به طور خلاصه به عفونت واگیردار دستگاه تنفسی فوقانی (یعنی از ابتدای بینی تا انتهای گلو) سرماخوردگی می‌گویند. فاصله زمانی دو سرماخوردگی در بیشتر بزرگسالان زیاد است، یعنی بزرگسالان به طور معمول دیر‌به‌دیر سرما می‌خورند. این در‌حالی است که کودکان، هشت بار در سال یا حتی گاهی بیشتر به سرماخوردگی دچار می‌شوند. سرماخوردگی کودکان یکی از شایع‌ترین علت مراجعه کودکان به پزشکان یا غیبت از مدرسه است.
علل سرماخوردگی کودکان چه مواردی است؟
علت اصلی سرماخوردگی کودکان ویروسی به نام رینوویروس است. به طور کلی، این ویروس‌ها از طریق قطرات بسیار ریزِ غیرقابل رویت که در هوا یا روی اشیا هستند، منتقل می‌شوند. ویروس‌ها بر روی لایه‌ی مخاطی محافظ بینی و گلو می‌نشیند و باعث شروع فعالیت دستگاه ایمنی بدن می‌شوند. از این لحظه، گلودرد، سردرد و مشکل تنفس از راه بینی احساس می‌شود.
هوای خشک (چه درون خانه و چه در بیرون) مقاومت در برابر این عفونت ویروسی را کم می‌کند و به سرماخوردگی می‌انجامد. همچنین، اشخاصی که سیگار می‌کشند و کسانی که اطراف فرد سیگاری زندگی می‌کنند، نسبت به افرادی که با یک شخص سیگاری ارتباط ندارند بیشتر سرما می‌خورند.
برخلاف باورهای قدیمی نپوشیدن ژاکت در هوای سرد، نشستن یا خوابیدن با لباس کم و بیرون رفتن با موهای خیس باعث بروز سرماخوردگی نخواهد شد.
نشانه‌ها و علائم سرماخوردگی در کودکان چه چیزهایی است؟
نخستین علائم سرماخوردگی کودکان در اغلب مواقع، خارش یا سوزش خفیف گلو، آبریزش بینی و عطسه است. کودکانی که سرما می‌خورند بسیار خسته و بی‌حال به نظر می‌رسند و گلودرد، سردرد، سرفه، تب خفیف، درد عضلانی و کاهش اشتها دارند. همچنین ممکن است که ترشحات بینی غلیظ شود و به زرد یا سبز تغییر رنگ دهد.
درباره بیماری سرماخوردگی بیشتر بخوانیم.
راه‌های انتقال سرماخوردگی
همان‌طور که در ابتدای متن اشاره کردیم، سرماخوردگی به خصوص در 2 تا 4 روز نخست پس از آغاز علائم یک بیماری بسیار واگیردار است. انتقال ویروس سرماخوردگی از راه تماس فرد با فرد یا تنفس قطرات ریز حاوی ویروس پس از سرفه یا عطسه رخ می‌دهد. عطسه و سرفه می‌توانند ویروس‌ها را تا 3 متر در محیط اطراف پرتاب کنند.
معمولاً دو تا سه روز پس از انتقال ویروس، علائم سرماخوردگی نمایان می‌شود و تا یک هفته طول می‌کشد.
درمان سرماخوردگی کودکان به چه شکل است؟
داروهایی که برای سرماخوردگی تجویز می‌شوند باعث درمان سرماخوردگی نمی‌شوند، اما علائم آن مانند تب و درد را کمتر می‌کنند. برای مصرف درست داروها به تجویز پزشک یا توصیه‌های روی جعبه دارو دقت بفرمایید. خوشبختانه سرماخوردگی در تقریباً همه‌ی موارد پس از سپری شدن دوره‌ی عفونت بهبود می‌یابد.
همچنین هرگز به کودکان و نوجوانان سرماخورده آسپیرین ندهید؛ زیرا ممکن است باعث یک عارضه‌ی نادر ولی بالقوه و کشنده به نام سندرم ری (ورم کردن مغز و کبد) شود.
برای درمان سرماخوردگی و تحمل راحت‌تر علائم آن توسط کودک، بهتر است کارهای زیر را انجام دهیم:
- قطره شست‌و‌شوی بینی در حفره های بینی کودک بچکانیم.
- با استفاده از دستگاه بخور، رطوبت هوا را افزایش دهیم.
- اگر زیر بینی کودک قرمز شده با کمی پماد مرطوب‌کننده یا وازلین طبی آنجا را چرب کنیم.
- حمام با آب گرم یا استفاده از کُمپرس گرم برای کاهش دردها مفید است.
- سونای بخار گرم می‌تواند به کاهش گرفتگی بینی کمک کند.
چگونه از سرماخوردگی کودکان پیشگیری کنیم؟
ویروس‌های سرماخوردگی به قدری متنوع هستند که امکان تولید واکسن علیه همه‌ی آن‌ها هم‌اکنون وجود ندارد. برای پیشگیری از سرماخوردگی باید:
- کودک را از بیمار سرماخورده دور نگه داریم.
- کودک را از دود سیگار دور نگه داریم.
- به کودک یاد دهیم که دست‌هایش را مرتب و به خوبی بشوید.
- موقع سرفه یا عطسه به جای استفاده از دست‌ها، دستمال استفاده کنیم یا داخلِ آرنج خود را جلوی بینی بگیریم.
- از حوله، لیوان آب‌خوری، قاشق، چنگال و بشقاب مشترک با افراد سرماخورده استفاده نکنید.
- از دست زدن به دستمال استفاده شده توسط دیگران خودداری کنید.
همچنین باید گفت که درباره تأثیر مثبت ویتامین ث و روی (zinc) بر کاهش طول دوره‌ی سرماخوردگی اطمینان کامل وجود ندارد. درباره مصرف آن‌ها حتما با پزشک متخصص بیماری‌های کودکان مشورت بفرمایید.
