همه‌چیز درباره آرتریت‌روماتوئید

آرتریت‌روماتوئید (rheumatoid arthritis) چیست؟

آرتریت‌روماتوئید ( RA ؛  (rheumatoid arthritisیک بیماری التهابی مزمن است که باعث درد، تورم و خشکی (کاهش انعطاف) مفاصل می‌شود. این بیماری یکی از انواع مختلف آرتریت است و زمانی پیش می‌آید که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به مفاصل ما حمله می‌کند و باعث تخریب و التهاب آن‌ها می‌شود. علت دقیق آرتریت‌روماتوئید و این‌که چرا سیستم ایمنی به مفاصل حمله می‌کند، ناشناخته است، احتمالا عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز این بیماری دخیل هستند.

آرتریت‌روماتوئید در درجه اول مفاصل ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما می‌تواند علاوه بر مفاصل بسیاری از قسمت‌های دیگر بدن را نیز درگیر کند.

باید به خاطر داشته باشیم که آرتریت‌روماتوئید با استئوآرتریت که شایع‌ترین شکل آرتریت است، متفاوت است. استئوآرتریت زمانی پیش می‌آید که غضروف محافظت‌کننده مفاصل به مرور زمان فرسوده شود. با این حال، ممکن است یک نفر همزمان به هر دوی این اختلالات مبتلا باشد.

علائم آرتریت‌روماتوئید به تدریج به‌وجود می‌آیند. بسیاری از مبتلایان علائمی دارند که به طور مداوم وجود دارند، بعضی دیگر علائمشان به طور کامل برطرف می‌شود و تعدادی دیگر دوره‌های متناوب داشتن علائم و بی‌علامتی دارند. زمان شروع، شدت بیماری، علائم و عوارض این بیماری می‌تواند از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت باشد.

علائم آرتریت‌روماتوئید

در بیشتر موارد، علائم به تدریج ظاهر می‌شوند و ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها بگذرد تا علائم آن‌قدر آزاردهنده شوند که مجبور به مراجعه به پزشک شویم. علائم اولیه ممکن است شامل خستگی، درد عضلانی، تب خفیف، کاهش وزن و بی‌حسی و گزگز دست‌ها باشد. در برخی موارد، این علائم قبل از اینکه درد یا خشکی مفصل قابل توجه باشد، بروز پیدا می‌کنند.

درگیری مفاصل در آرتریت‌روماتوئید

آرتریت روماتوئید معمولاً مفاصل یکسانی را در هر دو طرف بدن تحت تأثیر قرار می‌دهد. با این حال، ممکن است علائم در یک سمت شدید‌تر از طرف دیگر باشد.

در مراحل اولیه، مفاصل کوچک به طور معمول تحت تأثیر قرار می‌گیرند، به ویژه مفاصل انگشتان دست و پا. در موارد کمتر، ممکن است درگیری از یک مفصل منفرد و بزرگ، مثل زانو یا شانه شروع شود، یا ممکن است از یک مفصل به مفصل دیگر گسترش یابد.

با پیشرفت بیماری، اکثر افراد در نهایت دچار التهاب مفاصل در بازوها یا پاها می‌شوند. در بعضی از افراد لگن و ستون فقرات به خصوص گردن دچار التهاب می‌شود.

علائم مفصلی آرتریت‌روماتوئید

علائم این بیماری شامل خشکی ، درد، قرمزی، گرمی و تورم می‌شود. خشکی مفاصل صبح‌ها و بعد از بی‌حرکتی بیشتر آزاردهنده است، هرچند که سایر انواع آرتریت هم ممکن است منجر به سفتی مفاصل شود، معمولاً خشکی مفصل ناشی از آرتریت روماتوئید می‌تواند بیشتر از یک ساعت طول بکشد.

مفاصلی که ممکن است تحت‌تأثیر این مسئله قرار بگیرند عبارتند از: دست‌ها، مچ، آرنج، شانه، پا، مچ پا، زانو، لگن و گردن.

مفاصل دست‌ها در بیشتر موارد اولین مفاصلی هستند که تحت تاثیر قرار می‌گیرند. در این شرایط معمولاً قدرت دست کاهش پیدا می‌کند و در صورت تداوم التهاب مفاصل، به مرور زمان ناهنجاری‌های مشخصی در دست مبتلایان به آرتریت‌روماتوئید پیش می‌آید.

