صرع نام عمومی یک اختلال در مغز است. اگر کسی دو یا چند بار دچار حمله صرع شود، برای او بیماری صرع تشخیص داده می‌شود. بیماری صرع بر پایه علائم و نشانه‌های هنگام وقوع حمله صرع، به انواع گوناگون تقسیم می‌شود.

شناخته‌شده‌ترین نوع حمله صرع «تشنج» است، اما حمله صرع شکل‌های بسیار متنوع دیگری هم دارد. ممکن است در یک فرد مبتلا به صرع، حمله صرع یکنواخت نباشد و در چندین شکل مختلف ظاهر شود.

 

حمله صرع چیست؟

حمله صرع عبارت است از: وقوع موقت علائم و نشانه‌هایی به دلیل فعالیت الکتریکی همزمان یا بیش از حد طبیعی در سلول‌های عصبی مغز.

گاهی سایر بیماری‌ها یا مشکلات، علائمی مشابه حمله صرع به‌وجود می‌آورند. پزشک متخصص مغز و اعصاب بر پایه توضیحات اطرافیان و فرد بیمار تشخیص می‌دهد که این علائم حمله صرع بوده یا از مشکل دیگری ناشی می‌شود و فقط به حمله صرع شباهت دارد.

 

تشنج و حمله صرع

تشخیص تشنج شاید آسان باشد؛ زیرا در حالت بروز تشنج ممکن است فرد به زمین بیفتد، تکان و لرزش داشته باشد و حتی هشیاری خود را از دست بدهد. این فرد به کمک‌های اولیه صرع نیاز دارد.

اما شناختن سایر انواع حمله صرع همیشه آسان نیست. کسی که دچار حمله صرع می‌شود ممکن است فقط گیج و منگ باشد یا گاهی چنین به نظر برسد که به جایی خیره شده اما در واقع، در حال پشت سر گذاشتن یک حمله صرع است.

 

طبقه‌بندی تشنج و حمله صرع

برای تعیین نوع حمله صرع سه نکته اهمیت بسیاری دارند که آن‌ها را باهم مرور می‌کنیم.

آغاز تشنج و حمله صرع

اگر بتوانیم به پزشک بگوییم حمله صرع چگونه آغاز شده، او می‌فهمد کدام ناحیه از مغز آغازکننده فعالیت الکتریکی بیش از حد طبیعی است. دانستن نحوه آغاز حمله صرع در انتخاب درمان درست، بسیار تعیین‌کننده است.

سطح هشیاری در طول حمله صرع

میزان هشیاری فرد هنگام وقوع حمله صرع در تعیین نوع صرع اهمیت زیادی دارد. همچنین، این شاخص در رعایت نکات ایمنی فردی هنگام انجام زندگی روزمره بسیار مهم هستند.

حرکتی بودن حمله صرع

وجود یا عدم وجود علائم حرکتی هنگام بروز حمله صرع در تقسیم‌بندی صرع و تشخیص نواحی درگیر مغزی اهمیت دارند.

بیشتر بخوانید: علت و علائم سکته مغزی چیست؟

انواع تشنج و حمله صرع

در این متن امکان بررسی همه انواع صرع وجود ندارد، بنابراین فقط به مهم‌ترین انواع صرع اشاره می‌کنیم.

صرع جنرالیزه

این نوع صرع که به آن صرع جنرال یا صرع عمومی هم گفته می‌شود، هر دو نیمکره مغزی را درگیر می‌کند. دو نوع مهم صرع جنرالیزه را با هم مرور می‌کنیم.

حمله صرع ابسانس

این نوع صرع که به عنوان صرع پتی‌مال، صرع غیابی یا صرع غایب هم نامگذاری شده است، یکی از انواع صرع جنرالیزه به شمار می‌رود. پلک زدن بسیار سریع یا خیره ماندن در هوا (بدون تمرکز روی جسمی مشخص) از علائم شاخص صرع ابسانس هستند.

حمله صرع تونیک-کلونیک یا تشنج

این نوع صرع که به آن صرع گراندمال هم گفته می‌شود، شناخته‌شده‌ترین نوع صرع به شمار می‌رود. علائم شاخص صرع تونیک-کلونیک تشنج است و علائم آن عبارتند از:

  • فریاد بلند به ویژه در ابتدای حمله
  • از دست دادن هشیاری
  • به زمین افتادن
  • حرکات سریع عضلات یا گرفتگی عضلات

پس از اتمام تشنج، فرد ممکن است به‌شدت احساس خستگی کند.

در بالا با مهمترین انواع صرع جنرالیزه آشنا شدیم. در ادامه با نوع دیگر صرع آشنا می‌شویم.

صرع کانونی

صرع کانونی با نام‌های صرع پارشیال یا صرع فوکال هم خوانده می‌شود. در صرع کانونی، همه مغز درگیر نیست و فقط ناحیه یا کانون خاصی از مغز باعث ایجاد علائم صرع می‌شود. سه نوع مهم صرع کانونی را با هم مرور می‌کنیم.

صرع کانونی ساده

در این نوع صرع، ناحیه کوچکی از مغز درگیر فعالیت الکتریکی بیش از حد سلول‌های عصبی می‌شود.

علائم مهم صرع کانونی ساده ممکن است به صورت یک حرکت ناگهانی و کوتاه در بدن یا به صورت تغییراتی در یکی از حواس بدن ظاهر شود، مانند حس ناگهانی یک بو یا طعم عجیب.

صرع کانونی مرکب

این نوع صرع که صرع فوکال مرکب هم نامیده می‌شود، شخص را دچار گیجی و منگی می‌کند. فرد مبتلا، در هنگام حمله صرع برای حدود چند دقیقه توانایی پاسخ دادن به پرسش‌ها یا امکان یافتنِ جهت و درک موقعیت خود را ندارد.

صرع جنرالیزه ثانویه

این نوع صرع در یک ناحیه خاص مغز آغاز می‌شود اما در ادامه، هر دو طرف مغز را درگیر می‌کند. به عبارت دیگر، فرد در ابتدا علائم صرع کانونی را از خود نشان می‌دهد و به دنبال آن، تشنج همه بدن (علامت صرع جنرالیزه) را تجربه می‌کند.

 

منبع: Epilepsy Foundation, Centers for Disease Control and Prevention and Online Library

IR-0921-ABD-6041-WE