پسوریازیس یک بیماری التهابی و مزمن پوستی

پسوریازیس(بیماری صدف): یک بیماری پوستی مزمن است که با التهاب ناشی از اختلال در عملکرد سیستم‌ایمنی بدن همراه است و می‌تواند به طور چشمگیری بر کیفیت زندگی بعضی از افراد مبتلا به آن تاثیر بگذارد. در این مطلب با این بیماری، علت بروز، تشخیص، درمان و مراقبت‌های لازم برای کنترل و مدیریت موثر آن آشنا می‌شویم.

پسوریازیس چیست؟

پسوریازیس یک بیماری مزمن (طولانی‌مدت) است که در آن سیستم‌ایمنی بیش از حد فعال شده و به تکثیر سریع سلول‌های پوست منجر می‌شود، درنتیجه قسمت‌هایی از پوست ملتهب و پوسته‌‌پوسته می‌شوند.

پسوریازیس کدام نواحی بدن را درگیر می‌کند؟

درگیری در بیشتر موارد در پوست سر، آرنج یا زانو اتفاق می‌افتد، اما سایر قسمت‌های بدن هم ممکن است تحت‌تاثیر قرار بگیرند. (2)

انواع مختلف پسوریازیس کدامند؟

انواع مختلفی از پسوریازیس وجود دارد، از جمله:

پسوریازیس پلاکی

رایج‌ترین فرم پسوریازیس که به صورت ناحیه‌هایی برجسته و قرمز رنگ که با فلس‌های سفید نقره‌ای پوشیده شده‌اند، ظاهر می‌شود. این نواحی معمولاً به صورت متقارن روی بدن ایجاد شده و بیشتر روی سر، تنه و اندام‌ها به‌ویژه آرنج‌ها و زانوها دیده می‌شوند.

پسوریازیس قطره‌ای

نوعی که در بیشتر موارد به شکل ظاهر شدن نقاط  کوچک قرمز رنگ روی تنه یا اندام‌ها نمود پیدا می‌کند و معمولاً در کودکان و جوانان دیده می‌شود. محرک این نوع پسوریازیس در بیشتر موارد عفونت دستگاه تنفسی فوقانی مثل عفونت استرپتوکوکی گلو است.

پسوریازیس پوسچولار

نوعی که ویژگی آن ظاهر شدن برجستگی‌های پر از چرک (پوسچول) است که با پوست قرمز احاطه شده‌اند. در این نوع پسوریازیس معمولاً دست‌ها و پاها بیشتر درگیر می‌شوند، اما شکلی از این نوع پسوریازیس وجود دارد که بیشتر قسمت‌های بدن را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. علائم این نوع پسوریازیس می‌توانند با داروها، عفونت‌ها، استرس یا مواد شیمیایی خاصی ایجاد بشوند.

پسوریازیس معکوس

نوعی که به صورت ناحیه‌هایی صاف و قرمز در نواحی چین‌های پوستی مثل زیر سینه‌ها، کشاله ران یا زیر بغل ظاهر می‌شود و ضایعه‌های آن می‌توانند با تعریق تشدید ‌شوند.

پسوریازیس اریترودرمیک

شکلی نادر اما شدید از پسوریازیس که با پوست قرمز و پوسته‌پوسته در بیشتر قسمت‌های بدن مشخص می‌شود و ممکن است آفتاب سوختگی شدید یا مصرف بعضی از داروها محرک ایجاد آن باشد. پسوریازیس اریترودرمیک می‌تواند بسیار جدی باشد و در بیشتر موارد در افراد مبتلا به انواع دیگر پسوریازیس که بیماری آن‌ها به‌خوبی کنترل نشده است، ایجاد می‌شود.

