انواع بیماری‌های شایع تنفسی

در ادامه با انواع بیماری‌های شایع تنفسی در انسان آشنا خواهیم شد، علت و نشانه‌های هر کدام و تفاوت بین آن‌ها را بررسی می‌کنیم:

 

بیماری آسم چیست؟

آسم، بیماریِ مجاریِ هواییِ ریه‌ها است. حساس شدن راه‌های هوایی به محرک‌ها باعث التهاب راه‌های هوایی و در نتیجه بروز علائم این بیماری می‌شود. این التهاب منجر به حملات مکرر، خس خس سینه، تنگی نفس، احساس فشار بر قفسه سینه و سرفه می‌شود. حملات خفیف آسم معمولا بدون نیاز به درمان برطرف می‌شوند، اما درمان مناسب معمولا به رفع سریع‌تر این حملات کمک می‌کند. درمان مناسب همچنین می‌تواند خطر حملات بعدی را کاهش دهد. درصورت داشتن یک حمله شدید، باید بلافاصله از اورژانس کمک بگیریم.

آسم یک بیماری طولانی مدت (مزمن) است و طی زمان ثابت نمی‌ماند، بلکه با گذشت زمان تغییر می‌کند. هر فرد مبتلا به آسم روزهای بهتر و نیز تشدید علائم بیماری را تجربه می‌نماید.

آسم اختلالی بسیار شایع است و تقریباً از هر ده نفر، یک نفر در دوره‌ای از زندگی خود به آسم مبتلا می‌شود.

 

بیشتر بخوانید: علائم آسم چیست ؛ علائم و درمان بیماری آسم در بزرگسالان

COPD چیست؟

بیماری مزمن انسدادی ریه یا COPD به گروهی از بیماری‌ها گفته می‌شود که باعث انسداد جریان هوا و مشکلات تنفسی می‌شوند. این بیماری شامل آمفیزم و برونشیت مزمن است.

  • آمفیزم: آسیب آلوئول‌های (کیسه‌های هوایی) ریه
  • برونشیت مزمن: التهاب طولانی مدت راه‌های هوایی

آلوئول‌ها، کیسه‌های هوایی کوچک با دیواره‌ای نازک در انتهای برونشیول‌ها (کوچکترین تقسیم‌بندی راه‌های هوایی ریه)، محل تبادل گازهای تنفسی هستند. اکسیژن تنفس شده از هوا از طریق آلوئول‌ها وارد خون می‌شود و به سراسر بدن می‌رسد. دی‌اکسیدکربن تولیدشده در بافت‌های بدن نیز با عبور از دیواره آلوئول‌ها، از طریق مجاری هوایی از بدن دفع می‌شود.

COPD یک بیماری شایع است که عمدتا افراد میانسال یا مسن سیگاری را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

مشکلات تنفسی ناشی از این اختلال، شامل تنگی نفس در زمان فعالیت، سرفه خلط‌دار، عفونت‌های مکرر ریه و خس‌خس سینه، در طول زمان به تدریج بدتر می‌شوند و می‌توانند فعالیت‌های عادی ما را محدود کنند.

 

التهاب مجاری هوایی چیست؟

منظور از التهاب مجاری هوایی واکنش سیستم ایمنی بدن به عفونت‌ها و سایر محرک‌ها در لایه‌ی پوششی و بافت زیرین آن در مجاری هوایی است. این التهاب باعث می‌شود راه های هوایی پرخون، متورم و تنگ شده و نسبت به محرک‌ها حساسیت بیشتری داشته باشند.

