گاهی اوقات فرد با شکایت درد شکمی و اسهال که چندین هفته طول کشیده به پزشک مراجعه کرده و بیان می‌کند طی این مدت دچار خستگی بیش از حد و کاهش وزن نیز شده است. این علائم می‌تواند احتمال ابتلا به بیماری‌های التهابی روده را برای فرد مطرح کند.

اما بیماری‌های التهابی روده چیست؟

بیماری‌های التهابی روده یا Inflammatory Bowel Disease که به اختصار به آن  IBD هم گفته می‌شود، یکی از انواع بیماری‌های خودایمنی محسوب شده و به دو نوع کولیت اولسراتیو و کرون تقسیم‌بندی می‌شود. در ادامه درباره تفاوت این دو بیماری خواهیم گفت. در این مقاله هدف ما آشنایی بیشتر با بیماری کرون است.

بیماری کرون باعث بروز التهاب و تورم در دستگاه گوارش شده و علائمی مثل؛ درد شکم، اسهال، خستگی، کاهش وزن و سوءتغذیه را ایجاد می‌کند.

در بیماری کرون التهاب می‌تواند هر قسمتی از دستگاه گوارش را درگیر کند؛ هرچند شیوع درگیری در روده کوچک بیشتر بوده و التهاب اغلب به لایه‌های عمقی دیواره روده هم گسترش پیدا می‌کند. بیماری کرون می‌تواند دردناک و ناتوان‌کننده باشد و منجر به بروز عوارض جدی شود.

بیماری‌های التهابی روده معمولا در سنین نوجوانی و جوانی تشخیص داده می‌شوند، هرچند ممکن است در هر سنی ظاهر شوند.

هنوز درمان قطعی برای این بیماری شناخته نشده است، هرچند راه‌کارهای درمانی که در حال حاضر به کار می‌روند می‌توانند به خوبی علائم بیماری را کنترل کرده و به بهبود کیفیت زندگی بیمار و بازگشت فرد به عملکرد طبیعی کمک کنند.

تفاوت بیماری کرون و کولیت اولسراتیو

به طور کلی اصطلاح کولیت به معنی التهاب روده است، چنانچه التهاب به همراه وجود زخم در دیواره روده باشد، به آن کولیت اولسروز (اولسراتیو)  گفته می‌شود. برخی علائم کولیت اولسراتیو و کرون مشابه هستند که شامل موارد زیر است:

  • درد شکم
  • اسهال
  • یبوست
  • احساس فوریت برای دفع مدفوع
  • احساس عدم دفع کامل مدفوع
  • خون‌ریزی از مقعد
  • تب
  • کاهش اشتها
  • کاهش وزن
  • خستگی
  • تعریق شبانه

ممکن است تمام علائم گفته شده به صورت هم‌زمان در بیمار بروز پیدا نکند. علاوه بر این، هر دو نوع بیماری التهابی دارای مراحل خاموشی (زمانی که علائم کاهش پیدا کرده یا از بین می‌روند) و شعله‌ور شدن (زمانی که علائم بدتر می‌شوند) هستند.

تفاوت‌های بیماری کرون و کولیت‌ اولسراتیو را می‌توانید در جدول زیر مشاهد کنید.

نام بیماریکرونکولیت اولسراتیو
محل درگیری دستگاه گوارشهر قسمتی از دستگاه گوارش را ممکن است درگیر کند.معمولا روده بزرگ و راست‌روده (رکتوم) را درگیر می‌کند.
نحوه گسترش ضایعاتبه صورت تکه تکه دستگاه گوارش را درگیر می‌کند. یعنی ممکن است بین ضایعات التهابی نواحی سالم دیده شود.معمولا روده بزرگ و راست‌روده (رکتوم) را درگیر می‌کند.
عمق نفوذ التهابالتهاب لایه‌های عمقی دیواره دستگاه گوارش را درگیر می‌کند.التهاب فقط لایه‌های سطحی دیواره روده را درگیر می‌کند.
عوارض احتمالیتنگی یا انسداد روده، آبسه، به وجود آمدن فیستول و شقاق مقعدسرطان روده بزرگ، مگاکولون توکسیک
(شرایطی که در آن روده بزرگ یا کولون دچار تورم شده)
خون‌ریزی از مقعدنادرشایع

علائم بیماری کرون

افراد مبتلا به بیماری کرون ممکن است دوره‌هایی از علائم شدید (فاز شعله‌ور شدن بیماری) را تجربه کنند که اغلب به دنبال آن بیمار مدتی بدون علامت یا دارای علائم خفیف (فاز خاموشی بیماری) خواهد بود. فاز خاموشی بیماری ممکن است هفته‌ها و حتی سال‌ها طول بکشد؛ تاکنون هیچ راهی برای پیش‌بینی زمان شروع فاز شعله‌ور شدن بیماری شناخته نشده است.

