1404/05/27
کم‌خونی قاعدگی و باورهای درست و غلط درباره پریود
تعریف کم‌خونی کم‌خونی (Anemia) به وضعیتی گفته می‌شود که در آن بدن به اندازه کافی گلبول قرمز سالم یا هموگلوبین...
یائسگی یکی از مراحل زندگی زنان است و پایان سال‌های باروری آن‌ها را نشان می‌دهد. این مرحله می‌تواند چندین سال طول بکشد و بر جنبه‌های جسمی، عاطفی، ذهنی و اجتماعی زندگی زنان اثر بگذارد. برای کاهش علائم، هم روش‌های غیرهورمونی و هم درمان‌های هورمونی در دسترسند که می‌توانند مؤثر باشند. در این مطلب، یائسگی را به‌طور دقیق تعریف، علائم آن را بررسی و راهکارهای مؤثر برای کاهش این علائم را معرفی خواهیم کرد.
یائسگی چیست؟
یائسگی به زمانی گفته می‌شود که قاعدگی به‌طور طبیعی برای همیشه متوقف می‌شود. در این مرحله، تخمدان‌ها دیگر تخمک آزاد نمی‌کنند و تولید دو هورمون استروژن و پروژسترون را هم متوقف می‌کنند. یائسگی معمولاً بین سنین چهل‌وپنج تا پنجاه وپنج سالگی پیش می‌آید و میانگین سنی آن حدود پنجاه‌ویک سال است. یائسگی از نظر پزشکی زمانی تأیید می‌شود که دوازده ماه پیاپی قاعدگی اتفاق نیفتاده باشد. بعد از این مرحله دیگر امکان باردار شدن وجود ندارد.
آیا من در دوران یائسگی قرار دارم؟
اصطلاحات مختلفی برای توصیف دوره قبل و بعد از توقف کامل قاعدگی به کار می‌روند:
پیش‌یائسگی یا پری‌منوپوز (Perimenopause)
یائسگی به شکل ناگهانی اتفاق نمی‌افتد؛ بیشتر زنان پیش از توقف کامل قاعدگی، چندین سال تغییر در الگوی قاعدگی خود را تجربه می‌کنند، به این مرحله پری‌منوپوز یا پیش‌یائسگی گفته می‌شود. در پری‌منوپوز معمولاً فواصل بین قاعدگی‌ها طولانی‌تر و کاهش سطح استروژن موجب بروز علائمی مثل گرگرفتگی، تعریق شبانه، تغییرات خلقی و اختلالات خواب می‌شود. بسیاری از زنان در سال‌های بعد دچار خشکی واژن هم می‌شوند. این دوران به طور متوسط چهار سال طول می‌کشد و با آخرین قاعدگی تمام می‌شود.
یائسگی (Menopause)
به زمانی گفته می‌شود که دوازده ماه از آخرین قاعدگی گذشته باشد.
پسایائسگی (Postmenopause)
به دوره پس از یائسگی گفته می‌شود.
یائسگی زودرس
به یائسگی بین چهل تا چهل‌وپنج سالگی، «یائسگی زودرس» و به یائسگی پیش از چهل سالگی، «نارسایی زودرس یا اولیه تخمدان» گفته می‌شود.
علائم یائسگی؛ از گرگرفتگی تا تغییرات خلقی
با متوقف شدن عملکرد تخمدان‌ها، سطح هورمون استروژن کاهش پیدا می‌کند و همین موضوع باعث بروز علائم شایع یائسگی می‌شود. بعضی از زنان یائسگی را بدون علامت خاصی پشت سر می‌گذارند، اما بیشتر افراد یک یا چند مورد از علائم زیر را تجربه می‌کنند:
تغییر در الگوی قاعدگی
- قاعدگی نامنظم؛ با فاصله‌های کمتر یا بیشتر بین دوره‌ها
- قاعدگی کوتاه‌تر یا طولانی‌تر از حد معمول
- خونریزی سبک‌تر یا شدیدتر در طول قاعدگی
گرگرفتگی
گرگرفتگی شایع‌ترین علامت یائسگی است، حدود هشتاد تا هشتادوپنج درصد زنان را درگیر می‌کند و معمولاً مدت‌ها پیش از آخرین قاعدگی آغاز می‌شود. این حالت شب‌ها بیشتر از روزها پیش می‌آید.
