بیماری ام اس چیست ؛ علت، علائم و درمان ام اس

سیستم ایمنی بدن، در واقع پلیس بدن ماست. این پلیس وظیفه دارد در برابر میکروب‌ها و عوامل بیرونی که عملکرد بدن را به خطر می‌اندازد، از ما محافظت کند؛ اما گاهی پلیس بدن ما دچار سردرگمی شده، به بافت‌ها و سلول‌های خودی حمله می‌کند. این ناهنجاری که اختلال خودایمنی نام دارد، با توجه به نوع آسیبی که وارد کند، منجر به اختلالات مختلفی می شود. یکی از انواع این اختلالات، بیماری ام‌اس است.

بیماری ام‌ اس چیست؟

ام‌اس مخفف مولتیپل اسکلروزیس (Multiple Sclerosis) است. در بیماری ام‌اس سیستم ایمنی بدن، به سیستم عصبی حمله می‌کند. سلول‌های عصبی ما پوششی دارند که غلاف میلین نام دارد. غلاف میلین به انتقال پیام بین سلول‌های عصبی کمک می‌کند، اما در بیماری ام‌اس غلاف میلین توسط دستگاه ایمنی تخریب می‌شود.

این تخریب می‌تواند تخریب سطحی قابل ترمیم یا تخریب کامل غلاف میلین باشد. به‌همین دلیل است که بیماری ام‌اس، طیف گسترده‌ای از علائم دارد و روند پیشرفت بیماری ام‌اس در هر بیمار، متفاوت است. در بعضی از بیماران روند بیماری ام‌اس ثابت می­‌ماند و در بعضی به‌مرور پیشرفت می­‌کند.

علائم بیماری ام‌ اس چیست؟

همان‌طور که گفتیم علائم ام‌ اس گسترده بوده و بسته به ناحیه‌ تخریب‌شده و میزان تخریب متغیر است. یک بیمار ام‌اس ممکن است فقط خستگی و بی‌حسی را تجربه کند و در یک بیمار دیگر، علائم تا اختلال جدی حرکتی پیش برود. شایع‌ترین نشانه‌های ام‌اس این موارد هستند:

• نشانه‌های مربوط به چشم مثل تاری دید و دوبینی
• سرگیجه، عدم تعادل و اختلال در راه رفتن
• اسپاسم عضلانی یا دردهای شدید و بی‌دلیل عضله
• بی‌حسی، خواب‌رفتگی و ضعف عضلات
• احساس خستگی
• تشنج، سردرد، ریزش مو، خارش
• اختلالات کارکرد جنسی، دستگاه گوارش و مثانه
• اختلالات احساسی، شناختی و حافظه
• افسردگی
• همچنین اختلالات با شیوع کم‌تر شامل اختلال در صحبت کردن و اختلال تنفسی

البته این علائم باید مستمر اتفاق بیفتند و حداقل تا 24 ساعت ادامه داشته باشند. در این صورت حتماً باید به پزشکمان مراجعه کنیم. مشاهده‌ی صرف این نشانه‌ها به معنی این نیست که صد درصد مبتلا به بیماری ام‌اس هستیم. گاهی این علائم در افراد سالم هم دیده می‌شود. پس بهترین کار این است که نشانه‌های ام‌اس را جدی بگیریم، اما خودمان نبریم و ندوزیم، بلکه به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنیم.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به بیماری ام‌ اس هستند؟

در ایران به‌طور متوسط از هر 100 هزار نفر، 20 الی 60 نفر به بیماری ام‌اس مبتلا هستند. سن شایع ابتلا به این بیماری متأسفانه بین 20-40 سال است. همین‌طور شیوع این بیماری در زنان 2-3 برابر مردان است. با‌ وجود این‌که هنوز دقیقاً علت اصلی بیماری مشخص نیست، اما عواملی هستند که می‌توانند در شروع بیماری ام‌اس موثر باشند. این فاکتورها عبارتند از:

