علت و درمان سرفه کودکان چیست؟

سرفه یکی از شایع‌ترین علائم بیماری در کودکان است. هر چند ممکن است ناراحت کننده به نظر برسد اما معمولا نشانه شرایط خطرناکی نیست. در واقع سرفه مکانیسمی است که از سیستم تنفسی و راه‌های هوایی محافظت می‌کند.

علت های سرفه کودکان

سرفه در کودکان می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد. در اینجا چند مورد از شایع‌ترین علل سرفه را بررسی خواهیم کرد.

• سرماخوردگی

سرماخوردگی باعث ایجاد سرفه‌هایی با صدایی شبیه به سرفه‌های خلط دار می‌شود. در صورتی که صدای کودکمان بگیرد یا سرفه‌هایش خلطی شود بهتر است با پزشک متخصص کودکان مشورت کنیم. در صورتی که بدون مصرف دارو تب کودکمان برای حداقل ۲۴ ساعت قطع شده باشد می‌تواند به مدرسه برود.

• حساسیت

حساسیت‌های فصلی معمولا کودکان زیر ۳ سال را درگیر نمی‌کند. علائم آلرژی فصلی معمولا شامل خارش، آبریزش بینی، چشمان اشک آلود، سرفه، خروپف کردن یا گاهی گلو درد می‌باشد.

• ویروس سنسیشیال تنفسی

این ویروس که به اختصار به آن RSV گفته می‌شود، علائمی مشابه سرماخوردگی ایجاد می‌کند اما می‌تواند در کودکان و نوزادان خطرناک باشد.

در صورتی متوجه شویم کودکمان با علائم سرماخوردگی به سختی نفس می‌کشد باید حتما به پزشک مراجعه کنیم.

• برونشیولیت

به التهاب مجاری هوایی کوچک برونشیولیت می‌گویند. اغلب توسط RSV ایجاد می‌شود هر چند ویروس‌های دیگری هم هستند که می‌توانند باعث بروز برونشیولیت شوند.

برونشیولیت معمولا در کودکان ۲ سال به بالا دیده شده و باعث سختی در نفس کشیدن می‌شود.

• پنومونی(ذات‌الریه)

علائم پنومونی در کودکان متفاوت از بزرگسالان بوده و به صورت نامحسوس بروز پیدا می‌کند. همچنین علائم با توجه به سن و عامل ایجاد کننده پنومونی می‌تواند متفاوت باشد. تب بالا مهمترین نشانه‌ای است که در کودکان دیده می‌شود.

• آسم

آسم شایع‌ترین بیماری مزمن در کودکان است.حمله آسم در اثر عوامل مختلفی از جمله هوای سرد، ورزش، هیجانات و مواجهه با دود سیگار و آلودگی هوا ایجاد می‌شود.

• خروسک

خروسک زمانی اتفاق می‌افتد که راه هوایی فوقانی یعنی بینی و حلق متورم شود. معمولا در پاییز و زمستان و در پسرها بیشتر از دخترها اتفاق می‌افتد. خروسک در هر سنی می‌تواند اتفاق بیافتد اما اغلب در سنین زیر ۵ سال دیده می‌شود.

• سیاه سرفه

سیاه سرفه یک بیماری به شدت مسری است که توسط باکتری‌ها ایجاد می‌شود. علامت اصلی آن سرفه‌های پشت سر هم است.

• کووید ۱۹

برای تشخیص بیماری کووید از سرماخوردگی و سایر عفونت‌های تنفسی باید تست پی سی آر انجام شود.

• گیر کردن جسم خارجی در راه هوایی

گاهی اوقات کودک ممکن است اسباب بازی یا سایر اجسام را ببلعد. در این صورت حالت خفگی برای کودک به وجود می‌آید. یا ممکن است علائم خفیف‌تر باشد و جسم خارجی در ریه یا راه هوایی باقی بماند و فقط سرفه‌های خشک مکرر داشته باشد.

انواع سرفه کودکان

بعضی از انواع سرفه هستند که حتما نیاز به مراقبت پزشکی دارند. با دانستن انواع سرفه می‌توانیم تصمیم بگیریم که کودک ما چه زمانی نیاز به مراجعه به پزشک دارد و چه زمانی در منزل قابل درمان است.

• سرفه‌ پارس مانند

بیشتر در خروسک این نوع سرفه دیده می‌شود. سرفه‌ ناشی از خروسک به صورت ناگهانی و معمولا نیمه‌ شب شروع شده و در کودکان کمتر از ۳ سال به دلیل باریک بودن مجاری تنفسی ممکن است با تنگی نفس همراه باشد.

• سرفه فریاد مانند

سرفه فریاد مانند یا سیاه سرفه یک بیماری باکتریال است. در این بیماری کودک پشت سر هم و بدون وقفه سرفه می‌کند و در انتهای سرفه‌ها نفس عمیقی می‌کشد که صدایی شبیه فریاد ایجاد می‌شود.

• سرفه همراه با خس خس سینه

اگر کودکمان صدایی شبیه به سوت کشیدن یا خس خس سینه در هنگاهم نفس کشیدن داشت به دلیل درگیری راه‌های هوایی انتهایی می‌باشد. این حالت در بیماری آسم، برونشیولیت و یا گیر کردن جسم خارجی در مجاری تنفسی دیده می‌شود.