علائم بیماری کرون شامل موارد زیر است:

  • درد شکم
  • اسهال مزمن
  • احساس پر بودن معده
  • تب
  • از دست دادن اشتها
  • کاهش وزن
  • ضایعات پوستی غیرطبیعی معمولا در اطراف مقعد
  • فیستول اطراف مقعد
  • شقاق مقعد
  • خونریزی از مقعد
  • کم‌خونی
  • زخم‌های دهانی

در طی مرحله فعال بیماری همچنین ممکن است علائم زیر ظاهر شوند:

  • التهاب مفاصل
  • التهاب چشم
  • التهاب و قرمزی پوست
  • التهاب کبد و مجرای صفراوی
  • تاخیر در رشد و بلوغ در کودکان

علائم بیماری کرون در خانم‌ها

در بیش‌تر از نیمی از خانم‌های مبتلا به بیماری کرون، علائم بیماری قبل از سن ٣٥ سالگی ظاهر می‌شوند. برخی نشانه‌های اختصاصی که در خانم‌ها دیده می‌شود به شرح زیر است:

  • نامنظم شدن عادت ماهیانه، به دلیل اختلال لات هورمون‌ها
  • کم‌خونی فقر آهن، به دلیل خونریزی از روده و سوءجذب مواد مغذی از جمله آهن
  • درد حین رابطه جنسی، به دلیل درگیری نواحی اطراف واژن و مقعد
  • کاهش میل جنسی

به نظر نمی‌رسد بیماری کرون بر توانایی باردار شدن فرد تاثیر داشته باشد؛ هرچند تحقیقات نشان می‌دهند احتمال بارداری در فاز فعال بیماری و بعد از جراحی دشوارتر باشد. علاوه بر این خانم‌های مبتلا به بیماری کرون در صورت بارداری بیشتر در معرض عوارض زیر قرار می‌گیرند:

  • زایمان زودرس
  • نیاز به انجام سزارین
  • تولد نوزاد با وزن کم

علت ابتلا به بیماری کرون

علت ابتلا به این بیماری هم‌چنان ناشناخته است. برخی محققان عقیده دارند که بیماری‌های التهابی روده در اثر واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی ایجاد می‌شوند.

عواملی که احتمال ابتلا به بیماری کرون را افزایش می‌دهند شامل موارد زیر است:

  • ژنتیک
  • سیستم ایمنی بدن فرد
  • عوامل محیطی
  • سیگار کشیدن

روش‌های تشخیص بیماری کرون توسط پزشک

برای تشخیص بیماری کرون پزشک فوق تخصص گوارش از شرح حال و معاینه بالینی کار خود را آغاز کرده و با توجه به اطلاعاتی که به دست می‌آورد ممکن است از روش‌های تشخیصی زیر استفاده کند:

  • آزمایش مدفوع و بررسی وجود خون در آن
  • نمونه‌برداری بافتی
  • سیگموئیدوسکوپی (روشی مشابه کولونوسکوپی است که از طریق آن پزشک می‌تواند بخشی از روده بزرگ به نام سیگموئید را مشاهده و بررسی کند.)
  • کولونوسکوپی (برای مشاهده و بررسی تمام طول روده بزرگ یا کولون)
  • آندوسکوپی (برای بررسی قسمت فوقاتی دستگاه گوارش شامل مری، معده و قسمت ابتدای روده باریک)
  • سی‌تی اسکن
  • بررسی روده از طریق تصویربرداری با باریم

عوارض بیماری کرون

عوارض بیماری کرون شامل دو نوع است:

  • عوارض موضعی؛ که فقط روی دستگاه گوارش اثر می‌گذارد.
  • عوارض سیستمیک؛ که هر قسمتی از بدن را ممکن است درگیر کند.

