هر آن چیزی که درباره اضطراب باید بدانید در این مقاله بخوانید

همه ما ممکن است در دوره‌هایی از زندگی اضطراب را تجربه کرده باشیم که کوتاه مدت بوده و با برطرف شدن عامل استرس‌زا، اضطراب ما هم از بین می‌رود. هر چند افراد مبتلا به اختلالات اضطرابی اغلب نگرانی و ترس شدید، بیش از حد و مداوم درباره موقعیت‌های روزمره خود دارند. اختلالات اضطرابی شامل دوره های مکرر احساس ناگهانی اضطراب و ترس یا وحشت شدید است که در عرض چند دقیقه به اوج خود می رسد (حمله پنیک).

این احساس اضطراب و هراس باعث بروز تداخل در فعالیت‌های روزانه فرد شده، کنترل آن دشوار بوده، با خطر واقعی که فرد احساس می‌کند تناسبی نداشته و می‌تواند به مدت طولانی ادامه پیدا کند.

تاثیر اضطراب بر بدن

اضطراب مزمن می‌تواند تأثیرات مختلفی بر روی سلامت جسمی داشته باشد. در ادامه درباره تاثیر استرس روی بدن بیشتر توضیح خواهیم داد.

سیستم عصبی

اضطراب طولانی مدت باعث می‌شود مغز به طور مداوم هورمون‌هایی ترشح کند که می‌تواند باعث بروز علائمی از جمله: سردرد، سرگیجه و افسردگی شود. در واقع هنگام احساس اضطراب و استرس، مغز ما سیستم عصبی را با مقادیر زیادی از هورمون‌ها از قبیل: کورتیزول و آدرنالین که بدن را برای مقابه با شرایط استرس‌زا آماده می‌کنند، مواجه خواهدکرد.

این هورمون‌ها برای شرایط پر استرس مفید هستند؛ هرچند قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آن‌ها می‌تواند روی سلامت جسمانی تاثیر بگذارد. به عنوان مثال کورتیوزل باعث افزایش وزن خواهد شد.

قلب و عروق

اضطراب می‌تواند باعث افزایش ضربان قلب، تپش قلب و درد قفسه سینه شود. همچنین احتمال ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می‌دهد.

در صورتی که فرد به بیماری‌های قلبی مبتلا باشد، اضطراب احتمال ابتلا به حوادث عروق کرونر را زیاد می‌کند.

دستگاه گوارش

اضطراب باعث بروز علائم گوارشی از جمله: تهوع، استفراغ، درد شکم و کاهش اشتها می‌شود. از طرفی برخی تحقیقات نشان داده‌اند که بین ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر و اضطراب ارتباط وجود دارد.

سیستم ایمنی بدن

اضطراب می‌تواند با تحریک سیستم گریز از خطر در بدن منجر به افزایش تولید برخی مواد شیمیایی و هورمون‌ها از جمله: آدرنالین شود. این شرایط در کوتاه مدت، با افزایش سرعت ضربان قلب و تعداد تنفس باعث می‌شود مغز اکسیژن بیشتری دریافت کرده و بدن را برای مقابله با شرایط استرس‌زا آماده می‌کند و بعد از برطرف شدن شرایط بدن به حالت طبیعی باز خواهد گشت.

در صورت ابتلا به اضطراب مزمن، بدن پیامی برای بازگشت به شرایط طبیعی دریافت نکرده و می‌تواند منجر به ضعیف شدن سیستم ایمنی شده و فرد در معرض ابتلا به عفونت‌های باکتریال و ویروسی قرار بگیرد.

همچنین واکسیناسیون روتین نیز در این شرایط ایمنی کافی برای بدن ایجاد نخواهد کرد.

علائم اضطراب را بشناسید!

علائم اضطراب با توجه به نوع آن در هر فرد متفاوت است. این نشانه‌ها به علائم جسمی، روانی و رفتاری تقسیم می‌شوند.