• سرفه‌ی شبانه

اکثر مواقع سرفه در شب تشدید می‌شود. در بیماری سرماخوردگی به خاطر ورود ترشحات بینی به حلق در حالت خوابیده این اتفاق می‌افتد. تا زمانی که این سرفه‌های شبانه مانع از خواب کودکمان نشود مشکلی ندارد.

همچنین در آسم هم سرفه به دلیل تحریک‌پذیری بیشتر راه‌های هوایی در شب، بیشتر می‌شود.

• سرفه روزانه

هوای سرد یا انجام فعالیت جسمی در طول روز می‌تواند باعث شدیدتر شدن سرفه شود. باید توجه کنیم مواردی که باعث سرفه کودکمان می‌شود مثل دود سیگار، اسپری‌های خوشبو کننده هوا در کار نباشد یا حیوانات خانگی در خانه نداشته باشیم.

• سرفه همراه با تب

سرفه همراه با تب خفیف می‌تواند به دلیل سرماخوردگی باشد. اما اگر کودکمان تب بالای ۳۹ درجه سانتی‌گراد داشت، دلایل دیگری ممکن است داشته باشد مثل پنومونی. در این صورت باید حتما به پزشک مراجعه کنیم.

• سرفه همراه با استفراغ

به طور کلی سرفه کردن در کودکان باعث تحریک استفراغ می‌شود.از طرفی در حمله‌های آسم و یا سرماخوردگی اگر خلط زیادی وارد معده کودک شود شروع به استفراغ خواهد کرد. معمولا تا زمانی که استفراغ کودک ادامه دار نشود مشکلی نیست.

• سرفه‌ی مداوم

سرفه‌ای که در اثر بیماری‌های ویروسی ایجاد می‌شود ممکن است مدت طولانی باقی بماند. از دیگر عوامل طولانی شدن سرفه‌ها می‌توان به آسم، آلرژی و عفونت مزمن سینوس‌ها اشاره کرد. اگر کودکمان بیش از 3 هفته سرفه داشته باشد بهتر است به پزشک مراجعه کنیم.

چه موقع برای درمان سرفه کود ک به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که کودکمان هر یک از موارد زیر را همراه با سرفه داشت بهتر است به پزشک مراجعه کنیم:

• به سختی نفس بکشد یا تنگی نفس داشته باشد.
• سریع‌تر از حالت معمول نفس بکشد.
• لب‌ها ، صورت یا زبانش تیره یا کبود شده باشد.
• تب بالا داشته باشد.به خصوص اگر همراه با سرفه علائمی مثل آبریزش بینی نداشته باشد.
• کوچک‌تر از ۳ ماه باشد و تب داشته باشد.(حتی تب خفیف)
• بعد از سرفه کردن صدایی شبیه به فریاد همراه با نفس کشیدن داشته باشد.
• سرفه خونی داشته باشد.
• تنفس صدادار داشته باشد.
• ضعیف و تحریک‌‌پذیر شده باشد.
• علائمی مثل سرگیجه،بی‌حالی،خشکی دهان،گریه بدون اشک و دفع مدفوع کمتر از حالت نرمال داشته باشد که همه این‌ها نشانه کم آبی بدن کودک است.
• بیشتر از ۲ هفته سرفه داشته باشد.
• اگر هنگام غذا خوردن یا بلعیدن اجسام خارجی احساس خفگی به کودک دست داد و بعد از آن دچار سرفه شده است.حتی اگر چند هفته از آن گذشته باشد.

درمان دارویی سرفه کودکان

به طور کلی درمان دارویی در کودکان حتی در مورد داروهایی که نیاز به نسخه ندارند بدون مشورت با پزشک توصیه نمی‌شود. داروهای سرکوب کننده‌ی سرفه می‌تواند برای کودکان به خصوص در سنین زیر ۶ سال زیان‌آور باشد. همچنین برای مصرف دارو در کودکان باید دوز مصرفی دارو توسط پزشک تعیین شود.

درمان‌های خانگی سرفه کودکان

درمان سرفه در کودکان بستگی به عامل ایجاد کننده آن دارد. اقداماتی که در منزل می‌توانیم برای کودکمان انجام دهیم تا به درمان آن کمک کند شامل موارد زیر است:

• دادن مایعات گرم به کودک: مثل آب گرم همراه با آب لیمو، آب گوشت
• استفاده از دستگاه بخور: هوای خشک می‌تواند باعث تشدید سرفه کودکمان شود. بهتر است دستگاه بخور سرد کنار جایی که کودکمان می‌خوابد قرار دهیم.
• تنفس در بخار آب گرم: اجازه دهیم کودکمان در بخار آب گرم حمام تنفس کند. این کار به نرم شدن مخاط کمک کرده و باعث می‌شود راحت‌تر بخوابد.
• خوردن خوراکی‌های سرد: مثل بستنی باعث می‌شود گلوی کودکمان که در اثر سرفه ممکن است آسیب دیده باشد بهتر شود.
• استفاده از محلول سالین: مثل اسپری بینی باعث نرم شدن مخاط بینی شده و کودک را وادار می‌کند بیشتر بینی خود را تخلیه کند. اگر کودکمان کوچک است می‌توانیم از یک ساکشن یا مکنده استفاده کنیم تا محلول وارد مجاری تنفسی نشود.
• دادن یک قاشق چای‌خوری عسل به کودک: در صورتی که فرزندمان بالای یک سال باشد.
• کودکمان را به خوابیدن و داشتن استراحت کافی تشویق کنیم.

منابع:  nhs.uk , kidshealth.org , medsmart.shop , childrens.com

IR-0125-ABD-9283-AS