پسوریازیس چه علائمی دارد؟

علائم پسوریازیس از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما بعضی از علائم رایج آن عبارتند از:

• لکه‌های پوستی ضخیم و قرمز با پوسته‌های سفید-نقره‌ای که خارش یا سوزش دارند و معمولاً روی آرنج، زانو، پوست سر، تنه، کف دست و کف پا ظاهر می‌شوند.
• پوست خشک و ترک‌خورده که خارش یا خونریزی دارد.
• خارش
• تحریک، سوزش یا سوزن‌سوزن شدن پوست
• ناخن‌های ضخیم، با برآمدگی یا فرورفتگی
• کیفیت پایین خواب

علائم پسوریازیس معمولاً متناوبند، به این مفهوم که ممکن است متوجه شویم که در بعضی زمان‌ها علائم ما بدتر می‌شوند، که به آن‌ها دوره‌های شعله‌ور شدن بیماری گفته می‌شود و به دنبال آن‌ها دوره‌هایی از بهبودی را تجربه کنیم.

علت ابتلا به پسوریازیس چیست؟

نقش سیستم‌ایمنی در بروز پسوریازیس

پسوریازیس یک بیماری خودایمنی است، به این معنی که سیستم‌ایمنی بدن شروع به فعالیت بیش از حد و ایجاد مشکل می‌کند. در پسوریازیس سلول‌های ایمنی فعال شده و مولکول‌هایی تولید می‌کنند که باعث تکثیر سریع سلول‌های پوست می‌شوند، به همین دلیل است که پوست افراد مبتلا به این بیماری ملتهب و پوسته‌پوسته می‌شود. هرچند که علت دقیق فعال شدن نابجای سیستم‌ایمنی مشخص نیست، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در این فرآیند نقش دارند.

نقش ژنتیک در بروز پسوریازیس

بسیاری از افراد مبتلا به پسوریازیس سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری را دارند و بعضی از ژن‌هایی که ممکن است در ایجاد آن نقش داشته باشند، شناسایی شده‌اند، خیلی از این ژن‌ها در عملکرد سیستم‌ایمنی بدن نقش دارند.

نقش عوامل خارجی در بروز پسوریازیس

بعضی از عواملی خارجی که ممکن است شانس ابتلا به پسوریازیس را بیشتر کنند عبارتند از:

• عفونت‌ها، به‌ویژه عفونت‌های استرپتوکوک و HIV
• بعضی داروها، مثل داروهای درمان بیماری‌های قلبی، مالاریا و مشکلات روحی
• سیگار کشیدن
• چاقی

محرک‌ها و عوامل تشدیدکننده پسوریازیس

علائم پسوریازیس در بسیاری از افراد به دلیل عوامل خاصی به نام «محرک‌ها» ایجاد یا بدتر می‌شوند. آگاهی داشتن از محرک‌ها ممکن است به ما در جلوگیری از تشدید بیماری کمک کند.

محرک‌های رایج پسوریازیس عبارتند از:

• آسیب‌های پوستی (مثل بریدگی، خراش، نیش حشره یا آفتاب‌سوختگی)
• مصرف الکل
• سیگار کشیدن
• استرس
• تغییرات هورمونی (به ویژه در زنان از جمله در دوران‌های بلوغ و یائسگی)
• بعضی از داروها
• عفونت گلو (در بعضی از افراد که معمولاً کودکان و جوانان را شامل می‌شوند، بعد از ابتلا به عفونت استرپتوکوکی گلو، نوعی پسوریازیس به نام پسوریازیس قطره‌ای به‌وجود می‌آید، البته بیشتر افرادی که به عفونت استرپتوکوکی گلو مبتلا می‌شوند، به پسوریازیس مبتلا نمی‌شوند.)
• سایر اختلال‌های ایمنی (مثل HIV )

ابتلا به پسوریازیس خطر ابتلا به کدام بیماری‌ها را بیشتر می‌کند؟

• آرتریت پسوریاتیک، که یک شکل مزمن از آرتریت است و باعث درد، تورم و سفتی مفاصل و محل اتصال تاندون‌ها و رباط‌ها به استخوان‌ها می‌شود.
• حوادث قلبی‌عروقی، مثل حملات قلبی و سکته مغزی.
• مشکلات روحی، مثل عزت نفس پایین، اضطراب و افسردگی.
• افراد مبتلا به پسوریازیس ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به بعضی سرطان‌های خاص، بیماری التهابی دستگاه گوارش (کرون)، دیابت، سندرم متابولیک، چاقی، پوکی استخوان، یووئیت (التهاب قسمت میانی چشم)، بیماری‌های کبدی و کلیوی قرار داشته باشند.

