تمامی مطالب علمی این سایت، به تایید تیم علمی پزشکی داروسازی دکتر عبیدی رسیده است.
Medically Approvedتشخیص و درمان افت قند خون در مبتلایان به دیابت
آنچه در این مطلب می‌خوانیم:
ما افراد مبتلا به دیابت با راهکارهای درمانی، قند خون بالای خود را کنترل می‌کنیم، اما شرایط همیشه یکسان نیست. گاهی قند خون بیشتر از حد لازم پایین می‌آید و گرفتار علائم هیپوگلیسمی دیابتی می‌شویم. هیپوگلیسمی دیابتی یا همان افت قند خون در افراد دچار دیابت را پیش از این در مقاله‌ای شرح داده‌ایم. در این نوشتار می‌خواهیم بیشتر درباره تشخیص و درمان این وضعیت صحبت کنیم.
تشخیص افت قند خون در افراد دچار دیابت
در مقاله قبل گفتیم که علائم افت قند خون مانند لرز، منگی، تعریق، گرسنگی، تپش قلب، تشنج و … باید برای ما افراد مبتلا به دیابت مانند زنگ خطر باشد. با بروز این علائم بهتر است بلافاصله، هر جا هستیم، با یک دستگاه تست قند خون خانگی، میزان قند خون را اندازه‌گیری کنیم. این دستگاه اندازه کوچکی دارد، به راحتی قابل حمل است و برای اندازه‌گیری قند خون در منزل وسیله‌ای ایده‌آل به شمار می‌رود. دستگاه تست قند خون خانگی، یک صفحه نمایش کوچک دارد که مقدار قند خون را نشان می‌دهد. با احساس علائم افت قند خون، در اسرع وقت تست را انجام دهیم. اگر عدد قند خون کمتر از 70 میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، دچار افت قند خون هستیم.
درمان سریع افت قند خون در مبتلایان به دیابت
رفع هیپوگلیسمی
وقتی از طریق دستگاه تست قند خون در منزل متوجه شدیم که میزان قند ما کمتر از 70 است، باید یک خوراکی شیرین یا حاوی کربوهیدرات (مانند مواد غذایی نشاسته‌ای) بخوریم یا بنوشیم که قند خون ما را به‌سرعت افزایش دهد. بهترین انتخاب در این مورد گلوکز خالص است که به صورت قرص، ژله یا سایر شکل‌ها در دسترس است. خوردنی‌های چرب مانند شکلات، نمی‌توانند قند خون را با سرعت زیاد بالا ببرند. دقت کنیم که نوشابه‌های رژیمی فاقد شکر هستند و به هیچ عنوان در رفع افت قند خون جایی ندارند.
چند نمونه از خوردنی‌ها و نوشیدنی‌هایی که می‌توانند قند خون را به‌سرعت افزایش دهند، عبارتند از:
- چهار عدد قرص گلوکز (در برخی داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های محصولات ویژه دیابت قابل تهیه است)
- پنج تا شش عدد آب‌نبات یا پاستیل (مطمئن شویم که رژیمی و بدون شکر نیستند)
- 120 سی‌سی آبمیوه پاکتی یا نوشابه معمولی (نه رژیمی)
- چهار تا پنج حبه قند یا یک قاشق غذاخوری شکر یا عسل
15 دقیقه پس از صرف یکی از موارد بالا دوباره باید قند خون خود را با دستگاه تست قند اندازه‌گیری کنیم. اگر هنوز قند خون به 70 نرسیده باشد، باید یک بار دیگر همین میزان ماده شیرین مصرف کنیم و دوباره 15 دقیقه بعد قند خون را تست کنیم. پس از بهبود نسبی، باید یک وعده غذا یا میان‌وعده بخوریم که دوباره علائم قند خون پایین را تجربه نکنیم. اگر با هر میان‌وعده یا غذا انسولین استفاده می‌کنیم، استثنائاً با این نوبت میان‌وعده یا غذا شاید لازم باشد انسولین کمتری تزریق کنیم که دوباره دچار افت قند خون نشویم.
