علائم، علل و روش‌های درمان خونریزی شدید قاعدگی (منوراژی)

خونریزی شدید قاعدگی یک مشکل شایع بین زنان است، اما بسیاری از زنان نمی‌دانند که می‌توانند برای درمان آن از پزشک خود کمک بگیرند. این مشکل ممکن است نشانه‌ای از اختلال هورمونی یا بعضی بیماری‌های رحم باشد. در این مطلب به بررسی این مشکل، علل و راهکارهای درمانی آن می‌پردازیم.

خونریزی شدید قاعدگی (منوراژی) چیست؟

خونریزی شدید قاعدگی (Heavy Menstrual Bleeding) که به آن منوراژی (Menorrhagia) هم گفته می‌شود، به معنای داشتن خونریزی بسیار زیاد در طول دوره‌ی قاعدگی یا مدت خونریزی قاعدگی بیشتر از هفت روز است.

خونریزی شدید یا طولانی‌ مدت اگر درمان نشود، می‌تواند به اختلال در زندگی روزمره، کم‌خونی و یا سایر مشکلات سلامتی منجر شود. کم‌خونی، می‌تواند باعث احساس ضعف و خستگی در بدن شود.

نشانه‌های خونریزی شدید قاعدگی (منوراژی)

نشانه‌های خونریزی شدید قاعدگی ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• خیس شدن یک یا چند نوار بهداشتی یا تامپون در هر ساعت، به مدت چند ساعت متوالی
• نیاز به استفاده از دو نوار بهداشتی به‌طور همزمان برای کنترل خونریزی
• بیدار شدن در طول شب برای تعویض نوار بهداشتی یا تامپون
• خونریزی بیش از یک هفته
• دفع لخته‌های خون بزرگ‌تر از اندازه یک سکه
• محدود شدن فعالیت‌های روزانه به دلیل خونریزی شدید
• احساس خستگی، ضعف یا تنگی نفس به دلیل از دست دادن خون

علت خونریزی شدید قاعدگی (منوراژی)

در بعضی موارد، علت خونریزی شدید قاعدگی، مشخص نیست. تعدادی از شرایطی که می‌توانند باعث بروز این مشکل شوند، عبارتند از:

برهم خوردن تعادل هورمونی

در یک چرخه قاعدگی طبیعی، تعادل بین هورمون‌های استروژن و پروژسترون باعث تنظیم رشد لایه داخلی رحم می‌شود. این لایه که آندومتر نام دارد، در زمان قاعدگی دچار ریزش می‌شود. اگر این تعادل هورمونی به‌هم بخورد، لایه آندومتر بیش‌ازحد ضخیم شده و در نتیجه ریزش آن باعث خونریزی شدید قاعدگی یا خونریزی‌های غیرمنتظره بین دوره‌ها می‌شود.

تعدادی از شرایطی که باعث اختلال در تعادل هورمونی می‌شوند عبارتند از:

• چاقی
• مقاومت به انسولین
• مشکلات تیروئیدی
• سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)

اختلال در عملکرد تخمدان‌ها

گاهی اوقات تخمدان‌ها در یک چرخه قاعدگی تخمک آزاد نمی‌کنند، که به آن عدم تخمک‌گذاری گفته می‌شود. در این حالت، بدن به‌طور طبیعی هورمون پروژسترون تولید نمی‌کند و این عدم تعادل هورمونی ممکن است به خونریزی شدید قاعدگی یا خونریزی‌های غیرمنتظره بین دوره‌ها منجر ‌شود.

فیبروم‌های رحمی (میوم)

این توده‌های غیرسرطانی در سنین باروری ایجاد می‌شوند و ممکن است باعث خونریزی شدید یا طولانی‌مدت قاعدگی شوند.

پولیپ‌های رحمی

پولیپ‌ها توده‌های کوچکی هستند که در لایه داخلی رحم ایجاد می‌شوند و ممکن است باعث خونریزی شدید یا طولانی‌مدت یا خونریزی بین دو قاعدگی بشوند. پولیپ‌ها سرطانی نیستند.

