نوروپاتی دیابتی چیست و چگونه درمان می‌شود؟

وقتی اعصاب ما زیر میزان بالای قند له می‌شود!

آسیب اعصاب محیطی ناشی از دیابت یا همان پریفرال نوروپاتی دیابتی موضوع این نوشتار است. دیابت یا به‌عبارت بهتر قند خون بالا، می‌تواند به بسیاری از بافت‌های بدن‌مان آسیب برساند مانند دیواره رگ‌ها و اعصاب. یکی از دستگاه‌های بدن که قند بالای خون به آن صدمه می‌زند، دستگاه عصبی است. نزدیک به نیمی از مبتلایان به دیابت گستره‌ای از آسیب به عصب‌ها را تجربه می‌کنند. هرچه طول بیماری دیابت بیشتر باشد، احتمال آسیب به اعصاب نیز بیشتر است. این آسیب‌ها می‌توانند مشکلات گوناگونی را پدید آورند.

شایع‌ترین نوع نوروپاتی، آسیب رسیدن به اعصاب محیطی است. همه اعصابی که خارج از مغز و نخاع قرار دارند، اعصاب محیطی هستند. آسیب دیدن اعصاب دست‌ها و پاها مهم‌ترین بخش از این مشکل محسوب می‌شود. این آسیب به‌طور معمول در پاها آغاز می‌شود، آن هم هر دو پا به طور همزمان.

علائم نوروپاتی دیابتی

علائم زیر برای مبتلایان به دیابت می‌تواند نشانه وجود آسیب به اعصاب محیطی باشد مانند:

• گزگز و مورمور شدن یا به‌ عبارت دیگر حالت سوزن‌سوزن شدن
• درد یا حساسیت بیش‌ از‌ حد

اگر از یک فرد دیابتی این جملات را شنیده‌اید که:

• • پاهام سوزش داره. درد داره مثل این که خنجر می زنن بهش.
  • پاهام خیلی به لمس حساس شده. مثلاً ملحفه به پام می‌خوره اذیت می‌شم.
  • یه حسی مثل این که جوراب پام هست ولی واقعاً نیست.
  • شب‌ها پاهام اذیت می‌شن.
  • پاهام خیلی سرد یا خیلی داغ می‌شن.
  • ‌حس نداشتن و ضعف
  • پام چیزی رو حس نمی‌کنه، انگار مرده باشه.
  • پام درد رو حس نمی‌کنه حتی وقتی تاول می‌زنه یا زخم می‌شه.
  • موقع راه رفتن اصلاً پام رو احساس نمی‌کنم!
  • عضله‌های دست و پام ضعیف شدن.
  • وقتی پا‌ می‌شم یا راه می‌رم تعادل ندارم.
  • سردی یا داغ بودن چیزی رو که به پام می‌خوره متوجه نمی‌شم!
  • به نظرم میاد شکل استخون‌ها و عضلات پام کلاً عوض شده.
  • زخم‌هایی که رو پام هست مال خیلی وقت پیشه و خیلی دیر داره خوب می‌شه.

البته علائم بالا شاید برای دست‌ها هم پیش بیایند.

بیشتر این علائم به‌ویژه دردهای سوزشی و تیرکشنده شب‌ها بدتر می‌شوند. گاهی اوقات علائم دردناک بهبود پیدا می‌کنند اما احساس سردی و حس‌ نکردن در پاها به طور مزمن باقی می‌ماند.

بیشتر بخوانید: علائم دیابت

روش‌های تشخیص نوروپاتی دیابتی

هنگامی که فرد دیابتی به پزشک مراجعه می‌کند، احتمال این که پزشک پایش را معاینه کند زیاد است، بنابراین برای معاینه پا آمادگی لازم را داشته باشید و کفش و جوراب راحتی بپوشید. پزشک، پوست پا، عضلات، نبض و دمای پا را بررسی می‌کند و در صورت لزوم برای بررسی احتمال آسیب به اعصاب محیطی، نوار عضله (EMG) یا تست سرعت هدایت عصبی را پیشنهاد می‌کند. نتایج این معاینات نشان می‌دهند که اعصاب مربوطه تا چه‌ حد به‌ درستی کار می‌کنند. نوار عضله میزان هماهنگی و همکاری عصب و عضله را گزارش می‌دهد و تست سرعت هدایت عصبی هم با اندازه‌گیری سرعت انتقال پیام‌های عصبی، سلامت عصب‌ها را بررسی می‌کند.

بیشتر بخوانید: روش های تشخیص و درمان زخم پای دیابتی

درمان نوروپاتی دیابتی

کنترل دقیق قند خون در محدوده هدف‌گذاری شده باعث می‌شود که از آسیب‌ دیدن اعصاب محیطی پیشگیری شود یا اگر اعصاب محیطی از قبل آسیب دیده‌اند از پیشروی آسیب جلوگیری گردد. وقتی اعصاب مورد آسیب واقع شده باشند، تمرکز فرایند درمانی بر این امر قرار می‌گیرد که پا یا دست در همان وضعیت حفظ گردد و از بدتر شدن آنان جلوگیری شود، زیرا متأسفانه در حال حاضر برای درمان آسیب عصب و برگرداندن آن به حالت سالم، درمانی وجود ندارد. تسکین درد یکی دیگر از اهداف است.

به عبارت دیگر راه حل آسیب اعصاب محیطی ناشی از دیابت عبارت است از: نگه داشتن قند خون در محدوده هدف و مهار درد و نگه‌داری درست از پا. یادمان باشد آسیب اعصاب محیطی در بیشتر موارد با افسردگی همراه است و درمان افسردگی را نیز نباید فراموش کرد.

پزشک معالج (متخصص مغز و اعصاب یا متخصص داخلی فوق تخصص غدد درون‌ریز) برای رسیدن به اهدافی که در بالا ذکر شد گزینه‌های دارویی متنوعی دارد. برخی از این داروها برای موارد مصرف دیگری در دسترس قرار گرفته‌اند ولی می‌توانند به‌خوبی درد و احساس ناخوشایند حاصل از آسیب اعصاب محیطی را بهبود بخشند. پزشک معالج بر پایه همه اطلاعاتی که از بیمار کسب کرده می‌تواند بهترین گزینه را برگزیند.