• زمینه‌ی ژنتیکی: مثلا اگر یکی از اقوام درجه یک مبتلا به بیماری ام‌اس باشد، احتمال ابتلای فرد بیشتر می‌شود.
• تولد و زندگی در بعضی مناطق جغرافیایی: در بعضی از مناطق جغرافیایی بیماری ام‌اس شایع‌تر است.
• مواجهه با بعضی از میکروب‌ها و ویروس‌ها در زمان کودکی
• استرس یا خستگی بیش از حد جسمی و روحی
• پایین بودن سطح ویتامین D خون
• مصرف دخانیات
• مصرف بیش از حد نمک

ام‌اس و ازدواج

آیا می‌دانید بیشتر مبتلایان به بیماری ام‌ اس جوان هستند؟
در سنین جوانی یکی از موضوعات مهمی که فکر انسان را به خود مشغول می‌کند، ازدواج و ادامه زندگی مشترک است.
در ویدیوی حاضر خانم دکتر نسترن مجدی‌نسب به بسیاری از پرسش‌هایی که در این زمینه در ذهن مبتلایان به ام‌اس وجود دارد، پاسخ داده‌اند. این ویدیو را با هم ببینیم.

ام اس در دوران بارداری و شیردهی

خانم‌ها بیشتر از آقایان به بیماری ام‌ اس دچار می‌شوند.
بانوان مبتلا به ام‌اس پرسش‌های زیادی درباره ادامه مصرف دارو در دوران بارداری و شیردهی دارند.
ما هم می‌خواهیم اطلاعات بیشتری درباره تاثیر بارداری بر روند بیماری ام‌اس، اهمیت ارتباط با پزشک برای تعیین بهترین زمان بارداری و جلوگیری از حاملگی ناخواسته داشته باشیم.
با هم صحبت‌های خانم دکتر بهناز صدیقی را در این ارتباط، ببینیم و بشنویم.

تشخیص ام‌ اس چگونه است؟

تشخیص این بیماری باید فقط توسط متخصصین مغز و اعصاب (نورولوژیست) انجام شود. وقتی به پزشک مراجعه می‌کنیم و نشانه‌های ام‌اس را با او در میان می‌گذاریم، بعد از معاینه، پزشک آزمایش‌های تشخیصی تکمیلی درخواست می‌کند تا از تشخیص ام‌اس مطمئن شود. تشخیص این که علائم مربوط به بیماری ام‌اس است یا بیماری‌های دیگر گاهی سخت است و نیاز به آزمایش‌های مختلفی دارد. گاهی تشخیص قطعی ممکن است ماه‌ها طول بکشد که در این صورت، لازم است صبور و پیگیر باشیم.

درمان ام‌ اس چطور انجام می‌شود؟

بعد از تشخیص ام‌اس باید به پزشکمان اعتماد کنیم و یک روند درمانی مستمر را زیر نظر او آغاز کنیم. داروهای درمان ام‌اس در سال‌های اخیر به طرز چشمگیری پیشرفت کرده‌اند و در صورت ابتلا به بیماری ام‌اس، دیگر جای نگرانی نیست. درمان‌های مختلفی با توجه به نوع بیماری برای درمان ام‌اس وجود دارد. با پیشرفت علم داروهای خوراکی هم در کنار داروهای تزریقی برای درمان ام‌اس به کار می‌روند که روند درمان را چه از نظر تمایل به مصرف و چه از نظر اثر­بخشی، مؤثرتر می‌کنند.

برای درمان ام‌اس لازم است تا‌ حدی سبک زندگی را تغییر داد. تغییر سبک زندگی در کنار درمان‌های دارویی می‌تواند به کند شدن روند بیماری ام‌اس کمک کند. پس در روند درمان ام‌اس این موارد باید رعایت شود:

• دوری از استرس و کار زیاد
• پرهیز از دخانیات
• ورزش سبک و منظمی که باعث خستگی‌ نشود.
• داشتن یک رژیم متعادل (رژیم متعادل، رژیمی است که چربی، پروتئین و کربوهیدرات آن متناسب باشد.)
• خوردن بیشتر مواد دارای آنتی‌اکسیدان مانند میوه و سبزیجات تازه
• حفظ متعادل سطح ویتامین D خون‌حفظ روحیه و اعتماد به پزشک معالجام‌اس و چگونگی حفظ توانایی‌ها

ام اس و چگونگی حفظ توانایی ها

بی‌تردید یکی از اهداف برجسته‌ای که در کنترل بیماری ام‌اس اهمیت فراوانی دارد، حفظ توانایی‌های فردی بیمار برای اکنون و آینده است.
نقش شخص مبتلا به ام‌اس در حفظ توانمندی‌های فردی خود چقدر است؟
در ویدیوی پیش رو، خانم دکتر فرشته اشتری پس از بیان انواع ناتوانی در افراد مبتلا به ام‌اس، به عوامل موثر در حفظ توانایی‌های فردی می‌پردازند. با هم این ویدیو را ببینیم.