آدنومیوز

در این وضعیت، سلول‌های جدار داخلی رحم (آندومتر) به لایه عضلانی رحم نفوذ می‌کنند. آدنومیوز می‌تواند باعث خونریزی شدید و دردناک در دوران قاعدگی شود.

دستگاه داخل‌رحمی (IUD)

استفاده از دستگاه داخل رحمی که به آن آی‌یو‌دی (IUD) گفته می‌شود، یکی از روش‌های پیشگیری از بارداری است. خون‌ریزی شدید قاعدگی، یکی از عوارض شناخته‌شده استفاده از آی‌یو‌دی‌های بدون هورمون، محسوب می‌شود.

عوارض بارداری

یک دوره قاعدگی سنگین و دیرهنگام ممکن است نشانه‌ای از سقط جنین باشد. یکی دیگر از علل خونریزی شدید در دوران بارداری، محل غیرطبیعی جفت است.

سرطان

سرطان‌های رحم یا دهانه رحم می‌توانند باعث خونریزی غیرطبیعی رحم، خونریزی غیرمنتظره یا شدید قاعدگی شوند.

اختلالات ژنتیکی خون‌ریزی‌دهنده

بعضی از اختلالات ژنتیکی خون‌ریزی‌دهنده، باعث خون‌ریزی شدید قاعدگی می‌شوند، ازجمله بیماری فون‌ویلبراند که در آن خون به‌درستی لخته نمی‌شود.

داروها

بعضی داروها می‌توانند موجب خون‌ریزی شدید یا طولانی مدت قاعدگی شوند. از جمله این داروها می‌توان به داروهای هورمونی مثل قرص‌های جلوگیری از بارداری حاوی استروژن و پروژستین اشاره کرد. این داروها معمولاً باعث کاهش خون‌ریزی قاعدگی می‌شوند، اما گاهی خون‌ریزی غیرمنتظره بین دو قاعدگی ایجاد می‌کنند. همچنین داروهایی که از لخته شدن خون جلوگیری می‌کنند مثل وارفارین و هپارین، می‌توانند باعث خون‌ریزی شدید قاعدگی شوند.

تشخیص خونریزی شدید قاعدگی (منوراژی)

برای تشخیص خونریزی شدید قاعدگی، پزشک ابتدا از ما درباره سابقه پزشکی و چرخه‌های قاعدگی‌ سؤال می‌پرسد. بعد از معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است برخی آزمایش‌ها یا روش‌های تشخیصی را تجویز کند، از جمله:

آزمایش خون

برای بررسی کم‌خونی و همچنین مشکلاتی مثل اختلالات تیروئید یا مشکلات انعقاد خون

آزمایش پاپ (پاپ اسمیر)

در این آزمایش، سلول‌هایی از دهانه رحم (سرویکس) برداشته می‌شود و برای بررسی عفونت، التهاب یا تغییرات سلولی که ممکن است نشانه سرطان یا پیش‌زمینه آن باشند، زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند.

نمونه‌برداری از آندومتر

در این روش، نمونه‌هایی از بافت پوشش داخلی رحم (آندومتر) برداشته می‌شود تا از نظر وجود سلول‌های سرطانی یا غیرطبیعی موردبررسی قرار بگیرند.

سونوگرافی

این روش با استفاده از امواج صوتی و یک رایانه، تصاویری از رگ‌های خونی، بافت‌ها و اندام‌های داخلی بدن فراهم می‌کند و پزشک با کمک این تصاویر، ظاهر و عملکرد آن‌ها را بررسی و جریان خون را ارزیابی می‌کند.

عوارض خونریزی شدید قاعدگی (منوراژی)

خونریزی قاعدگی که بیش از حد شدید یا طولانی باشد، می‌تواند باعث بروز مشکلات پزشکی دیگری شود، از جمله:

کم‌خونی (آنمی)

خونریزی شدید قاعدگی به دلیل از دست رفتن خون می‌تواند باعث کم‌خونی ناشی از فقر آهن شود که علائم شایع آن شامل سردرد، خستگی و بی‌حالی است.