مفاصل درگیر در آرتریت روماتوئید

مفاصلی که ممکن است در آرتریت‌روماتوئید درگیر شوند عبارتند از:

مفاصل دست‌ها: که در بیشتر موارد اولین مفاصلی هستند که در این بیماری تحت تاثیر قرار می‌گیرند. این مفاصل موقع فشرده شدن حساس می‌شوند و در بیشتر موارد قدرتِ گرفتن دست‌ها کم می‌شود. در بعضی موارد، قرمزی و تورم هم در کل دست دیده می‌شود.

مچ دست : در مراحل اولیه بیماری، ممکن است خم کردن مچ به عقب سخت شود.

• آرنج: که ممکن است دچار تورم شود و با فشرده شدن بعضی از اعصاب، فرد دچار بی‌حسی یا احساس سوزن سوزن شدن در انگشتان شود.
• شانه: که ممکن است در مراحل بعدتر بیماری ملتهب و دچار درد و محدودیت در حرکت شود.
• پا: مفاصل پاها به خصوص مفاصل در پایه انگشتان پا، بیشتر در مراحل اولیه بیماری تحت تاثیر قرار می‌گیرند )التهاب در شست پا کمتر شایع است). حساسیت در این مفاصل ممکن است باعث شود که فرد در هنگام ایستادن و راه‌رفتن وزن خود را روی پاشنه پا قرار‌دهد و در حالی که انگشتان پا را به سمت بالا خم کرده است راه برود. تورم و قرمزی در قسمت بالای پا و درد در قسمت پاشنه پا هم ممکن است وجود داشته باشد.
• مچ پا: التهاب مچ پا ممکن است منجر به آسیب عصبی و بی حسی و گزگز در پا ‌شود.
• زانو: تورم زانو می‌تواند منجر به مشکل در خم کردن زانو، و آسیب رباط‌های حمایت کننده از زانو و انتهای استخوان‌هایی شود که در مفصل زانو به هم می‌رسند.
• مفصل ران: التهاب مفصل ران که ممکن است در مراحل بعدی بیماری پیش بیاید. درد مفصل ران می تواند راه رفتن را سخت کند.
• گردن: آرتریت‌روماتوئید ممکن است منجر به التهاب گردن (ستون‌فقرات گردنی) و التهاب ستون‌فقرات گردنی می‌تواند منجر به درد و سفتی در گردن و سردرد شود و خم شدن گردن و چرخاندن سر را سخت کند.

سایر علائم آرتریت‌روماتوئید

با وجود این‌که درگیری مفصلی شایع‌ترین علامت آرتریت‌روماتوئید است، این اختلال ممکن است مشکلات مختلف دیگری هم برای ما ایجاد کند. این مشکلات می‌توانند ناشی از وجود التهاب در بدن، عوارض جانبی داروهای مورد استفاده برای درمان بیماری (مثلاً استروئیدها) یا ترکیبی از عوامل مختلف باشند. این علائم عبارتند از: کاهش تراکم استخوان، ضعف عضلانی، خستگی، مشکلات پوستی، مشکلات چشمی (شامل التهاب، قرمزی و درد چشم و مشکلات بینایی)، التهاب ریه که ممکن است باعث تنگی نفس و سرفه خشک شود، التهاب عروق خونی و پریکاردیت (التهاب پرده پوشاننده قلب).

عوامل خطر ابتلا به آرتریت‌روماتوئید

علت دقیق بروز آرتریت روماتوئید شناخته شده نیست اما به نظر می‌رسد دو دسته عامل بر میزان خطر ابتلای فرد به آرتریت روماتوئید تأثیرگذار باشند: عوامل مستعدکننده و عوامل محرک.

به احتمال زیاد آرتریت‌روماتوئید زمانی پیش می‌آید که یک فرد مستعد در معرض عوامل محرکی که روند التهابی را شروع می‌کنند قرار بگیرد.

عوامل مستعدکننده ابتلا به آرتریت‌روماتوئید

این عوامل عبارتند از:

• سن: آرتریت‌روماتوئید می‌تواند در همه سنین بروز پیدا کند، اما خطر ابتلا به این بیماری به تدریج با بالا رفتن سن بیشتر و از حدود 50 سالگی به بعد کم‌تر می‌شود.
• جنسیت: احتمال ابتلا به آرتریت‌روماتوئید در زنان تقریباً دو برابر مردان است.
• ژنتیک: سابقه خانوادگی ابتلا به آرتریت‌روماتوئید، تا حدودی خطر ابتلا به این بیماری را بیشتر می‌کند و این مسئله به دلیل نقش ژن‌های خاص در احتمال بروز این بیماری است.

