1404/01/19
کولیت‌اولسراتیو؛ علائم، تشخیص و درمان
بیماری کولیت اولسروز که با نام های کولیت اولسراتیو و کولیت زخمی نیز شناخته میشود؛یکی از بیماری های روده است. برای شناخت علائم، درمان و تشخیص آن کلیک کنید.
اسپوندیلیت آنکیلوزان یا رماتیسم ستون فقرات در بیشتر موارد، سال‌ها بعد از شروع علائم تشخیص داده میشود، درنتیجه بیماران برای مدتی طولانی با درد و محدودیت حرکتی مواجه می‌شوند. در این مطلب به بررسی بیشتر این بیماری، روش‌های تشخیص، درمان و کند کردن روند پیشرفت آن می‌پردازیم.
اسپوندیلیت آنکیلوزان چیست؟
اسپوندیلیت آنکیلوزان (Ankylosing Spondylitis) که به اختصار AS نامیده میشود، نوعی آرتریت (التهاب مفاصل) است که مفاصل و رباط‌های ستون فقرات را درگیر می‌کند. این بیماری ممکن است مفاصل دیگر مثل زانو، مچ پا و لگن را هم تحت‌تأثیر قرار دهد.
در حالت طبیعی، مفاصل و رباط‌های ستون فقرات به حرکت و خم شدن ما کمک می‌کنند؛ اما در اسپوندیلیت آنکیلوزان، التهاب در مفاصل و بافت‌های ستون فقرات به سفتی و محدودیت حرکتی منجر میشود. در موارد شدید، این التهاب باعث جوش خوردن مهره‌ها به یکدیگر میشود که این مسئله می‌تواند باعث سفتی و کاهش انعطاف‌پذیری ستون فقرات و ایجاد قوز پشت شود.
علائم اسپوندیلیت آنکیلوزان
شایع‌ترین علامت اسپوندیلیت آنکیلوزان، درد و خشکی در ناحیه کمر و یا لگن است. این درد معمولاً در دوره‌های بی‌حرکتی یا استراحت تشدید میشود؛ به‌همین دلیل، بیماران ممکن است در نیمه‌شب یا بعد از نشستن طولانی‌مدت، افزایش درد را تجربه کنند. در مقابل، تحرک و ورزش در بیشتر موارد به کاهش درد کمک می‌کند. با گذشت زمان (پیشرفت بیماری)، علائم این بیماری ممکن است به سایر نواحی ستون فقرات یا نقاط دیگر بدن هم گسترش پیدا کند.
علائم اسپوندیلیت آنکیلوزان در افراد مختلف، متفاوت است. برخی افراد دچار دوره‌های درد خفیف می‌شوند که به‌صورت مقطعی ظاهر و ناپدید می‌شوند، در حالی که بعضی دیگر ممکن است دردهای مزمن و شدید را تجربه کنند.
علائم اسپوندیلیت آنکیلوزان چه خفیف باشند و چه شدید، معمولاً در دوره‌های شعله‌ورشدن (تشدید) بیماری بدتر می‌شوند و در دوره‌های خاموشی بهبود پیدا می‌کنند. این نوسان در شدت علائم، یکی از ویژگی‌های بارز این بیماری است.
به این دلیل که این بیماری می‌تواند نواحی دیگری از بدن را هم درگیر کند، علائم دیگری هم ممکن است ظاهر شوند، از جمله:
- درد، خشکی و التهاب در مفاصل دیگر مثل دنده‌ها، شانه‌ها، زانوها یا پاها
- درد چشم و تاری دید ناشی از التهاب چشم (یووئیت)
- مشکل در تنفس عمیق در صورت التهاب و سفتی مفاصل بین دنده‌ها و ستون فقرات
- خستگی شدید
- کاهش اشتها و کاهش وزن
- بثورات پوستی به‌‌ویژه پسوریازیس
- درد شکمی و اسهال
علت اسپوندیلیت آنکیلوزان
پژوهشگران هنوز علت دقیق اسپوندیلیت آنکیلوزان را نمی‌دانند. با این وجود، مطالعات نشان می‌دهند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی می‌تواند در بروز این بیماری نقش داشته باشد. پژوهشگران دریافته‌اند که داشتن ژنHLA-B27 خطرابتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان را افزایش می‌دهد، اما این به آن معنا نیست که اگر این ژن را داشته باشیم، حتماً به این بیماری مبتلا خواهیم شد. افراد زیادی هستند که این ژن را دارند اما هرگز به اسپوندیلیت آنکیلوزان مبتلا نمی‌شوند؛ این موضوع نشان می‌دهد که عوامل محیطی هم در ایجاد این بیماری نقش دارند.
