علائم، تشخیص و راهکارهای کنترل و درمان بیماری کرون

پبیماری کرون (Crohn’s disease) یکی از انواع بیماری‌های التهابی روده (IBD) به شمار می‌آید. در این مطلب به علائم، راهکارهای تشخیص و درمان و همین‌طور تفاوت این بیماری با کولیت‌اولسراتیو (یک نوع دیگر از بیماری‌های التهابی روده) می‌پردازیم.

بیماری کرون چیست؟

بیماری کرون یک بیماری مزمن است که در آن اختلال در پاسخ سیستم‌ایمنی، باعث التهاب در دستگاه گوارش می‌شود. بیماری کرون در بیشتر موارد روده کوچک و ابتدای روده بزرگ را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، اما می‌تواند هر بخشی از دستگاه گوارش ما (از دهان تا مقعد) را درگیر کند.

علائم بیماری کرون

بیماری کرون در بیشتر موارد به کندی شروع می‌شود و در صورتی‌که زود تشخیص داده نشود، پیشرفت می‌کند. افراد مبتلا به این بیماری، دوره‌هایی را تجربه می‌کنند که علائمشان تشدید می‌شود (دوره‌های عود بیماری) و بین آن‌ها، دوره‌هایی که علائم آن‌ها بهتر می‌شود. (دوره‌های بهبودی)

علائم اصلی بیماری کرون:

• اسهال
• دل‌پیچه و دردهای شکمی
• خون در مدفوع (این علامت در کولیت‌اولسراتیو نسبت به کرون بیشتر دیده می‌شود)
• احساس خستگی
• کاهش وزن

ممکن است همه علائمی که به آن‌ها اشاره شد، بروز پیدا نکنند. سایر علائم این بیماری عبارتند از:

• تب
• احساس بیمار بودن
• دردهای مفصلی
• درد و قرمزی چشم‌ها
• تغییرات پوستی مثل برجستگی‌های قرمز و حساس زیر پوست و خارش
• زخم‌های دهانی
• کم‌خونی
• از دست دادن اشتها، تهوع یا استفراغ

به طور کلی، علائم می‌توانند باتوجه به محل و شدت التهاب، متفاوت باشند.

تفاوت بیماری کرون و کولیت اولسراتیو

دو بیماری کرون و کولیت‌اولسراتیو هر دو به عنوان بیماری‌های التهابی روده (IBD) شناخته می‌شوند. به بعضی از تفاوت‌های این دو بیماری در جدول زیر اشاره شده است.

علت بیماری کرون

علت دقیق بیماری کرون مشخص نیست، اما ممکن است عوامل زیر در ایجاد آن نقش داشته باشند:

پاسخ خودایمنی

واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن، ممکن است یکی از دلایل بروز بیماری کرون باشد. در این شرایط سیستم‌ایمنی به باکتری‌هایی که به‌طور طبیعی در روده زندگی می‌کنند، حمله می‌کند. این پاسخ دستگاه ایمنی باعث ایجاد التهاب در دستگاه گوارش و بروز بیماری کرون می‌شود. عواملی از جمله محیط و بعضی ژن‌ها می‌توانند در بروز این واکنش غیرطبیعی نقش داشته باشند.

عوامل محیطی

کارشناسان معتقدند شرایط محیطی از جمله محل و شیوه زندگی ممکن است در بروز بیماری کرون نقش داشته باشد. برای مثال، تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف سیگار ممکن است احتمال ابتلا به بیماری کرون را دو برابر کند. نقش محیط در ابتلا به بیماری کرون، هنوز مورد پژوهش قرار دارد. (1)

ژنتیک

ابتلای یکی از والدین یا خواهر یا برادر ما به بیماری کرون، ممکن است احتمال ابتلای ما به این بیماری را افزایش بدهد. تحقیق درباره ارتباط بین ژن‌ها و بیماری کرون ادامه دارد.