گرگرفتگی معمولاً با احساس ناگهانی گرما در ناحیه قفسه سینه و صورت آغاز می‌شود، سپس این گرما در سراسر بدن پخش شده و حدود دو تا چهار دقیقه ادامه پیدا می‌کند. بعضی از زنان در طول گرگرفتگی عرق می‌کنند و بعد از پایان آن دچار احساس سرما و لرز می‌شوند و در بعضی دیگر هم‌زمان احساس اضطراب یا تپش قلب بروز پیدا می‌کند.
تعداد دفعات بروز گرگرفتگی می‌تواند متفاوت باشد؛ در تعدادی از زنان این حالت فقط یک یا دو بار در روز پیش می‌آید، در حالی‌که در بعضی دیگر ممکن است در همه ساعت‌های شبانه‌روز تکرار شود.
تعریق شبانه
اگر گرگرفتگی در زمان خواب پیش بیاید، به آن «تعریق شبانه» گفته می‌شود، این حالت می‌تواند یک بار یا بیشتر در طول شب اتفاق بیفتد. تعریق شبانه ممکن است به خیس شدن لباس‌ها و بیدار شدن ما از خواب به دلیل احساس گرما یا سرمای بعد از آن منجر شود. بیدار شدن‌های مکرر باعث می‌شود خواب شبانه کیفیت خوبی نداشته باشد و در نتیجه بسیاری از زنان دچار مشکلات دیگری مثل خستگی، تحریک‌پذیری، تمرکز سخت و همچنین علائم خلقی می‌شوند.
افسردگی
در دوران پیش‌یائسگی، بسیاری از افراد دچار علائم افسردگی یا اضطراب می‌شوند؛ به‌ویژه اگر سابقه‌ی افسردگی داشته باشند. بعضی علائم افسردگی شامل موارد زیر است:
- احساس غم
- از دست دادن علاقه به فعالیت‌های روزمره
- خوابیدن بیش از حد یا بسیار کم
مشکل در خواب
در دوران پیش‌یائسگی، بعضی افراد در به خواب رفتن یا ادامه‌ی خواب دچار مشکل می‌شوند. کسانی که دچار تعریق شبانه یا تغییرات خلقی می‌شوند، بیشتر در معرض اختلال خواب قرار دارند.
اختلال در تمرکز و حافظه
این مشکل ممکن است ناشی از کمبود خواب یا کاهش هورمون استروژن باشد. بعضی متخصصان معتقدند که استروژن برای عملکرد طبیعی مغز اهمیت زیادی دارد.
سردرد
اگر دچار سردرد میگرنی مرتبط با قاعدگی باشیم، ممکن است این سردردها در دوران یائسگی شدت بیشتری پیدا کنند.
درد مفاصل
بعضی از افراد در دوران یائسگی و پس از آن دچار درد مفاصل می‌شوند.
خشکی واژن
یائسگی می‌تواند موجب خشکی و نازک شدن دیواره‌ی واژن و بافت‌های اطراف آن شود. این حالت معمولاً چند سال بعد از یائسگی شروع می‌شود و می‌تواند باعث ناراحتی یا درد هنگام رابطه‌ی جنسی شود.
بسیاری از این علائم پس از یائسگی کاهش پیدا می‌کنند، اما بعضی از زنان حتی سال‌ها پس از آن گرگرفتگی را تجربه می‌کنند.
تشخیص یائسگی
اگر سن ما چهل‌وپنج سال یا بیشتر است و به مدت دوازده ماه پیاپی قاعدگی نداشته‌ایم، به احتمال زیاد وارد یائسگی شده‌ایم. بیشتر زنان در این گروه نیازی به انجام آزمایش‌های آزمایشگاهی برای تأیید قاعدگی ندارند، به‌ویژه اگر علائم یائسگی مثل گرگرفتگی را تجربه می‌کنند.
اما اگر سن ما زیر چهل‌وپنج سال است و قاعدگیمان متوقف شده یا تصور می‌کنیم علائم یائسگی داریم، لازم است با پزشک معالج خود مشورت کنیم. در این شرایط، انجام آزمایش‌هایی برای سنجش سطح برخی هورمون‌ها ضروری است تا مشخص شود آیا یائسگی علت علائم ماست یا مشکل دیگری مطرح است.
