می‌شوند؟

عواملی که سطح تری‌گلیسرید را افزایش می‌دهند:

• دریافت کالری بیشتر از میزانی که بدن می‌سوزاند، به‌خصوص مصرف زیاد شکر
• اضافه وزن
• استعمال سیگار و دخانیات
• مصرف بیش از حد الکل
• برخی از داروها
• برخی اختلالات ژنتیکی
• اختلالات تیروئید
• دیابت نوع 2 که به خوبی کنترل نشده باشد
• مشکلات کبد یا کلیه

سطح بالای تری‌گلیسرید، با بیماری‌های قلبی، سکته قلبی و سکته مغزی مرتبط است به خصوص در افرادی که سطح پایینی از کلسترول خوب (موسوم به HDL) داشته باشند یا مبتلا به دیابت نوع 2 باشند.

علائم تری‌گلیسرید بالا

بالا بودن تری‌گلیسرید معمولا بدون علامت است. در موارد خاص مثل زمانی که علت تری‌گلیسرید بالا، ناهنجاری‌های ژنتیکی است، ممکن است در پوست، گزانتوم دیده شود (تجمع چربی زیر پوست که به‌صورت توده لمس می‌شود).

گاهی تری‌گلیسرید بسیار بالا می‌تواند باعث التهاب پانکراس یا پانکراتیت گردد که به‌صورت درد شدید و ناگهانی شکم، بی‌اشتهایی، حالت تهوع و استفراغ شدید بروز می‌کند.

تفاوت بین تری‌گلیسرید و کلسترول چیست؟

تری‌گلیسرید و کلسترول عملکردهای متفاوتی در بدن دارند، اما وجود هر دو، نشانه سلامت بدن هستند و باید در محدوده طبیعی نگه داشته شوند.

تری‌گلیسرید

تری‌گلیسریدها نوعی چربی خون هستند. طبق نظر انجمن قلب آمریکا، تری‌گلیسریدها بیشترین نوع چربی در بدن هستند و انرژی مازاد غذاهای مصرفی شخص را ذخیره می‌کنند تا در صورت لزوم دوباره آن را در اختیار بدن قرار دهند.

کلسترول

کلسترول‌ها در واقع نوعی لیپوپروتئین هستند. کلسترول علاوه بر غذای مصرفی، توسط کبد تولید شده و نقش‌های مختلفی در بدن دارد که شامل شرکت در ساختمان هورمون‌ها، غشای سلول‌ها و تولید ویتامین د است.

LDL کلسترول بد و HDL کلسترول خوب، انواعی از کلسترول هستند.

آزمایش تری‌گلیسرید خون (triglycerides آزمایش) چیست؟

پزشکان معمولا تری‌گلیسرید را نیز به عنوان بخشی از آزمایش چربی خون بررسی می‌کنند.

قبل از انجام آزمایش خون برای اندازه‌گیری دقیق تری‌گلیسرید باید ناشتا باشیم. بر اساس توصیه انجمن قلب آمریکا، هر فرد بالای ۲۰ سال باید حداقل هر ۵ سال یک‌بار، آزمایش چربی خون بدهد. انجام این آزمایشها بسیار مهم است؛ چراکه ممکن است به تری‌گلیسرید بالا مبتلا باشیم، اما هنوز علامتی در بدن ما ظاهر نشده باشد.

عدد تری‌گلیسرید نرمال (طبیعی) چند است؟

برنامه ملی آموزشی کلسترول، دستورالعمل‌های مربوط به سطح تری‌گلیسرید را نیز به این صورت تعیین کرده است:
• طبیعی: کمتر از 150 میلی گرم در دسی‌لیتر
• مرزی: 150 تا 199 میلی گرم در دسی‌لیتر
• بالا: 200 تا 499 میلی گرم در دسی‌لیتر
• بسیار بالا: 500 و بیشتر میلی‌گرم در دسی‌لیتر

بیشتر بخوانید: کلسترول چیست ؛ کاهش و درمان کلسترول خون بالا

تری‌گلیسرید بالا چه مضراتی برای سلامتی ما دارد؟

تری‌گلیسرید بالا ممکن است منجر به سخت‌تر شدن و ضخیم‌تر شدن دیواره رگ‌ها (تصلب شرائین) شود که خود می‌تواند احتمال حمله قلبی، سکته مغزی و بیماری‌های قلبی را افزایش دهد. تری‌گلیسرید بسیار بالا نیز می‌تواند باعث التهاب حاد لوزالمعده (پانکراس) شود.
تری‌گلیسرید بالا اغلب می‌تواند به عنوان نشانه اختلالات دیگری از جمله چاقی و سندرم متابولیک باشد که احتمال بیماری‌های قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهند.