میکروبیوم

به مجموعه میکروب‌هایی که به‌طور طبیعی در دستگاه گوارش ما زندگی می‌کنند و در فرایند هضم غذا نقش دارند، میکروبیوم گفته می‌شود. پژوهش‌های مختلف، نشان‌دهنده تفاوت‌هایی بین میکروبیوم‌ افراد مبتلا به بیماری‌های التهابی روده و سایر افراد بوده‌اند، اما ارتباط بین میکروبیوم و ابتلا به IBD هنوز مورد پژوهش است.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به بیماری کرون قرار دارند؟

احتمال بروزبیماری کرون در افراد با شرایط زیر بیشتر است:

• سن زیر سی‌ سال
• داشتن سابقه ابتلا به بیماری‌های التهابی روده در یکی از اعضای خانواده، به ویژه والدین، خواهر یا برادر
• مصرف سیگار

تشخیص بیماری کرون

پزشک برای تشخیص بیماری کرون، از ما درباره علائم، سابقه پزشکی و خانوادگی، داروهایی که مصرف می‌کنیم و فاکتورهای مربوط به سبک زندگیمان (مثل مصرف سیگار) سوال می‌پرسد، معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و آزمایش‌هایی را درخواست می‌کند تا بتواند:

• تشخیص بیماری کرون را تایید کند
• شدت و محل التهاب دستگاه گوارش را تعیین کند.
• سایر مشکلات احتمالی مثل عفونت، سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) یا کولیت‌اولسراتیو که ممکن است علائمی مشابه علائم بیماری کرون ایجاد کنند را، رد کند.

آزمایش‌های تشخیصی بیماری کرون

آزمایش خون

آزمایش خون می‌تواند وجود کم‌خونی، عفونت و التهاب را در بدن تایید کند.

آزمایش مدفوع

پزشک از آزمایش‌ مدفوع برای بررسی التهاب و رد کردن بعضی عفونت‌های احتمالی استفاده می‌کند.

کولونوسکوپی

در این روش پزشک با استفاده از یک لوله بلند، انعطاف‌پذیر و باریک با یک چراغ و دوربین کوچک در یک طرف آن داخل دستگاه گوارش را مشاهده می‌کند و ممکن است نمونه کوچکی از بافت را هم برای کمک به تشخیص بیماری بردارد (نمونه‌برداری). کولونوسکوپی به پزشک کمک می‌کند داخل رکتوم (راست‌روده)، کولون (روده بزرگ) و ایلئوم (قسمت انتهایی روده کوچک) را مشاهده کند.

آندوسکوپی فوقانی

در این روش، پزشک با استفاده از یک آندوسکوپ داخل مری، معده و دئودنوم (قسمت ابتدایی روده کوچک) را مشاهده می‌کند. در این روش هم ممکن است پزشک نمونه‌برداری انجام بدهد.

عوارض بیماری کرون

بیماری کرون ممکن است در طول زمان به بروز عوارض مختلفی منجر شود، از جمله:

کم‌خونی: بیماری کرون ممکن است به بیش از یک نوع کم‌خونی منجر شود، از جمله کم‌خونی فقر آهن یا کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین ب12.

پوکی استخوان: بیماری کرون و کورتیکواستروئیدهایی که برای درمان این بیماری استفاده می‌شوند، ممکن است به پوکی استخوان منجر شوند.

سوءتغذیه: وضعیتی که در آن بدن ویتامین‌ها، مواد معدنی و سایر مواد مغذی مورد نیازش را به اندازه کافی دریافت نمی‌کند.

همچنین التهاب ناشی از بیماری کرون ممکن است به عوارضی جدی منجر شود که شاید به درمان در بیمارستان یا جراحی نیاز داشته باشند. از جمله:

• انسداد روده: انسداد جزئی یا کامل مسیرحرکت غذا، مایعات، هوا یا مدفوع در روده‌ها
• فیستول‌ها: مجراهای غیرطبیعی میان دو اندام یا بین یک اندام و سطح خارجی بدن. فیستول‌ها ممکن است عفونی شوند.
• آبسه‌ها: نواحی متورم، دردناک و پر از چرک که در اثر عفونت ایجاد می‌شوند.
• شقاق مقعدی: ترک‌های کوچک در ناحیه مقعد که می‌توانند باعث خارش، درد یا خونریزی شوند.
• زخم های باز در دهان، روده، مقعد یا ناحیه پرینه (بین مقعد و اندام تناسلی)

بعضی از افراد مبتلا به بیماری کرون، دچار التهاب در قسمت‌هایی غیر از دستگاه گوارش هم می‌شوند، از جمله:

• مفاصل، که می‌تواند باعث نوعی آرتریت شود.
• پوست، مثل بثورات پوستی که می توانند دردناک باشند.
• چشم
• کبد و مجاری صفراوی
• کلیه‌ها، از جمله ایجاد سنگ کلیه
• ریه‌ها، که اگر شدید باشد می‌تواند به مشکل در تنفس منجر شود.

