فعالیت بدنی منظم و ورزش، از ارکان اصلی یک سبک زندگی سالم به شمار می‌آیند. اما محیط‌های گرم و مرطوبی که معمولاً در کفش‌های بسته، رختکن‌ها یا دوش‌های عمومی ایجاد می‌شوند، می‌توانند بستر مناسبی برای رشد عوامل بیماری‌زا فراهم کنند. یکی از مشکلات شایع پوستی در این شرایط، عارضه‌ای است به نام بیماری پای ورزشکار که بسیاری از ورزشکاران حرفه‌ای و حتی افراد عادی با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. در این مطلب به بررسی بیشتر این مشکل و راهکاری پیشگیری و درمان آن می‌پردازیم.

بیماری پای ورزشکار (تینه‌آ پدیس) چیست؟

بیماری پای ورزشکار (Tinea Pedis) نوعی عفونت قارچی پوستی در ناحیه پا است که معمولاً از ناحیه‌ی بین انگشتان پا آغاز می‌شود. این بیماری بیشتر در افرادی دیده می‌شود که پاهایشان در اثر پوشیدن کفش‌های تنگ و بسته، زیاد عرق می‌کند.

علائم عفونت قارچی پای ورزشکار (تینه‌آ پدیس)

بیماری پای ورزشکار می‌تواند یک یا هر دو پا را درگیر کند و علائم و نشانه‌های شایع آن عبارت‌اند از:

  • پوسته‌پوسته شدن یا ترک‌ خوردن پوست بین انگشتان پا
  • خارش، به‌ویژه بلافاصله بعد از درآوردن کفش و جوراب
  • التهاب پوست که باتوجه به رنگ پوست فرد ممکن است قرمز، ارغوانی یا خاکستری به نظر برسد
  • احساس سوزش یا گزگز
  • تاول
  • خشک و پوسته‌پوسته شدن پوست کف پا که تا کناره‌های پا گسترش پیدا می‌کند

 دلایل ابتلا به بیماری پای ورزشکار (تینه‌آ پدیس)

عفونت پای ورزشکار توسط نوعی از قارچ‌ها به نام درماتوفیت‌ها ایجاد می‌شود. رطوبت ناشی از جوراب‌ و کفش‌های نم‌دار و شرایط گرم و مرطوب، محیطی مناسب برای رشد این قارچ‌ها فراهم می‌کند.

این بیماری مُسری است و می‌تواند از راه تماس با فرد آلوده یا سطوح آلوده مانند حوله، کف زمین یا کفش‌ها منتقل شود. همچنین قارچ عامل این عفونت می‌تواند با خاراندن یا کندن ناحیه آلوده، از پا به سایر نواحی بدن منتقل شود.

چه کسانی در معرض ابتلا به بیماری پای ورزشکار (تینه‌آ پدیس) قرار دارند؟

ابتلا به تینه‌آ پدیس معمولاً در مردان، نوجوانان یا بزرگ‌سالان جوان پیش می‌آید، اما این عفونت می‌تواند زنان، کودکان و افراد مسن را هم درگیر کند.

این عفونت معمولاً از راه تماس مستقیم با قارچ عامل بیماری منتقل می‌شود؛ برای مثال:

  • استفاده از حوله، کفش، جوراب، زیرانداز، ملحفه یا لباس مشترک
  • پابرهنه راه رفتن در اماکن عمومی که احتمال انتقال عفونت وجود دارد، مثل رختکن‌ها، سوناها، استخرها و حمام‌های عمومی

سایر عوامل خطر ابتلا به بیماری پای ورزشکار عبارتند از:

  • پوشیدن کفش‌های تنگ و بسته به‌طور مداوم
  • تعریق بیش‌از‌حد
  • ضعف سیستم ایمنی بدن یا ابتلا به دیابت
  • مصرف کورتیکواستروئیدها(کورتون‌ها) یا داروهای تضعیف‌کننده ایمنی
  • اختلال در گردش خون محیطی یا لنف‌اِدم (تجمع مایع لنف در پا یا اندام‌ها)

عوارض بیماری پای ورزشکار (تینه‌آ پدیس)

  • عفونت پای ورزشکار می‌تواند به سایر نواحی گرم و مرطوب بدن گسترش پیدا کند. عفونت قارچی کشاله ران در بیشتر موارد با همان قارچی ایجاد می‌شود که باعث بیماری پای ورزشکار می‌شود. گسترش عفونت از پا به کشاله ران شایع است، چرا که قارچ می‌تواند راه دست‌ها یا حوله منتقل شود.
  • عفونت پای ورزشکار گاهی می‌تواند به عفونت‌های باکتریایی هم منجر شود.