درد شدید

در کنار خونریزی زیاد، ممکن است دردهای شدید قاعدگی هم اتفاق بیفتد  که به آن دیسمنوره گفته می‌شود. اگر این دردها مانع انجام فعالیت‌های روزمره‌ می‌شوند، لازم است با پزشک خود مشورت کنیم.

درمان خونریزی شدید قاعدگی (منوراژی)

نوع درمان مناسب برای هر فرد متفاوت است و به علت و شدت خونریزی و همینطور عواملی مثل سن، وضعیت سلامت عمومی و سابقه پزشکی فرد بستگی دارد و ممکن است شامل درمان دارویی یا بعضی روش‌های جراحی شود.

درمان‌های دارویی در خونریزی شدید قاعدگی (منوراژی)

مکمل آهن

اگر دچار کم‌خونی باشیم یا نشانه‌هایی از آن را داشته باشیم، پزشک ممکن است مکمل آهن تجویز کند تا سطح آهن خون افزایش پیدا کند.

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی

این داروها برای کاهش درد و گرفتگی‌های قاعدگی تجویز می‌شود. مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی در بعضی زنان ممکن است خطر خونریزی را بیشتر کنند.

قرص‌های ضدبارداری خوراکی

این داروها برای منظم‌کردن قاعدگی‌ها و کاهش شدت خونریزی مورداستفاده قرار می‌گیرند.

وسیله داخل رحمی دارویی

ابزارهایی که داخل رحم قرار می‌گیرند و دارو آزاد می‌کنند و می‌توانند قاعدگی را منظم‌تر کنند و خونریزی را کاهش بدهند.

درمان هورمونی

داروهای حاوی استروژن و یا پروژسترون که با تنظیم سطح هورمون‌ها، می‌توانند میزان خونریزی قاعدگی را کاهش دهند.

داروهای ضد ‌فیبرینولیتیک

این داروها با جلوگیری از تجزیه لخته خون، به کاهش خونریزی کمک می‌کنند.

روش‌های جراحی درمان خونریزی شدید قاعدگی (منوراژی)

اتساع و کورتاژ

در این روش، لایه سطحی پوشش داخلی رحم برداشته می‌شود تا خونریزی قاعدگی کاهش پیدا کند.

هیستروسکوپی درمانی

یک روش جراحی است که در آن پزشک با استفاده از یک ابزار مخصوص، داخل رحم را مشاهده می‌کند و در صورت نیاز، پولیپ یا فیبروم را برمی‌دارد، ناهنجاری‌های رحم را اصلاح یا لایه داخلی رحم را حذف می‌کند تا خونریزی کم شود.

تخریب یا برداشت آندومتر

در این دو روش، بخشی یا تمام لایه داخلی رحم با روش‌های مختلف برداشته می‌شود. بعضی از زنان بعد از این درمان دیگر قاعدگی نخواهند داشت. تعدادی دیگرهمچنان قاعدگی دارند، اما میزان خونریزی بسیار کمتر خواهد بود. اگرچه در این دو روش رحم برداشته نمی‌شود، اما امکان بارداری در آینده از بین می‌رود.

هیسترکتومی

در این عمل جراحی رحم به‌طور کامل برداشته می‌شود و بعد از آن قاعدگی به‌طور دائم قطع می‌شود و بارداری دیگر امکان‌پذیر نخواهد بود.

به‌طور کلی منوراژی مشکلی شایع اما قابل‌درمان است که می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار بدهد. شناسایی دلایل زمینه‌ای و انتخاب درمان مناسب برای این مشکل، نیازمند ارزیابی دقیق پزشکی است. بنابراین در صورتی که خونریزی شدید یا طولانی‌مدت قاعدگی در فعالیت‌های روزمره‌ ما اختلال ایجاد کرده‌ است، لازم است با پزشک خود مشورت کنیم تا از بروز عوارض احتمالی آن از جمله کم‌خونی جلوگیری کنیم.

منابع:

1. cdc
2. mayoclinic