روش‌های تشخیص پسوریازیس

پزشک برای تشخیص پسوریازیس معمولاً پوست بدن، پوست سر و ناخن‌ها را از نظر علائم این بیماری معاینه می‌کند. همچنین ممکن است سوالاتی در مورد وضعیت سلامت، سابقه پزشکی ما و خانواده ما بپرسد، از جمله این‌که آیا:

• علائمی مثل خارش یا سوزش پوست داریم؟
• به تازگی بیمار بوده‌ایم یا استرس شدیدی را تجربه کرده‌ایم؟
• داروهای خاصی مصرف می‌کنیم؟
• آیا سابقه ابتلا به این بیماری را در اقوام خود داریم؟
• آیا در مفاصل خود درد یا حساسیت به لمس داریم؟

این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دهد که آیا ما به پسوریازیس مبتلاییم یا نه و در صورت ابتلا، نوع آن چیست. برای رد سایر بیماری‌های پوستی شبیه پسوریازیس، پزشک ممکن است از قسمتی از پوست ما برای بررسی میکروسکوپی، نمونه‌برداری کند.

درمان پسوریازیس

با وجود این‌که در حال حاضر درمان قطعی برای پسوریازیس وجود ندارد، روش‌هایی برای کنترل علائم آن در دسترسند که با کمک آن‌ها می‌توانیم فعالیت‌های روزانه خود را از سر بگیریم و خواب بهتری داشته باشیم. راه‌های مختلفی برای درمان این بیماری وجود دارد و پزشک با در نظر گرفتن نوع پسوریازیس، شدت آن، محل ضایعه‌ها و عوارض جانبی احتمالی داروها، درباره بهترین گزینه درمانی برای ما تصمیم‌گیری خواهد کرد. روش‌های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشند:

درمان دارویی پسوریازیس

• داروهای موضعی: شامل کرم‌ها، پمادها، لوسیون‌ها، فوم‌ها یا محلول‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که حاوی کورتیکواستروئیدها هستند، معمولاً برای درمان افراد مبتلا به نوع خفیف تا متوسط بیماری استفاده می‌شوند. بعضی دیگر از درمان‌های موضعی شامل داروهای مبتنی بر ویتامین D، رتینوئیدها (از مشتفات ویتامین A) هستند.
• داروهای خوراکی از جمله استروئیدها، رتینوئیدها، داروهای خوراکی نوین و داروهای بیولوژیک. داروهای بیولوژیک با داروهای قدیمی‌تر که کل سیستم ایمنی بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهند، متفاوتند و فقط بخش‌های خاصی از سیستم ایمنی را هدف قرار می‌دهند.

فتوتراپی برای درمان پسوریازیس

این روش شامل تاباندن نور فرابنفش به پوست در مراکز درمانی و توسط پزشک است و معمولاً درمان با فتوتراپی در صورتی توصیه می‌شود که نواحی وسیعی از پوست تحت تأثیر بیماری قرار گرفته باشد.

