سرطان روده بزرگ؛ علت، علائم و درمان آن

سرطان روده بزرگ چیست؟

سرطان کولورکتال نوعی بیماری است که در آن سلول‌های موجود در روده بزرگ یا راست روده (رکتوم یا قسمتی که روده بزرگ را به مقعد متصل می‌کند)، به طور بی‌رویه شروع به تکثیر و رشد می‌کنند. گاهی به اختصار به آن سرطان روده بزرگ هم گفته می‌شود.

سرطان روده بزرگ معمولا از پولیپ‌ها ایجاد می‌شود. پولیپ‌ها توده‌های کوچک سلولی هستند که  در داخل روده رشد کرده و ممکن است در طول زمان بدخیم شوند.

برخلاف بسیاری از سرطان‌ها، سرطان روده بزرگ با انجام آزمایشات غربالگری قابل پیشگیری بوده و در صورتی که در مراحل اولیه تشخیص داده شود، قابل درمان است.

اغلب اوقات سرطان کولورکتال در سنین بالای ٤٥ سال ایجاد می‌شود. بنابراین اگر بیشتر از ٤٥ سال سن داشته و یا در معرض خطر ابتلا به سرطان قرار دارید، زمان انجام غربالگری است.

مراحل ایجاد سرطان روده بزرگ

بر اساس میزان گسترش سرطان روده بزرگ، آن را به پنج مرحله تقسیم بندی کرده‌اند. بعضی از این مراحل دارای چند زیر مجموعه هستند که در ادامه هر کدام از مراحل سرطان روده بزرگ را توضیح خواهیم داد.

• مرحله صفر: پزشکان به این مرحله اصطلاحا “سرطان در جا” می‌گویند. وقتی می‌گوییم مرحله صفر منظورمان سلول‌های پیش‌سرطانی و یا غیر طبیعی هستند که فقط در داخلی‌ترین قسمت دیواره روده بزرگ قرار دارند و هیچ گسترشی به قسمت‌های دیگر دیواره روده نداشته‌اند.
• مرحله یک: سلول‌های سرطانی به داخل دیواره روده بزرگ گسترش پیدا کرده اما همچنان محدود به لایه‌های داخلی دیواره بوده و درگیری غدد لنفاوی وجود ندارد.
• مرحله دوم: سلول‌های سرطانی از دیواره روده فراتر رفته و حتی ممکن است ارگان‌های نزدیک روده را درگیر کنند. اما همچنان غدد لنفاوی درگیر نیستند.
• مرحله سوم: سلول‌های سرطانی غدد لنفاوی را درگیر می‌کنند. با گسترش سرطان و تعداد غده‌های لنفاوی متاثر شده، به چندین زیر مجموعه تقسیم می‌شود.
• مرحله چهارم: سرطان با متاستاز به سایر قسمت‌های بدن مثل کبد، تخمدان و ریه‌ها مشخص می‌شود.

دلایل ایجاد سرطان روده بزرگ

سرطان روده بزرگ به دلیل رشد و تقسیم بی رویه سلول‌های بدن اتفاق می‌افتد. سلول‌‌های بدن به طور مداوم در حال تقسیم، رشد و از بین رفتن هستند. مجموع این اتفاقات باعث می‌شود بدن ما سلامت بماند و عملکرد صحیح داشته باشد.

در سرطان کولورکتال، سلول‌های دیواره روده شروع به رشد و تقسیم می‌کنند اما این سلول‌ها در ادامه از بین نخواهند رفت. در نتیجه این سلول‌ها می‌توانند منجر به تشکیل پولیپ و سرطان شوند.

هنوز مشخص نیست که چرا برخی افراد دچار پولیپ و در نهایت سرطان می‌شوند. اما تحقیقات نشان می‌دهند برخی عوامل احتمال ابتلا به سرطان را زیاد می‌کنند. این عوامل شامل برخی بیماری‌ها، ژنتیک و سبک زندگی می‌باشد.

البته داشتن یک یا چند مورد از این عوامل خطر به این معنی نیست که قطعا به سرطان مبتلا می‌شویم. دانستن این موضوع به ما کمک می‌کند با آگاهی با سرطان و روش‌های غربالگری مربوط به آن برخورد کنیم.

برخی از این عوامل خطر عبارتند از:

• مصرف دخانیات
• مصرف بیش از اندازه الکل
• عدم تحرک کافی
• چاقی
• رژیم غذایی دارای مقدار زیادی گوشت
• بیماری‌های التهابی روده
• ژنتیک
• سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان روده بزرگ و سایر سرطان‌ها
• سابقه خانوادگی ابتلا به پولیپ روده
• داشتن تعداد زیادی پولیپ در روده

علائم و نشانه‌های سرطان روده بزرگ

در مراحل اولیه سرطان روده ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد و حتی در صورت بروز علائم، از آن جایی که ممکن است  علائم آن مشابه بیماری‌های خفیف باشد، جدی گرفته نشود.