عوامل خطر ابتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان
هر کسی ممکن است به اسپوندیلیت آنکیلوزان مبتلا شود؛ با این وجود، بعضی عوامل می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش بدهند. این عوامل عبارتند از:
سابقه خانوادگی و عوامل ژنتیکی
اگر در خانواده ما سابقه ابتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان وجود دارد، احتمال ابتلای ما هم بیشتر میشود. داشتن ژن HLB-B27 در بروز اسپوندیلیت آنکیلوزان نقش دارد.
سن
بیشتر افراد، پیش از چهل‌وپنج سالگی علائم این بیماری را تجربه می‌کنند.
ابتلا به بیماری‌های دیگر
افراد مبتلا به بیماری کرون، کولیت اولسراتیو یا پسوریازیس ممکن است بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این بیماری قرار داشته باشند.
تشخیص اسپوندیلیت آنکیلوزان
برای تشخیص اسپوندیلیت آنکیلوزان، پزشک سابقه پزشکی فرد را بررسی و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و در صورت نیاز آزمایش‌های تصویربرداری و آزمایشگاهی را برای تأیید تشخیص درخواست می‌کند.
بررسی سابقه پزشکی
پزشک ممکن است درباره‌ی سابقه پزشکی و خانوادگی ما سؤالاتی بپرسد، از جمله اینکه:
- از چه زمانی درد داریم؟
- محل دقیق درد کجاست؟
- چه عواملی باعث بهتر یا بدتر شدن درد در ما می‌شوند؟
- آیا کسی از اعضای خانواده ما سابقه درد کمر، درد مفاصل یا آرتریت دارد؟
معاینه فیزیکی
معاینه فیزیکی، ممکن است شامل موارد زیر شوند:
- بررسی مفاصل، از جمله ستون فقرات، لگن، پاشنه‌ها و قفسه سینه
- ارزیابی نحوه حرکت و خم شدن بدن در جهات مختلف برای بررسی انعطاف‌پذیری
- درخواست تنفس عمیق از بیمار برای ارزیابی سفتی یا التهاب در دنده‌ها
تصویربرداری
برای کمک به تشخیص دقیق‌تر، پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری را تجویز کند:
-
تصویربرداری با اشعه ایکس (X-ray)
این روش برای مشاهده تغییرات مفصلی استفاده میشود. البته، ممکن است این تغییرات تا سال‌ها بعد از شروع بیماری در تصاویر اشعه ایکس قابل‌مشاهده نباشند. پزشک ممکن است از X-ray برای بررسی روند پیشرفت بیماری یا رد سایر علل درد مفاصل استفاده کند.
-
ام‌آر‌آی (MRI)
این روش می‌تواند به شناسایی اسپوندیلیت آنکیلوزان در مراحل اولیه بیماری کمک کند.
پزشک ممکن است از X-ray و ام‌آر‌آی برای پیگیری پیشرفت بیماری استفاده کند.
آزمایش‌های آزمایشگاهی
در حال حاضر، آزمایش خاصی برای تشخیص قطعی اسپوندیلیت آنکیلوزان وجود ندارد. با این حال، پزشک ممکن است آزمایش ژن HLA-B27 را برای کمک به تشخیص تجویز کند. هرچند بسیاری از افرادی که این ژن را دارند هرگز به اسپوندیلیت آنکیلوزان مبتلا نمی‌شوند و بعضی از افرادی که این ژن را ندارند به این بیماری مبتلا می‌شوند.
بعضی از آزمایش‌های خونی هم می‌توانند شاخص‌های التهابی را بررسی کنند، اما لازم است توجه کنیم، بسیاری از مشکلات دیگر سلامتی هم می‌توانند به التهاب منجر شوند.
درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان
در حال حاضر درمان قطعی برای اسپوندیلیت آنکیلوزان وجود ندارد؛ اما درمان‌هایی برای مدیریت این بیماری در دسترسند. اهداف درمان عبارتند از:
- کاهش درد و سفتی مفاصل
- حفظ دامنه حرکتی مفاصل
- جلوگیری از پیشرفت بیماری و بدشکلی ستون فقرات
در بیشتر موارد، درمان ترکیبی از دارودرمانی و فیزیوتراپی است. گاهی در بیماران مبتلا به فرم شدید بیماری، انجام جراحی به‌منظور ترمیم آسیب مفاصل لازم است.
دارودرمانی
بیشتر بیماران مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان از دارو استفاده می‌کنند که ممکن است شامل یک یا چند مورد از گزینه‌های زیر باشد:
داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی
که به‌طور گسترده برای کاهش درد و التهاب استفاده می‌شوند.