نشانه‌های فیزیکی

• تعریق و سردی دست‌ها
• خشکی دهان
• تپش قلب
• تهوع
• بی‌حسی یا احساس گزگز در دست‌ها و پاها
• گرفتگی عضلات
• تنگی نفس
• تغییرات وزن
• درد شکم

نشانه‌های روانی

• احساس ترس و ناراحتی
• کابوس‌های شبانه
• افکار تکرار شونده یا به یادآوردن حوادث ناخوشایند گذشته
• افکار غیر قابل کنترل و وسواس‌گونه

نشانه‌های رفتاری

• اختلال خواب
• رفتارهای غیر ضروری مثل شستشوی مکرر دست‌ها
• ناتوانی در حفظ خون‌سردی و راحت نشستن
• انجام کارهای روزمره با مشکل
• اختلال در روابط اجتماعی
• افزایش مصرف الکل یا مواد مخدر

علت اختلالات اضطرابی چیست؟

علت اختلالات اضطرابی هنوز به طور دقیق مشخص نشده است. تجربه حوادث آسیب‌زا می‌تواند در افراد مستعد، ممکن است منجر به بروز اختلالات اضطرابی شود. علاوه بر این ژنتیک نیز در بروز این اختلال نقش دارد.

گاهی اوقات اضطراب می‌تواند در ارتباط با مشکلات جسمی ظاهر شود و در برخی موارد علائم اضطراب اولین نشانه‌های مربوط به بیماری جسمی است. در صورتی که پزشک به بیماری جسمی ایجاد کننده اضطراب شک داشته باشد، ممکن است با درخواست برخی آزمایشات علت آن را بررسی کند.

در صورتی که شرایط زیر همراه با استرس وجود داشته باشد، پزشک ممکن است به بیماری‌های جسمی شک کند:

• در صورتی که فرد دارای سابقه خانوادگی ابتلا به اختلالات اضطرابی نباشد.
• سابقه ابتلا به اختلالات اضطرابی در کودکی نداشته باشد.
• در حال ترک مواد مخدر و الکل و در شرایط استرس‌زا نباشد.
• تجربه اضطراب ناگهانی که ارتباطی به حوادث زندگی نداشته باشد.

برخی از بیماری‌های جسمی مرتبط با اضطراب به شرح زیر هستند:

• بیماری‌های قلبی
• دیابت
• اختلالات تیروئید؛ پرکاری و کم‌کاری تیروئید
• اختلالات دستگاه تنفسی؛ مثل بیماری انسدادی ریه و آسم
• سوء مصرف مواد مخدر یا ترک آن
• ترک الکل یا برخی داروها
• سندروم روده تحریک‌پذیر
• تومورهایی که باعث آزادسازی هورمون‌های استرس در بدن می‌شوند.

انواع اضطراب را بشناسیم!

شایع‌ترین انواع اختلالات اضطرابی به شرح زیر هستند:

• اختلالات اضطرابی مرتبط با بیماری‌های جسمی که پیش‌تر از این توضیح دادیم.
• آگورافوبیا: نوعی از اختلال اضطرابی است که در آن فرد اغلب دچار احساس وحشت بوده، از مکان‌ها و موقعیت‌هایی که ممکن است باعث بروز حمله پنیک در وی شده یا فرد احساس به دام افتادن، درماندگی یا شرمندگی کند، دوری می‌کند.
• اختلال اضطرابی فراگیر: فرد احساس اضطراب و نگرانی شدید و مداوم را در مورد تمام اتفاقات و فعالیت‌ها، حتی فعالیت‌های روزمره تجربه می‌کند. این احساس نگرانی با شرایط واقعی تناسب ندارد، کنترل آن دشوار بوده و بر روی شرایط جسمانی بیمار هم تاثیر می‌گذارد. اختلال اضطراب فراگیر اغلب با سایر اختلالات اضطرابی و افسردگی همراهی دارد.
• اختلال پانیک: که شامل دوره‌های مکرری از احساس ناگهانی ترس، نگرانی یا وحشت شدید است که در عرض چند دقیقه به اوج خود می‌رسد (حمله پانیک). بیمار ممکن است احساس مرگ قریب‌الوقوع، درد قفسه سینه، تپش قلب و تنگی نفس در حین حملات داشته باشد. حملات پانیک منجر به ایجاد نگرانی در فرد درباره وقوع مجدد آن یا اجتناب از موقعیت‌هایی شود که فرد تصور می‌کند ممکن است در آن دچار این حملات شود.
• اختلال اضطراب جدایی: یکی از انواع اختلالات اضطرابی در کودکان است که به صورت اضطراب بیش از حد هنگام جدایی از والدین یا افرادی که نقش والد برای کودک دارند، ظاهر می‌شود.
• اختلال اضطراب اجتماعی (فوبیای اجتماعی): شامل تجربه سطح بالایی از اضطراب، ترس و دوری از موقعیت‌هایی است که فرد ممکن است در آن‌ها دچار احساس خجالت شده و در مورد نگرش و قضاوت دیگران نسبت به خود نگران شود.
• فوبیای خاص: با اضطراب شدید هنگامی که فرد در معرض برخی اشیا، جانداران یا موقعیت‌های خاص قرار می‌گیرد مشخص شده و بیمار تمایل به اجتناب از آن‌ها دارد. فوبیای خاص ممکن است منحر به بروز حملات پانیک در برخی افراد شود.
• اختلال اضطرب ناشی از برخی مواد: به صورت اضطراب و هراس شدید مشخص می‌شود که نتیجه مستقیم سوء مصرف مخدرها، قرار گرفتن در معرض یک ماده سمی یا ترک مواد مخدر، برخی داروها و الکل است.