علائم ابتدایی سرطان روده بزرگ یا کولورکتال شامل موارد زیر است:

• وجود خون در مدفوع یا خونریزی از مقعد
• درد شکم
• کم خونی

سایر علائم شایع سرطان روده بزرگ به شرح زیر است:

• تغییر در عادت اجابت مزاج: مثل یبوست، اسهال و یا احساس نیاز به دفع بلافاصله بعد از دفع مدفوع
• نفخ معده: در صورتی که بیشتر از یک هفته طول بکشد و یا همراه با سایر علائم مثل استفراغ باشد.
• کاهش وزن غیر قابل توجیه
• استفراغ
• خستگی و تنگی نفس: که می‌تواند نشانه‌ای از کم خونی باشد.

بیشتر بخوانید: علائم سرطان معده و دلایل به وجود آمدن آن چیست؟

تشخیص سرطان روده بزرگ

در صورتی که علائم و نشانه‌های سرطان روده بزرگ  را داشته باشیم، پزشک ممکن است از موارد زیر برای رسیدن به تشخیص قطعی استفاده کند:

• انجام کولونوسکوپی برای مشاهده مستقیم روده بزرگ و راست روده: برای انجام کولونوسکوپی از یک لوله بلند و منعطف که دارای دوربین است استفاده می‌شود. این لوله از طریق مقعد وارد روده شده و پزشک می‌تواند قسمت‌های مختلف روده را از طریق آن بررسی کرده و در صورتی که ضایعه مشکوکی ببیند نمونه برداری انجام دهد.
• آزمایش خون: هیچ نوع آزمایش خونی نمی‌تواند به طور قطعی مشخص کند که به سرطان کولورکتال مبتلا هستیم یا خیر. این آزمایشات به پزشک کمک می‌کند سلامت کلی بدن ما و همچنین عملکرد ارگان‌های حیاتی مثل کبد و کلیه را ارزیابی کند. یک نوع ماده شیمیایی در نتیجه سرطان روده بزرگ در خون ترشح می‌شود به نام کارسینوامبریونیک آنتی‌ژن( Carcinoembryonic antigen) که به اختصار به آن CEA  می‌گویند. پزشک معالج با توجه به تغییرات سطح این ماده در خون، می‌تواند پاسخ سرطان به درمان و روند پیشرفت آن را بررسی کند.

قدم بعدی بعد از تشخیص سرطان روده بزرگ، مرحله بندی آن است که طبق مطلبی که توضیح دادیم سرطان کولورکتال با توجه به پیشرفت آن در مراحل مختلف قرار می‌گیرد.

روش های درمان سرطان روده بزرگ

درمانی که پزشک برای سرطان کولورکتال در نظر می‌گیرد به عوامل مختلفی از جمله سلامت کلی بدن، محل به وجود آمدن سرطان و پیشرفت آن بستگی دارد.

در صورتی که سرطان روده بزرگ در مراحل اولیه باشد معمولا از جراحی برای درمان آن استفاده می‌شود.

درمان جراحی شامل موارد زیر است:

• برداشتن پولیپ حین انجام کولونوسکوپی
• برداشتن قسمت کوچکی از دیواره روده در حین کولونوسکوپی
• انجام جراحی لاپاروسکوپی: لاپاروسکوپی نوعی از جراحی کمتر تهاجمی است که برای برداشتن پولیپ‌هایی که توسط کولونوسکوپی جدا نشدند، استفاده می‌شود.
• برداشتن قسمتی از روده بزرگ توسط جراحی
• ایجاد یک راه مجزا از روده بزرگ برای خروج مواد دفعی
• برداشتن غدد لنفاوی درگیر شده

به جز جراحی از شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، ایمونوتراپی و در نهایت در صورتی که سرطان پیشرفته باشد از درمان حمایتی برای کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی فرد استفاده می‌شود.

روش های پیشگیری از سرطان روده بزرگ

ما نمی‌توانیم از سرطان روده بزرگ پیشگیری کنیم، ولی می‌توانیم احتمال ابتلا به آن را از طریق اقدامات زیر کم کنیم:

• دوری از مصرف دخانیات
• خودداری از مصرف الکل
• داشتن رژیم غذایی سالم
• انجام غربالگری‌های مرتبط به سرطان روده بزرگ
• توجه به سابقه خانوادگی ابتلا به هر نوع سرطانی

آیا سرطان روده کشنده است؟

سرطان روده بزرگ هر چه زودتر و در مراحل اولیه تشخیص داده شود، احتمال درمان و بهبودی از آن نیز بیشتر است.

در واقع شانس زنده ماندن بعد از ابتلا به سرطان کولورکتال تا حدود زیادی بستگی به مرحله سرطان در زمان تشخیص دارد.

در صورتی که در مراحل اولیه تشخیص داده شود، احتمال بهبود کامل بیمار وجود دارد.

IR-0625-ABD-9612-AS

منبع:

my.clevelandclinic , medicalnewstoday , ccalliance , mayoclinic , cdc , uptodateonline , cancer.org