مراقبت‌های روزانه در ابتلا به پسوریازیس: از ضدآفتاب تا ترک سیگار

• پوست خود را به خوبی مرطوب نگه داریم؛ در حمام از آب ولرم و صابون ملایم و بعد از حمام و در حالی که پوستمان هنوز مرطوب است، از لوسیون‌های مرطوب‌کننده استفاده کنیم.
• وزن خود را در محدوده سلامت حفظ کنیم؛ چاقی علائم پسوریازیس را بدتر می‌کند.
• سیگار را ترک کنیم؛ سیگار می‌تواند منجر به بدتر شدن علائممان شود.
• الکل ننوشیم؛ مصرف الکل علائم پسوریازیس را تشدید می‌کند.
• از قرار گرفتن بیش از حد در معرض آفتاب خودداری کنیم؛ قرار گرفتن به میزان کم در معرض نور خورشید می‌تواند علائم ما را کم کند، اما آفتاب بیش از حد می تواند باعث تشدید علائممان شود، بنابراین باید در این زمینه با پزشک خود مشورت کنیم.
• از محرک‌های شناخته شده  بپرهیزیم؛ باید سعی کنیم مواردی را که باعث شعله‌ور شدن پسوریازیس می‌شوند شناسایی و از آن‌ها دوری کنیم. گاهی استرس، هوای سرد، آسیب‌های پوستی، مصرف بعضی داروها و ابتلا به بعضی عفونت‌ها باعث شعله‌ور شدن بیماری می‌شوند.

پسوریازیس می‌تواند بر سلامت روان ما تأثیر بگذارد و خطر اضطراب و افسردگی را بیشتر کند، در این شرایط مشورت با پزشک و حمایت اطرافیان می‌تواند به ما برای مقابله و زندگی با این بیماری کمک کند.

اهمیت مراجعه منظم به پزشک و پیروی از درمان در ابتلا به پسوریازیس

مهم است که حتی اگر پسوریازیس ما بهبود پیدا کرد، درمان خود را تا زمانی که پزشک معالج ما لازم می‌داند ادامه بدهیم؛ ادامه دادن درمان و پیروی از آن می‌تواند به جلوگیری از شعله‌ور شدن بیماری کمک کند. همچنین به این دلیل که پسوریازیس معمولاً یک بیماری طولانی‌مدت است، ممکن است نیاز داشته باشیم به‌طور منظم پزشک معالج خود را ملاقات کنیم و اگر نگرانی یا سوالی هم درباره روند درمان خود داریم، باید با پزشک خود مشورت کنیم.

تفاوت پسوریازیس و اگزما چیست؟

اگزما و پسوریازیس هر دو می‌توانند باعث خارش پوست شوند، اما اگزما می‌تواند به بروز خارش شدید منجر شود در حالی که پسوریازیس بیشتر باعث سوزش، گزش یا خارش خفیف می‌شود.

اگزما معمولاً با لکه‌های قرمز پوست و معمولا با حاشیه‌ای نامشخص بروز می‌کند و ممکن است همراه با ترشح یا پوسته‌ریزی خفیف بروز کند.

پسوریازیس به صورت لکه‌هایی قرمز رنگ و پوسته‌پوسته با حاشیه مشخص روی پوست بروز پیدا می‌کند، پوسته‌ها ممکن است نقره‌ای، سفید یا قرمز باشند. در پسوریازیس پوست معمولاً ضخیم‌تر، برجسته‌تر و ملتهب‌تر از اگزما است، چراکه پسوریازیس باعث تجمع بیش از حد سلول‌های پوستی می‌شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در مواجهه با شرایط زیر لازم است با پزشک معالج خود مشورت کنیم:

• شروع درد یا تورم در مفاصل
• تشدید علائم بیماری بیماری به گونه‌ای که قسمت بیشتر بدن ما را بپوشاند
• تاثیر گذاشتن بیماری روی انجام کارهای روزمره ما
• عدم تاثیرگذاری درمان یا گسترش بیماری (6)

سوالات متداول درباره پسوریازیس

چه کسانی به پسوریازیس مبتلا می‌شوند؟

هر کسی ممکن است به پسوریازیس مبتلا شود، اما این بیماری در بزرگسالان شایع‌تر از کودکان است و مردان و زنان را به‌طور مساوی تحت تأثیر قرار می‌دهد.

آیا پسوریازیس مسری است؟

پسوریازیس یک بیماری مرتبط با سیستم‌ایمنی است و مسری نیست، درنتیجه نمی‌تواند از فردی به فرد دیگر سرایت کند.