عوامل محرک بروز آرتریت‌روماتوئید

بسیاری از ما با وجود عوامل مستعدکننده، هیچ‌وقت به آرتریت‌روماتوئید مبتلا نمی‌شویم. به نظر می‌رسد چندین عامل احتمال ابتلای یک فرد مستعد به این بیماری را بیشتر می‌کنند، از جمله:

• عفونت: محققان احتمال می‌دهند تغییراتی در باکتری‌های دستگاه گوارش و یا دهان ممکن است یکی از عوامل محرک آرتریت‌روماتوئید باشد. شواهد نشان می‌دهند که پریودنتیت (عفونت لثه) یک عامل خطر در ابتلا به آرتریت‌روماتوئید است.
• سیگار کشیدن: عامل شناخته شده‌ای برای ابتلا به آرتریت روماتوئید است.
• استرس: بسیاری از افراد مبتلا به آرتریت‌روماتوئید سابقه‌ای از استرس یا ضربه عاطفی (مثل طلاق، تصادف یا غم و اندوه) را در ماه‌های قبل از شروع بیماری گزارش می‌کنند.

تشخیص آرتریت روماتوئید

تشخیص آرتریت‌روماتوئید بر اساس عوامل متعددی از جمله بررسی سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی، نتایج آزمایش‌های خون و تصویربرداری صورت می‌گیرد. به طور معمول، آرتریت‌روماتوئید زمانی تشخیص داده می‌شود که فرد علائم زیر را بدون اثبات هیچ علت دیگری داشته باشد:

• علائم التهاب در سه یا چند مفصل که شش هفته یا بیشتر طول کشیده باشند
• سطوح بالای بعضی از آنتی‌بادی‌ها در خون
• افزایش شاخص های التهابی در آزمایش خون

در بعضی از موارد، ممکن است لازم باشد قبل از تشخیص قطعی آرتریت‌روماتوئید، وضعیت ما در طول زمان مورد ارزیابی قرار گیرد.

عکسبرداری با اشعه ایکس در بیشتر موارد برای حذف سایر علل و برای کنترل روند پیشرفت بیماری بکار می‌رود و معمولاً برای تشخیص اولیه لازم نیست.

درمان آرتریت‌روماتوئید

هدف از درمان، کنترل علائم، به حداقل رساندن آسیب مفاصل و بهبود کیفیت زندگی ماست. داروهای زیادی برای کنترل آرتریت‌روماتوئید وجود دارند اما داروی مناسب برای هر فرد به موارد زیر بستگی دارد:

• شدت علائم
• تعداد مفاصل درگیر
• روند بیماری
• عوارض داروهای مصرفی
• نتایج بعضی از آزمایش‌های خون

به طور کلی، گزینه‌های درمانی آرتریت‌روماتوئید عبارتند از:

• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی: که در تسکین درد و کاهش التهاب خفیف موثرند.
• داروهای استروئیدی: که اثر ضد التهابی قوی دارند.
• داروهای ضدروماتیسمی تعدیل‌کننده بیماری: که می‌توانند التهاب بیماری را به میزان قابل توجهی کم کنند، آسیب مفاصل را کاهش داده یا از آن جلوگیری کنند، ساختار و عملکرد مفصل را حفظ کنند و نهایتا فرد بتواند به فعالیت‌های روزمره خود ادامه دهد.

گاهی برای کنترل دردهای شدیدی که با این داروها بهبود پیدا نمی‌‌کنند، داروهای ضد درد قوی‌تر تجویز می‌شود. باید به خاطر داشته باشیم که این مُسکن‌ها، بر خلاف سایر داروهایی که برای کنترل آرتریت‌روماتوئید استفاده می‌شوند، به کاهش التهاب یا آسیب مفاصل کمک نمی‌کنند.

چه زمانی باید آرتریت‌روماتوئید را درمان کنیم؟

نباید درمان آرتریت‌روماتوئید را به تاخیر بیندازیم. اگر پزشک تشخیص بدهد که به آرتریت روماتوئید مبتلا هستیم، باید درمان را خیلی سریع شروع کنیم و منتظر بدتر شدن علائم خود نمانیم. درمان به موقع می‌تواند به جلوگیری از آسیب‌های زیادی که این بیماری به بدن ما می‌زند، کمک کند.