درمان علائم یائسگی
برای تسکین علائم یائسگی درمان‌های مختلفی وجود دارند.
درمان گرگرفتگی ناشی از یائسگی
هورمون‌درمانی
مؤثرترین درمان برای علائم یائسگی، مصرف هورمون استروژن است. بیشتر زنان باید استروژن را همراه با هورمون دیگری به نام پروژسترون مصرف کنند. متخصصان معتقدند این هورمون‌ها برای بیشتر افراد ایمن و مؤثر هستند. فراموش نکنیم مصرف هورمون‌ها باید با تجویز و صلاحدید پزشک معالج باشد و در زنانی که سابقه سرطان پستان، سکته قلبی، سکته مغزی یا لخته خون دارند، ممنوع است.
درمان‌های غیرهورمونی
برای زنانی که نمی‌توانند یا نمی‌خواهند از هورمون‌درمانی استفاده کنند، گزینه‌های دیگری وجود دارند، از جمله بعضی داروهای ضدافسردگی که می‌توانند گرگرفتگی و افسردگی را کم کنند. حتی در صورت نداشتن افسردگی، این داروها می‌توانند در کنترل گرگرفتگی مؤثر باشند.
درمان خشکی واژن بعد از یائسگی
در بیشتر موارد، پزشکان برای رفع این مشکل، استروژن واژینال را توصیه می‌کنند، چرا که در مقایسه با سایر داروها شواهد بیشتری از اثربخشی آن وجود دارد. استروژن واژینال نوعی استروژن است که در دوزهای پایین و به شکل کرم، قرص یا حلقه انعطاف‌پذیر موجود است، به‌طور مستقیم در واژن استفاده می‌شود و سطح استروژن در سایر بخش‌های بدن را به میزان قابل‌توجهی افزایش نمی‌دهد. فراموش نکنیم که استروژن واژینال هم باید توسط پزشک تجویز شود.
در صورت عدم تمایل به مصرف استروژن واژینال، بعضی گزینه‌های جایگزین عبارتند از:
- مرطوب‌کننده‌های واژینال بدون هورمون که چندبار در هفته استفاده می‌شوند و به حفظ رطوبت دائمی واژن کمک می‌کنند.
- لوبریکانت‌ها که موقع رابطه‌ی جنسی استفاده می‌شوند و خشکی واژن را کاهش می‌دهند.
چطور با تغییر سبک زندگی علائم یائسگی را کنترل کنیم؟
گاهی می‌توانیم بخشی از علائم یائسگی را تنها با تغییر در سبک زندگی مدیریت کنیم. تعدادی از تغییراتی که ممکن است حال ما را بهتر کنند عبارت‌اند از:
- پرهیز از الکل، غذاهای تند و کافئین به کاهش علائم یائسگی کمک می‌کند، چون این موارد می‌توانند علائم را تشدید کنند.
- اگر سیگار می‌کشیم، تلاش کنیم آن را ترک کنیم؛ نه تنها برای کاهش گرگرفتگی، بلکه برای سلامت کلی بدنمان.
- حفظ وزن سالم اهمیت دارد؛ اضافه‌وزن یا چاقی می‌تواند شدت گرگرفتگی را بیشتر کند.
- خواب کافی و با کیفیت مهم است؛ بهتر است اتاق خواب تاریک، آرام و خنک باشد.
- انجام ورزش منظم می‌تواند به بهبود خواب، بهبود خلق‌وخو و کاهش خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌های وابسته به سن کمک کند.
- کاهش استرس با روش‌هایی مثل مدیتیشن، تنفس عمیق و تمرین‌های آرام‌سازی عضلات می‌تواند علائم را سبک‌تر کند.
اگر با وجود این تغییرات، علائم همچنان آزاردهنده باشند، می‌توانیم با پزشک خود مشورت کنیم. او با در نظر گرفتن علائم، سابقه پزشکی و خانوادگی و ترجیح ما، درباره مزایا و خطرهای درمان‌های موجود توضیح می‌دهد.
IR-1127-ABD-4414-AS
منابع:
دیدگاه کاربران