کدام رژیم غذایی برای افراد مبتلا به پسوریازیس مناسب است؟

نقش تغییر رژیم غذایی در درمان پسوریازیس نامشخص است. اما متخصصان توصیه می‌کنند در صورت ابتلای هم‌زمان به پسوریازیس و اضافه‌وزن یا چاقی، میزان کالری مصرفی خود را، برای کاهش وزن کم کنیم و در صورت ابتلای هم‌زمان به پسوریازیس و بیماری سلیاک یا تایید حساسیت به گلوتن در آزمایش‌های خونمان، یک رژیم غذایی فاقد گلوتن را رعایت کنیم.

آیا استرس می‌تواند باعث تشدید پسوریازیس شود؟

استرس یکی از علت‌های شایع شعله‌ور شدن پسوریازیس است. همچنین، استرس می‌تواند خارش را تشدید کند. به همین دلیل مدیریت استرس با روش‌هایی مثل ورزش و مدیتیشن یا کمک گرفتن متخصصان سلامت روان، یک مهارت بسیار مهم برای افراد مبتلا به پسوریازیس به شمار می‌رود.

آیا پسوریازیس درمان قطعی دارد؟

درمان قطعی برای پسوریازیس شناخته نشده است، اما راه‌های زیاد و مختلفی برای کنترل پسوریازیس وجود دارد و انتخاب راهکار درست به نوع و شدت بیماری بستگی دارد. پسوریازیس خفیف با داروهای موضعی مثل کرم‌ها و پماد‌ها درمان می‌شود، ولی اشکال متوسط و شدید بیماری ممکن است به داروهای خوراکی، تزریقی یا نوردرمانی نیاز داشته باشند. مدیریت محرک‌های رایج، مثل استرس و آسیب‌های پوستی هم می‌تواند به کنترل علائم کمک کند.

برای درمان پسوریازیس باید به کدام پزشک مراجعه کنیم؟

برای درمان پسوریازیس لازم است به متخصصان پوست (درماتولوژیست‌ها) مراجعه کنیم. بعضی دیگر از پزشکان که ممکن است در روند درمان این بیماری نقش داشته باشند عبارتند از: متخصصان سلامت روان که در صورت بروز اختلالاتی مثل افسردگی و اضطراب در این بیماران می‌توانند به آن‌ها کمک کنند و همین‌طور روماتولوژیست‌ها که به ویژه برای افراد مبتلا به آرتریت پسوریاتیک، مراقبت‌های لازم را ارائه می‌دهند.

ارتباط آرتریت‌پسوریاتیک با پسوریازیس چیست؟

حدود یک چهارم از افراد مبتلا به پسوریازیس پلاکی (شایع‌ترین نوع پسوریازیس)، ممکن است به آرتریت‌پسوریاتیک هم مبتلا شوند، که با علائمی مثل مفاصل سفت، متورم و دردناک و درد گردن، کمردرد و درد پاشنه پا مشخص می‌شود. در صورت بروز علائم آرتریت‌پسوریاتیک، مراجعه زودهنگام به پزشک بسیار مهم است، چرا که آرتریت‌پسوریاتیک در صورت عدم درمان می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به دنبال داشته باشد.

علائم پسوریازیس ناخن کدامند؟

بعضی از افراد مبتلا به پسوریازیس دچار مشکلات ناخن، از جمله حفره‌ای شدن و فرورفتگی سطح ناخن می‌شوند، حفره‌ها به شکلی دیده می‌شوند که انگار ناخن با یک سنجاق چندبار سوراخ شده‌است. علاوه بر این، ناخن‌ها ممکن است رنگ قهوه‌ای خرمایی داشته باشند یا از بستر خود جدا شوند. در موارد شدیدتر هم افراد ناخن‌های ضخیم و ترک‌خورده دارند.

به‌طور کلی با پیروی از درمان، آگاهی از محرک‌های این بیماری و رعایت یک سبک زندگی سالم، می‌توانیم در روند بهبود بیماری خود نقش موثری داشته باشیم.

منابع:

1. https://www.psoriasis.org/
2. https://www.niams.nih.gov/
3. https://www.nhs.uk/
4. https://nationaleczema.org/
5. https://medilib.ir/
6. https://medilib.ir/

IR-1027-ABD-4232-AS