ورزش و رژیم غذایی در آرتریت‌روماتوئید

فعال ماندن بسیار مهم است. گاهی ممکن است به علت درد تمایلی به فعالیت نداشته باشیم، اما عدم فعالیت می‌تواند اوضاع را بدتر کند، چرا که ماهیچه‌های ما را ضعیف و مفاصل ما را غیرمنعطف‌تر می‌کند.

متخصص فیزیوتراپی می‌تواند به ما کمک کند تا بفهمیم چه تمریناتی بیشتر به ما کمک می‌کنند. کاردرمانی هم می‌تواند به ما در نحوه انجام کارهای روزمره با وجود آرتریت، کمک کند.

ورزش منظم می‌تواند به کاهش استرس، تحرک مفاصل و تقویت ماهیچه‌های حمایت‌کننده از مفاصل کمک کند. در صورت ابتلا به اضافه وزن هم  ورزش به کاهش وزن و کاهش فشار بر مفاصل کمک می‌کند.

اما به خاطر داشته باشیم ایجاد تعادل بین استراحت و ورزش مهم است. در واقع استراحت باعث می شود مفاصل ملتهب احساس راحتی بیشتری داشته باشند، از طرف دیگر بدون حرکت، مفاصل خشک و عضلات ضعیف‌تر می‌شوند.

معمولاً بهتر است میزان تمرینات ورزشی را به‌تدریج بیشتر کنیم. اگر در حین ورزش یا فعالیت خاصی مفاصل ما دچار گرمی، تورم یا درد شدید می‌شود، آن فعالیت را برای مدتی متوقف و استراحت کنیم و بعد دوباره ادامه بدهیم. اما اگر یک فعالیت خاص همیشه باعث تشدید علائم ما می‌شود، بهتر است آن را انجام ندهیم و یک فعالیت دیگر را جایگزینش کنیم.

معمولاً فعالیت‌های پرتحرک، مثل دویدن و یا فوتبال، بیشتر باعث ایجاد مشکل می‌شوند و فعالیت ‌هایی که فشار کمتری به مفاصل ما وارد می‌کنند، مانند شنا، دوچرخه سواری و پیاده روی مناسب هستند.

یکی دیگر از اقدامات این است که رژیم غذایی سالم داشته باشیم. مبتلایان به آرتریت‌روماتوئید در معرض خطر بیماری قلبی هستند، بنابراین باید از مصرف غذاهای چرب خودداری کنیم و در عوض میوه و سبزیجات بیشتری استفاده کنیم.

کاهش استرس در آرتریت‌روماتوئید

مقابله با ماهیت غیرقابل پیش بینیِ آرتریت‌روماتوئید می‌تواند سخت باشد. در بعضی از روزها درد و خشکی مفاصل بیشتر از روزهای دیگر خواهد بود و هیچ راهی هم برای پیش‌بینی زمان تشدید بیماری وجود ندارد. ماهیت این بیماری می‌تواند منجر به این شود که بعضی از افراد دچار افسردگی یا احساس استرس و اضطراب شوند. از طرف دیگر گاهی اوقات این احساسات می‌توانند با عدم کنترل خوبِ درد و یا خستگی مرتبط باشند. برای مقابله با این احساسات، بهتر است با پزشک معالج خود صحبت کنیم، تا او بتواند با تجویز دارو یا ارائه خدمات بهداشت روانی ما را کمک کند.

آرتریت‌روماتوئید و بارداری

در صورت ابتلا به این بیماری لازم است پیش از اقدام به بارداری با پزشک خود مشورت کنیم. بعضی از داروهایی که برای درمان آرتریت روماتوئید استفاده می‌شوند برای جنین بی‌خطر نیستند، بنابراین ممکن است لازم باشد قبل از بارداری داروها را عوض کنیم. به علاوه، برای جلوگیری از مشکلات دوران بارداری، باید اقداماتی انجام شود. علائم آرتریت‌روماتوئید معمولاً در دوران بارداری بهتر می‌شوند، اما ممکن است بعد از زایمان دوباره تشدید شوند.

به طور کلی تشخیص و شروع به‌موقع روند درمان این بیماری و اصلاح سبک زندگی، نقش به‌سزایی در کنترل علائم آن، به حداقل رساندن آسیب مفاصل و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به آن دارند.

منابع: nhs

IR-0526-ABD-1921-AS