افراد مبتلا به بیماری کرون معمولاً از استرس، افسردگی و اضطراب هم شکایت می‌کنند.

سرطان کولورکتال و روده کوچک

اگر بیماری کرون روده بزرگ را درگیر کند، احتمال ابتلا به سرطان کولورکتال (سرطان روده بزرگ) در ما بیشتر می‌شود. به همین دلیل پزشک ممکن است انجام کولونوسکوپی را در فواصل مشخص برای غربالگری سرطان کولورکتال توصیه کند. این غربالگری می‌تواند به تشخیص زودهنگام سرطان کولورکتال و افزایش شانس بهبودی آن کمک کند.

اگر بیماری کرون روده کوچک را تحت‌تاثیر قرار بدهد، ممکن است احتمال ابتلا به سرطان روده کوچک افزایش پیدا کند، اما این خطر بسیار کم است.

درمان بیماری کرون

پزشکان بیماری کرون را با دارو و جراحی درمان می کنند.

هیچ روش درمانی واحدی برای همه افراد مبتلا به این بیماری وجود ندارد. هدف از درمان، کاهش التهاب روده، پیشگیری از تشدید علائم و کمک به حفظ دوره‌های بهبودی و جلوگیری از بستری شدن بیماران است.

داروهای مورداستفاده در درمان بیماری کرون

بسیاری از افراد مبتلا به بیماری کرون به مصرف دارو نیاز دارند. نوع دارویی که پزشک تجویز می‌کند، به مواردی از جمله علائم بیمار و محل التهاب در دستگاه گوارش بستگی دارد.

داروها بیماری کرون را درمان نمی‌کنند، اما می‌توانند التهاب را کاهش بدهند و باعث شروع و حفظ دوره بهبودی شوند.

داروهای مورد استفاده در بیماری کرون شامل موارد زیرند:

• کورتیکواستروئیدها: که در اصطلاح عامیانه به آن‌ها «کورتون» گفته می‌شود و به کاهش التهاب کمک می‌کنند. این داروها باید برای مدت کوتاهی مورد استفاده قرار بگیرند.
• داروهای سرکوب کننده سیستم‌ایمنی
• داروهای بیولوژیک: این دسته از داروها، پروتئین‌هایی را هدف قرارمی‌دهند که توسط سیستم‌ایمنی تولید می‌شوند.
• مهارکننده‌های جانوس‌کیناز (JAK inhibitors): داروهای جدیدی از دسته «مولکول‌های کوچک» که با هدف قرار دادن بخش‌هایی از سیستم‌ایمنی که باعث التهاب در روده می‌شوند، به کاهش التهاب کمک می‌کنند. این داروها به صورت خوراکی مصرف می‌شوند و در مواردی که بیماری کرون به سایر درمان‌ها جواب ندهد، ممکن است استفاده از آن‌ها توصیه شود.

جراحی

با وجود مصرف داروها، بسیاری از افراد مبتلا به بیماری کرون در نهایت به جراحی نیاز خواهند داشت. جراحی بیماری کرون را به‌طور قطعی درمان نمی‌کند، اما می‌تواند عوارض آن را درمان کند و علائمش را بهبود ببخشد.

پزشکان در بیشتر موارد، جراحی را برای درمان موارد زیر توصیه می‌کنند:

• فیستول‌ها
• آبسه‌ها
• سرطان کولورکتال
• خونریزی‌های تهدید کننده زندگی
• انسداد‌های روده‌ای ناشی از جای زخم
• التهاب و علائمی که با درمان دارویی متوقف نمی‌شوند یا بهبود پیدا نمی‌کنند.

همچنین اگر مصرف داروها نتواند علائم ما را کنترل کند، ممکن است پزشک جراحی را پیشنهاد کند.

جراح می‌تواند با توجه به شرایط بیمار، از انواع مختلف جراحی برای درمان بیماری کرون استفاده کند.