 

چگونه التهاب راه‌های هوایی بر آسم تأثیر می‌گذارد؟

التهاب راه‌های هوایی با محدود کردن جریان هوا به ریه‌ها، علائم آسم (خس‌خس سینه، تنگی نفس، احساس فشار بر قفسه سینه و سرفه) را ایجاد می‌کند.
التهاب از 4 راه سبب تنگ شدن راه‌های هوایی می‌شود:

  • ایجاد تورم در مجاری هوایی
  • انقباض ماهیچه‌هایی که راه‌های هوایی (برونش) را احاطه کرده‌اند
  • افزایش تولید خلط (که می‌تواند راه‌های هوایی را مسدود کند)
  • آسیب طولانی‌مدت دیواره راه‌های هوایی (که از باز شدن آن‌ها به میزان طبیعی جلوگیری می‌کند)

هنگامی که مجاری هوایی برای مدت طولانی ملتهب باشند، بسیار حساس می‌شوند. این بدان معنی است که آن‌ها به محرک‌های مختلف مانند آلرژن‌ها، ویروس‌ها، گرد و غبار، دود و استرس سریعتر و با شدت بیشتری واکنش نشان می‌دهند.

 

آیا COPD و آسم، هر دو یک بیماری هستند؟

خیر. بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) و آسم هر دو بیماری‌های ریوی هستند که نفس کشیدن را برای ما سخت می‌کنند، با این حال، این‌ها دو بیماری متفاوتند.

بسیاری از علائم COPD مشابه علائم آسم هستند (مانند تنگی نفس، خس خس سینه، افزایش خلط، سرفه). COPD عموماً بیماری جدی‌تری نسبت به آسم است، زیرا درمان آسیب مجاری هوایی و بافت ریه ناشی از COPD بسیار دشوارتر است. متأسفانه COPD می‌تواند در طولانی مدت باعث ناتوانی شده و نسبت به آسم، تأثیر منفی بیشتری بر قلب و سایر قسمت‌های بدن داشته باشد.

COPD در اثر آسیب ریه‌ها در یک دوره زمانی طولانی ایجاد می‌شود. اکثر مبتلایان به COPD، برونشیت مزمن و آمفیزم دارند. این دو بیماری تقریباً همیشه در اثر سیگار کشیدن ایجاد می‌شوند. علائم این بیماری معمولا در افراد بالای 40 سال ایجاد می‌شود.

آسم راه‌های هوایی را درگیر می‌کند. اگر آسم داشته باشیم، مجاری تنفسی ما نسبت به موادی که به آن‌ها حساسیت داریم (آلرژن‌ها) و سایر محرک‌ها، حساس هستند. قرار گرفتن در معرض آلرژن‌ها و محرک‌ها می‌تواند باعث حمله آسم شود.

استعمال دخانیات و دود سیگار می‌تواند علائم آسم را تحریک کرده و نیز باعث تخریب بافت ریه و ابتلا به COPD شود.

 

آیا آمفیزم همان آسم است؟

خیر، آمفیزم با آسم متفاوت است، هرچند برخی از علائم این دو بیماری، مانند خس خس سینه و تنگی نفس، ممکن است مشابه به نظر برسند. آمفیزم بیماری است که در آن بافت ریه در اثر عوامل خارجی مانند سیگار کشیدن یا آلودگی شدید هوا به طور غیرقابل برگشتی آسیب دیده است. برخی از افراد نیز ممکن است در اثر اختلالات ژنتیکی به آمفیزم مبتلا شوند.

آسم بیماری ناشی از التهاب راه‌های هوایی منتهی به ریه‌ها است که معمولا در آن بافت ریه‌ها طبیعی است. در صورت ابتلا به آسم، ممکن است در اثر عواملی مانند قرار گرفتن در معرض دود سیگار یا هوای سرد یا آلرژی به گرده‌ها یا گرد و غبار دچار حمله آسم شویم.

آمفیزم و آسم هر دو باعث التهاب هستند، اما نوع التهاب و قسمت‌هایی از راه‌های هوایی و ریه‌ها که تحت تاثیر این التهاب قرار می‌گیرند، بسیار متفاوتند. ممکن است همزمان هم آمفیزم و هم آسم داشته باشیم، اما این امر معمولا نادر است و همزمانی آمفیزم با برونشیت مزمن بسیار شایع‌تر است.

منبع:
National Cancer Institute
National Health Service
American Academy of Family Physicians
The Global Initiative for Asthma (GINA)

IR-0423-ABD-8059-AS