بازتوانی در افراد مبتلا به ام‌اس

در برخی از افراد مبتلا به ام‌ اس با گذشت زمان، بیماری پیشرفت می‌کند و فرد برخی از توانایی‌های خود را از دست می‌دهد.
در کنار مصرف دارو، اجرای برنامه بازتوانی، توانمندی‌های بیمار را تقویت می‌کند و در رفع ناتوانی‌ها بسیار مؤثر است.
متاسفانه برخی از مبتلایان به ام‌اس از اهمیت بازتوانی آگاه نیستند و اجرای آن را با جدیت دنبال نمی‌کنند.
در این ویدیو، آقای دکتر سید محمد باغبانیان توضیح می‌دهند که چگونه افزایش کیفیت زندگی افراد مبتلا به ام‌اس با پیگیری و اجرای برنامه بازتوانی میسر می‌شود. با هم این صحبت‌ها را می‌بینیم و می‌شنویم.

اهمیت شروع درمان به موقع

در آن دسته از مبتلایان به ام‌ اس که در ام‌آرآی مغز آن‌ها پلاک‌های متعدد دیده می‌شود یا به عبارت دیگر، ام‌اس در آن‌ها به شکل فعال است، درمان هر چه زودتر باید آغاز گردد.
پزشک معالج برای درمان شکل فعال ام‌اس ممکن است داروهای خوراکی، تزریقی یا وریدی (اینفیوژن از راه ورید) تجویز نماید.
ویدیوی پیشِ رو به اهمیت آغاز سریع درمان، معرفی انواع گوناگون داروها و زمان‌بندی شروع درمان اختصاص دارد. سخنان آقای دکتر هرمز آیرملو را در این ویدیو ببینیم و بشنویم.

عوامل موثر بر تداوم درمان ام اس

چه عواملی در افزایش تمایل مبتلایان به ام‌اس برای تداوم درمان نقش دارند؟
درمان تجویزشده توسط پزشک، می‌تواند بیماری ام‌اس و علائم آن را مهار نماید و گاهی لازم است این درمان برای مدت طولانی طبق تجویز پزشک ادامه پیدا کند. اگر بیمار از منافع درمان آگاهی داشته باشد، انگیزه بیشتری خواهد داشت که درمان را با جدیت دنبال کند.
با دیدن این ویدیو و شنیدن صحبت‌های آقای دکتر مسعود اعتمادی‌فر، به منافع مصرف منظم دارو و نقش آگاهی بیمار از مزایای درمان در پیگیری برنامه درمانی، بیشتر پی می‌بریم.
این ویدیو را ببینیم.

پاسخ به پرسش های متداول در پیرامون بیماری ام اس

در این بخش به پرسش و پاسخ درباره موضوعاتی مثل تغذیه و سبک زندگی، ازدواج و بارداری در مبتلایان به ام‌اس توسط پزشکان مطرح شده.

همچنین به پرسش‌های متداول شما در رابطه با ام اس و کرونا در مطلب بیماری ام‌اس و عفونت با ویروس کرونا پاسخ داده شده است.

نتیجه‌گیری

بیماری ام‌اس ممکن است توانایی­‌ها را محدود کند و ما را از داشتن یک زندگی طبیعی دور نماید. پس به نشانه‌های ام‌اس باید حساس بود و در صورت مشاهده‌ی آنها:

• هرچه زودتر به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرد.
• درمان مناسب را هرچه زودتر زیر نظر مستقیم پزشک معالج شروع کرد.
• درمان را تاجایی که لازم است ادامه داد.