داروهای بیولوژیک
با هدف قرار دادن مسیرهای خاصی در سیستم ایمنی، سیگنال‌های التهابی را مهار کرده و التهاب را کم یا متوقف می‌کنند.
مهارکننده‌های جانوس کیناز
در صورتی که بیماری به سایر درمان‌ها پاسخ ندهد، ممکن است این داروها تجویز شوند. این داروها با مهار مسیرهای داخل سلولی که در ایجاد التهاب نقش دارند، موجب مهار التهاب می‌شوند.
کورتیکواستروئیدها
به کاهش التهاب و تسکین فوری درد کمک می‌کنند و معمولاً به‌صورت تزریق داخل مفصل تجویز می‌شوند.
فیزیوتراپی
پزشک ممکن است فیزیوتراپی را برای کمک به موارد زیر تجویز کند:
- کاهش درد
- تقویت عضلات کمر و گردن
- تقویت عضلات مرکزی و شکمی که از ستون فقرات حمایت می‌کنند
- بهبود وضعیت بدنی
- حفظ و افزایش انعطاف‌پذیری مفاصل
جراحی
در صورت بروز آسیب شدید به مفاصل که انجام فعالیت‌های روزمره را مختل کند، پزشک ممکن است پیشنهاد جراحی بدهد. البته جراحی برای همه بیماران مناسب نیست و تصمیم‌گیری درباره آن با بررسی شرایط فردی انجام میشود.
جراحی ممکن است شامل ترمیم یا تعویض مفصل باشد. در موارد نادر، بعضی بیماران ممکن است برای صاف کردن ستون فقرات یا ترمیم شکستگی‌های مهره‌ها به جراحی نیاز داشته باشند.
زندگی با اسپوندیلیت آنکیلوزان
تغییر سبک زندگی می‌تواند به بهبود توانایی ما برای انجام فعالیت‌ها کمک کند.
ورزش در افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان
ورزش برای حفظ سلامت و تقویت عضلات، تحرک مفاصل و انعطاف‌پذیری اهمیت زیادی دارد. علاوه بر برنامه ورزشی منظم، ممکن است پزشک انجام ورزش‌هایی با فشار کم بر مفاصل مثل ورزش‌های آبی را هم توصیه کند. لازم است پیش از شروع هر برنامه ورزشی، با پزشک خود مشورت کنیم.
ورزش می‌تواند به بهبود کیفیت خواب، کاهش درد و حفظ وزن سالم هم کمک کند.
حفظ وضعیت بدنی مناسب در افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان
یکی دیگر از اقدام‌های مهم، رعایت وضعیت بدنی صحیح است. فیزیوتراپیست و پزشک می‌تواند تمرین‌ها و توصیه‌هایی برای حفظ و بهبود وضعیت بدن به ما ارائه بدهد. رعایت وضعیت بدنی صحیح می‌تواند به پیشگیری از بروز بعضی عوارض ناشی از اسپوندیلیت آنکیلوزان کمک کند.
مدیریت استرس در افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان
احساسات ناشی از ابتلا به این بیماری همراه با درد، محدودیت‌های جسمی و غیرقابل پیش‌بینی بودن دوره‌های شعله‌ور شدن بیماری، می‌توانند سطح استرس را افزایش بدهند. اگرچه شواهدی مبنی بر تأثیر مستقیم استرس بر پیشرفت بیماری وجود ندارد، اما استرس می‌تواند کنار آمدن با اسپوندیلیت آنکیلوزان را سخت‌تر کند. بعضی راهکارهای کاهش استرس عبارتند از تنفس عمیق، مدیتیشن و یوگا.
مراقبت از سلامت روان افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان
در صورتی که به دلیل ابتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان احساس اضطراب یا افسردگی می‌کنیم، لازم است با پزشک یا متخصص سلامت روان مشورت کنیم.
رژیم غذایی افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان
رعایت رژیم غذایی سالم برای همه افراد مفید است و در افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان هم اهمیت ویژه‌ای دارد. هرچند رژیم خاصی برای این بیماری وجود ندارد، اما حفظ وزن مناسب می‌تواند فشار وارده بر مفاصل دردناک را کاهش بدهد.
اهمیت ترک سیگار در افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان
مصرف سیگار به بروز بیماری شدیدتر، کاهش اثربخشی درمان و افزایش احتمال پیشرفت بیماری منجر میشود. همچنین در صورت درگیری قفسه سینه و دنده‌ها، مصرف سیگار می‌تواند باعث اختلال بیشتر در عملکرد ریه‌ها شود. بنابراین لازم است در صورت مصرف سیگار، حتماً برای ترک آن اقدام کنیم.
IR-0827-ABD-3991-AS
منابع:
دیدگاه کاربران