راهکارهای کنترل علائم و عوارض ناشی از بیماری کرون

پزشکان ممکن است راهکارهای دیگری را برای درمان علائم یا عوارض بیماری کرون توصیه یا تجویز کنند، از جمله:

• استامینوفن برای تسکین درد خفیف
• آنتی‌بیوتیک‌ها برای پیشگیری یا درمان عوارضی که با عفونت همراهند، مثل آبسه‌ها و فیستول‌ها.
• داروهای ضد اسهال
• داروهایی برای درمان التهاب مفاصل، چشم‌ها یا پوست
• مکمل‌هایی مثل کلسیم و ویتامین D یا داروهایی برای متوقف یا کند کردن روند پوکی استخوان

فراموش نکنیم قبل از مصرف هر گونه داروی بدون نسخه یا مکمل غذایی با پزشک خود مشورت کنیم.

سبک زندگی و بیماری کرون

بعضی توصیه‌های مربوط به سبک زندگی شامل موارد زیر است:

• فعالیت بدنی منظم برای همه افراد، از جمله افراد مبتلا به بیماری کرون مفید است.
• مصرف سیگار می‌تواند بیماری کرون را تشدید کند (یعنی به بروز علائم شدیدتر یا دفعه‌های بیشتر عود بیماری منجر شود) و احتمال نیاز به جراحی را هم افزایش بدهد. مصرف سیگار برای همه افراد با خطرهای جدی برای سلامتی همراه است، اما برای افراد مبتلا به بیماری کرون، پرهیز از مصرف یا ترک آن اهمیت ویژه‌‌ای دارد.
• پرهیز از مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مثل ایبوپروفن، چرا که آن‌ها می‌توانند به تشدید بیماری منجر شوند.

رژیم غذایی مناسب افراد مبتلا به کرون

تا کنون شواهدی مبتنی بر این‌که غذاهای خاصی باعث ایجاد یا بدتر شدن علائم بیماری کرون شوند، به دست نیامده‌ است، اما می‌دانیم که در صورت ابتلا به بیماری کرون، باید غذاها و نوشیدنی‌های سالم را انتخاب کنیم و با پزشک خود درباره یک برنامه غذایی سالم مشورت کنیم. با این وجود، ممکن است بعضی مواد غذایی به تشدید علائم، به‌ویژه در دوره‌های شعله‌ور شدن بیماری منجر شوند که در این شرایط، لازم است با پزشک معالج خود مشورت کنیم.

بیماری کرون می تواند تغذیه ما را هم از راه‌های مختلفی تحت تاثیر قرار بدهد. علائم بیماری کرون ممکن است باعث شود بعضی افراد اشتهای خود را از دست بدهند و کمتر غذا بخورند. التهاب در روده کوچک، بعضی داروها و جراحی‌های مورد استفاده در درمان بیماری کرون هم ممکن است باعث شوند بدن مواد مغذی کمتری جذب کند. پزشک ممکن است با درنظر گرفتن علائم و داروهایی که مصرف می‌کنیم، به ما توصیه کند تغییرهایی در برنامه غذایی ایجاد کنیم.

مصرف مکمل‌ها در افراد مبتلا به بیماری کرون

اگر بدن ما نتواند مواد مغذی را به میزان کافی جذب ‌کند، ممکن است پزشک مصرف مکمل‌های غذایی را هم توصیه کند. فراموش نکنیم که لازم است قبل از استفاده ازهر دارو یا مکمل‌ غذایی (مثل ویتامین‌ها) یا هرگونه اقدام پزشکی، با پزشک خود مشورت کنیم.

دریافت مقدار مناسب از مواد مغذی ممکن است به پیشگیری از عوارضی مثل سوء تغذیه کمک کند.

به‌طور کلی، افراد مبتلا به بیماری کرون، در بیشتر موارد تا پایان عمر خود به درمان نیاز دارند. اما با استفاده از درمان‌های موجود، بسیاری از این افراد می‌توانند زندگی نسبتاً عادی داشته باشند. همچنین به یاد داشته باشیم اگر بیماری کرون باعث ایجاد احساس استرس یا افسردگی در ما می‌شود، با پزشک خود مشورت کنیم؛ آن‌ها می‌توانند به ما در پیدا کردن راهکارهای مدیریت احساسات خود، کمک ‌کنند.

IR-0627-ABD-3729-AS

منابع:

1. https://www.niddk.nih.gov/
2. https://www.nhs.uk/
3. https://www.mayoclinic.org/
4. https://www.uptodate.com/