تری‌گلیسرید بالا همچنین می‌تواند نشانه‌ای از موارد زیر باشد:
• دیابت نوع 2 یا پیش‌دیابت (پره‌دیابت)
• سطح پایین هورمون‌های تیروئید (کم‌کاری تیروئید)
• برخی شرایط ژنتیکی نادر که در آن تبدیل چربی به انرژی با اختلال روبه‌رو می‌شود.
• سندرم متابولیک
سندرم متابولیک، وجود همزمان شرایطی از جمله تجمع بیش از حد چربی دور شکم، فشار خون بالا، تری‌گلیسرید بالا، قند خون بالا و سطح غیرطبیعی کلسترول است.

درمان تری‌گلیسرید بالا

روش‌های پایین آوردن تری‌گلیسرید شامل تغییر در سبک زندگی و در صورت عدم موفقیت با این روش، استفاده از داروهای پایین‌آورنده چربی خون بر مبنای توصیه پزشک متخصص می‌باشد.

بهترین روش برای کاهش تری‌گلیسرید چیست؟

انتخاب سبک زندگی سالم نقش بسیار مهمی در کاهش تری‌گلیسرید دارد.

• ورزش منظم

انجام حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی در تمام یا اکثر روزهای هفته. ورزش منظم می‌تواند تری‌گلیسرید را کاهش داده و کلسترول خوب را تقویت کند. سعی کنیم فعالیت بدنی بیشتری را در برنامه روزانه خود داشته باشیم، به طور مثال در محل کار از پله‌ها بالا برویم یا در زمان استراحت پیاده‌روی کنیم.

• پرهیز از مصرف قند، شکر و کربوهیدرات‌های تصفیه شده

کربوهیدرات‌های ساده مانند شکر یا غذاهایی که با آرد سفید و فروکتوز تهیه شده‌اند، می‌توانند تری‌گلیسرید را افزایش دهند.

• کاهش وزن

اگر مبتلا به افزایش خفیف تا متوسط تری‌گلیسرید خون هستیم، روی کاهش کالری تمرکز کنیم. کالری اضافی به تری‌گلیسرید تبدیل و به عنوان چربی ذخیره می‌شود. کاهش کالری می‌تواند باعث کاهش تری‌گلیسرید شود.

• استفاده از روغن‌های کم‌خطرتر

چربی‌های سالم‌تر گیاهی مثل روغن زیتون و کانولا را جایگزین چربی‌های اشباع‌شده موجود در گوشت قرمز کنیم. به جای گوشت قرمز، ماهی‌هایی که حاوی اسیدهای چرب امگا-3 هستند از جمله ماهی قزل آلا مصرف کنیم. از چربی‌های ترانس (مانند استفاده چندباره از روغن سرخ‌کردنی) و غذاهایی که حاوی روغن جامد هستند، خودداری کنیم.

• پرهیز از مصرف الکل

الکل، کالری و قند بسیار بالایی دارد و تاثیر مستقیمی بر تری‌گلیسرید می‌گذارد. اگر مبتلا به تری‌گلیسرید بسیار بالا هستیم، از مصرف الکل جدا خودداری کنیم.

برخی از افراد برای کاهش تری‌گلیسرید نیاز به مصرف داروهای کاهنده چربی خون دارند. اگر پزشک برای کاهش تری‌گلیسرید دارویی تجویز کرده است، مطابق دستور، دارو را مصرف کنیم. به خاطر داشته باشیم که سبک زندگی سالم از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار است.

داروهای مناسب برای درمان تری‌گلیسرید بالا

همانطور که قبلا اشاره کردیم، در صورتی که ما با تغییر سبک زندگی موفق به پایین آوردن تری‌گلیسرید خون نشویم، پزشک ممکن است یک یا چند نوع از داروهای پایین‌آورنده تری‌گلیسرید را توصیه کند:

• استاتین‌ها

استاتین‌ها در واقع داروی پایین‌آورنده کلسترول خون هستند. پزشک ممکن است در صورت غیرطبیعی بودن کلسترول خون ما، یا ابتلا به دیابت و یا داشتن سابقه انسداد عروقی به‌صورت همزمان، این دارو را برای ما تجویز کند. روزواستاتین و آتورواستاتین از جمله این داروها هستند.

• فیبرات‌ها

فیبرات‌ها مثل فنوفیبرات یا جم فیبروزیل می‌توانند باعث کاهش تری‌گلیسرید خون شوند. فیبرات‌ها در افرادی که بیماری کبدی یا کلیوی شدید دارند، مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.

• روغن ماهی

روغن ماهی که به عنوان اسید چرب امگا 3 نیز شناخته می‌شود، می‌تواند باعث کاهش تری‌گلیسرید خون شود، البته لازم است حتما قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنیم.

• نیاسین

نیاسین که به آن اسید نیکوتینیک هم گفته می‌شود می‌تواند باعث کاهش تری‌گلیسرید و LDL (کلسترول بد) شود. اگرچه مصرف نیاسین نیازی به نسخه ندارد، به علت امکان بروز تداخلات دارویی توصیه می‌شود حتما قبل از مصرف با پزشک خود در این رابطه مشورت کنیم.

منبع: Web MD

IR-1121-ABD-6222-WE