اگر دستگاه تست قند خون نداریم، چه کنیم؟
اگر دچار علائم افت قند خون شده‌ایم اما دستگاه اندازه‌گیری قند خون در دسترس نیست، باید فرض را بر این بگذاریم که قند خون‌مان پایین است. پس لازم است اقدامات بالا را انجام دهیم. چنانچه دستگاه در اختیار نداریم، اهمیت بسیاری دارد که از درمان بیش از حد هیپوگلیسمی بپرهیزیم؛ زیرا عدد قند خون را نمی‌توانیم اندازه‌گیری کنیم. ممکن است این عدد بیش از حد بالا برود که شاید عوارض خطرناکی در پی داشته باشد.
- درمان اورژانس
اگر قند خون یک فرد مبتلا به دیابت به قدری پایین باشد که هشیاری او مختل شده باشد، دیگر امکان درمان با خوردن و نوشیدن وجود ندارد. در این شرایط باید بلافاصله با شماره تلفن اورژانس تماس بگیریم یا او را به نزدیک‌ترین درمانگاه منتقل کنیم.
- هیپوگلیسمی مقاوم به درمان
برخی از ما افراد مبتلا به دیابت دچار افت زیاد یا مکرر قند خون می‌شویم و باید در این مورد با پزشک معالج مشورت کنیم. پزشک ممکن است عدد هدف برای قند خون ما را کمی افزایش دهد و تغییراتی را در دستورات درمانی ما ایجاد کند.
باید همیشه دستگاه تست قند خون و قرص گلوکز یا آب‌نبات همراه خود داشته باشیم.
کاهش سطح هشیاری به دنبال افت قند خون
برخی از ما افراد مبتلا به دیابت با افت قند خون دچار علائم خاصی نمی‌شویم یا متوجه آنها نمی‌گردیم. در نتیجه به‌موقع برای درمان اقدام نمی‌کنیم و از هوش می‌رویم یا هشیاری‌مان کم می‌شود. در این موارد هم مشورت با پزشک معالج ضروری است. شاید پزشک عدد هدف قند خون را برای ما افزایش دهد. ما باید همیشه دستگاه تست قند خون و مقداری آب‌نبات با خودمان داشته باشیم.
تغییر سبک زندگی و درمان خانگی
- آموزش به اطرافیان
باید به نزدیکان، دوستان و همکاران خود علائم افت قند خون و درمان آن را آموزش دهیم. گاهی خودمان متوجه علائم نمی‌شویم، ولی اطرافیان تغییر ما را زودتر احساس می‌کنند.
بهتر است اطرافیان ما درباره روش اندازه‌گیری قند خون با دستگاه، راه‌های رفع هیپوگلیسمی و زمان مراجعه به اورژانس آموزش ببینند و حتی تمرین کنند.
- برنامه‌ریزی کنیم
همیشه دستگاه تست قند خون و یک خوراکی مانند آب‌نبات یا قرص گلوکز برای رفع هیپوگلیسمی همراه خود داشته باشیم.
- کارت شناسایی
کارتی که نشان دهد دچار دیابت هستیم را همراه با چند توضیح پزشکی، همیشه با خود داشته باشیم.
منبع: Mayo Clinic
IR-1021-ABD-6108-WE
سلام و عرض ادب
من مادرم بیماری دیابت دارن و صبح و شب دوبار انسولین قلمی میزنن چندوقتیه که شبا دچار افت قندخون میشن
و همین مسئله باعث شده که ما اهالی خونواده استرس بگیریم و نصف شب مامان و چک کنیم و برای این چک کردن مجبوریم بیدارش کنیم و خب همین خودش یه مشکله
باتوجه به توضیحاتم سوال اصلیم اینه چجوری وقتی مامان خوابه بدون اینکه بیدارش کنیم چک کنیم که قندش افتاده یانه؟! آیا علائم خاصی وجود داره؟!
درود. پیشنهاد ما این است که با پزشک معالج خود در این مورد مشورت بفرمایید. پزشک پس از شنیدن شرح حال بیمارتان، با تصمیم گیری مناسب ، به شما و ایشان در رابطه با روند مناسب کنترل قند خون بیمار کمک خواهد کرد. تندرستی شما آرزوی ماست.