نحوه تشخیص اضطراب

در صورتی که پزشک تشخیص دهد اضطراب ناشی از بیماری‌های جسمی است، با بررسی علائم و نشانه‌ها اختلال را شناسایی کرده و به درمان آن می‌پردازد. اما در صورت احتمال اختلال اضطرابی و تجربه اضطراب شدید بیمار باید به پزشک متخصص روان‌پزشک مراجعه کند.

روان‌پزشک از طریق روش‌های زیر بیمار را ارزیابی کرده و به تشخیص مناسب می‌رسد؛

• ارزیابی وضعیت روانی
• مقایسه علائم فرد با معیارهای ثابت شده برای اختلالات اضطرابی

چگونه در برابر اضطراب از خود مراقبت کنیم؟

اصلاح سبک زندگی با هدف بهبود کیفیت زندگی و سلامتی می باشد. این تغییرات می‌تواند شامل مواردی مانند بهبود تغذیه، ترک سیگار و محدود کردن مصرف نوشیدنی های حاوی کافیین افزایش فعالیت بدنی، داشتن برنامه خواب منظم و کافی،مدیریت استرس با استفاده از تکنیک های آرامش بخش همچون مدیتیشن و روابط اجتماعی مؤثر باشد.

آیا اضطراب را می‌توان درمان کرد؟

برای درمان اضطراب پزشک معالج معمولا از ترکیب روان‌درمانی و تجویز دارو استفاده می‌کند.

روان‌درمانی

این روش درمانی شامل مشاوره با روان‌درمانگر برای کاهش علائم اضطراب است. بهترین نوع روان‌درمانی، درمان رفتاری-شناختی است که بر روی روش‌های کاهش اضطراب و بازگشت به فعالیت‌هایی که فرد به خاطر اضطراب از آن‌ها دوری می‌کند، تمرکز دارد.

دارو درمانی

داروهایی که پزشک معالج برای رفع علائم اضطراب تجویز می‌کند، به نوع اختلالات اضطرابی، شرایط جسمی و بیماری‌های زمینه‌ای فرد بستگی دارد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت داشتن علائم اضطراب به همراه موارد زیر توصیه می‌شود به پزشک مراجعه کنیم:

• احساس نگرانی بیش از حد که شرایط کاری، روابط با اطرافیان یا سایر جنبه‌های زندگی را با اختلال مواجه کند.
• احساس ترس، اضطراب و نگرانی که غیر قابل کنترل باشد.
• داشتن احساس افسردگی، مشکلات مربوط به مصرف الکل و مواد و مخدر همراه با احساس اضطراب.
• وجود علائم اضطراب همراه با بیماری‌های جسمی.
• داشتن افکار خودکشی

IR-1025-ABD-1137-AS

منابع: psychiatry  , webmd  , who