پیشگیری از بیماری پای ورزشکار (تینه‌آ پدیس)

رعایت نکات زیر برای جلوگیری از ابتلا به عفونت قارچی پای ورزشکار یا انتقال آن به دیگران کمک می‌کند:

از کفش‌های دارای تهویه مناسب(کفش‌هایی که از تعریق زیاد پا جلوگیری می‌کنند) استفاده کنیم و پاهایمان را در صورت امکان بدون پوشش نگه داریم تا در معرض هوا باشند، برای مثال هر زمان ممکن است از صندل استفاده کنیم.

پاهایمان را هر روز با آب گرم و صابون بشوییم، بعد از شستن، پاها به ‌خصوص بین انگشتانمان را خوب خشک کنیم و اگر مستعد ابتلا به پای ورزشکار هستیم، از پودرهای دارویی مخصوص استفاده کنیم.

جوراب‌های خود را حداقل روزی یک بار یا بیش‌تر (اگر پاهایمان زیاد عرق می‌کنند) عوض کنیم و جوراب‌های جذب‌کننده رطوبت با جنس نخی، بپوشیم.

از کفش‌های متفاوت در روزهای مختلف به‌طور متناوب استفاده کنیم تا کفش‌ها فرصت خشک شدن داشته باشند.

در اماکن عمومی از پاهای خود محافظت کنیم و در استخرها، دوش‌ها و رختکن‌های عمومی از صندل یا کفش ضدآب استفاده کنیم.

کفش‌ها، ملحفه‌ها و حوله‌های خود را با دیگران به اشتراک نگذاریم.

تشخیص بیماری پای ورزشکار (تینه‌آ پدیس)

پزشک ممکن است بتواند عفونت قارچی پای ورزشکار را فقط با مشاهده آن تشخیص بدهد. بعضی از انواع این عفونت ممکن است شبیه به خشکی پوست یا درماتیت (التهاب پوستی) به نظر برسند.

برای تأیید تشخیص و رد کردن سایر بیماری‌ها، ممکن است پزشک با خراش پوستی، نمونه‌ای از پوست ناحیه مبتلا را برای بررسی در آزمایشگاه بردارد.

درمان بیماری پای ورزشکار (تینه‌آ پدیس)

علاوه بر درنظر گرفتن نکاتی که در قسمت پیشگیری گفته شدند، با رعایت نکات زیر و اصول یک سبک زندگی سالم، می‌توانیم به کاهش علائم عفونت پای ورزشکار کمک یا از بازگشت مجدد آن جلوگیری کنیم:

  • پاهای خود را تمیز و خشک نگه داریم، به این شکل که روزی دو بار پاهایمان را بشوییم و به‌خصوص بین انگشتانمان را به‌خوبی با حوله خشک کنیم.
  • بعد از شستن و خشک کردن از دارو‌های ضد قارچ بدون نسخه استفاده کنیم.
  • از خاراندن ضایعه‌ها خودداری کنیم. برای تسکین خارش می‌توانیم پاهایمان را در آب سرد قرار دهیم.

درمان بیماری پای ورزشکار(تینه‌آ پدیس)  با دارو

اگر عفونت با رعایت نکات بالا و استفاده از داروهای بدون نسخه درمان نشود، ممکن است لازم باشد برای دریافت یک داروی موضعی ضد قارچ قوی با پزشک مشورت کنیم. در صورت ابتلا به عفونت جدی‌تر، ممکن است پزشک داروهای ضد قارچ خوراکی را تجویز کند. گاهی هم ممکن است به مصرف همزمان داروهای موضعی و خوراکی نیاز داشته باشیم.

به‌طور کلی با رعایت نکات بهداشتی ساده می‌توان از ابتلا به این عفونت و انتقال آن به دیگران پیشگیری کرد.

IR-1027-ABD-4202-AS

منابع:

  1. Bolognia JL, Schaffer JV, Cerroni L. Dermatology. 4th ed. Elsevier; 2018.
  2. https://www.mayoclinic.org/
  3. https://dermnetnz.org/