عوارض موضعی بیماری کرون

عوارض موضعی بیماری کرون شامل موارد زیر است:

  • آبسه: منظور از آبسه تجمع چرک در اثر عفونت‌های باکتریایی است که ممکن است در دیواره روده یا اطراف مقعد تشکیل شده و به صورت برآمدگی همراه با تب، درد و تورم ظاهر شود.
  • مدفوع چرب صفراوی: بیماری کرون معمولا قسمت انتهای روده باریک که محل جذب اسید‌های صفراوی است را درگیر کرده در نتیجه جذب چربی مواد غذایی با اختلال روبه‌رو می‌شود.
  • شقاق: پارگی‌های دردناک در لایه‌های عمقی مقعد است که می‌تواند باعث ایجاد خون‌ریزی حین دفع مدفوع شود.
  • فیستول: زخم‌های موجود در روده ممکن است از تمام دیواره روده عبور کرده و به سطح پوست یا قسمت دیگری از روده باز شده و باعث اتصال بخش‌های متفاوت روده به هم یا اتصال روده به پوست شود.
  • سوءجذب و سوءتغذیه: بیماری کرون با درگیری روده باریک که بیشترین جذب مواد غذایی در آن صورت می‌گیرد، می‌تواند باعث اختلال در جذب مواد مغذی و سوءتغذیه شود.
  • افزایش رشد باکتری‌ها در روده باریک: به طور نرمال در داخل روده باکتری‌هایی وجود دارد که به هضم مواد غذایی کمک می‌کند، در صورت رشد بیش از حد این باکتری‌ها به دنبال ابتلا به بیماری کرون، علائمی مثل نفخ، درد شکم و اسهال ایجاد می‌شود.
  • تنگ شدن روده: در اثر التهاب دیواره روده ممکن است روده تنگ شده و با توجه به شدت آن حتی ممکن است علائم انسداد روده بروز پیدا کند.

عوارض سیستمیک بیماری کرون

عوارض سیستمیک بیماری کرون به شرح زیر است:

  • التهاب مفاصل که به صورت درد، تورم و محدودیت در انجام حرکت ظاهر شده و بر اساس محل درگیری به سه دسته تقسیم می‌شود:
  • درگیری مفاصل محیطی مثل زانو، آرنج و مچ دست و پا
  • درگیری مفاصل محوری بدن شامل ستون فقرات
  • اسپوندیلیت انکیلوزان که جدی‌ترین نوع درگیری مفاصل ستون فقرات در افراد مبتلا به بیماری کرون بوده، به طور نادر اتفاق می‌افتد و در صورت بروز به صورت هم‌زمان باعث التهاب ریه‌ها و دریچه‌های قلب هم می‌شود.
  • مشکلات پوستی مثل زخم‌های دهانی و ضایعات پوستی برآمده در اطراف مقعد
  • پوکی استخوان که معمولا در اثر استفاده از داروهای استروئیدی که در درمان بیماری کرون به کار می‌روند ایجاد می‌شود.
  • مشکلات چشمی مثل التهاب صلبیه و لایه‌های داخلی چشم
  • مشکلات مربوط به کلیه مثل: سنگ کلیه که به صورت شایع در بیماران مبتلا به کرون دیده می‌شود.
  • مشکلات مربوط به کبد مثل: سنگ کیسه صفرا، کبد چرب و هپاتیت
  • اختلال در رشد و تاخیر بلوغ که در کودکان دیده می‌شود.
  • افزایش احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ که با علائم کاهش وزن، درد شکم و وجود خون در مدفوع ظاهر می‌شود.

درمان بیماری کرون

هدف از درمان بیماری کرون کاهش التهاب و پیشگیری از بروز عوارض مربوط به آن است. برای رسیدن به بهترین نتیجه پزشک معالج معمولا با توجه به شدت بیماری و شرایط جسمی هر فرد درمان متفاوت و ترکیبی از داروهای مختلف را تجویز خواهد کرد. برخی از داروهایی که در درمان بیماری کرون به کار می‌روند شامل موارد زیر است:

  • داروهای ضد التهاب
  • کورتیکواستروئیدها
  • داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی
  • آنتی‌بیوتیک‌ها
  • داروهای ضد اسهال
  • داروهای بیولوژیک

به غیر از درمان دارویی گاهی ممکن است پزشک جراحی را توصیه کند که با توجه به وسعت درگیری روده روش جراحی متفاوت خواهد بود.

درمان خانگی بیماری کرون

چند توصیه که به بهبود بیماری کرون کمک می‌کند:

  • داشتن رژیم غذایی مناسب
  • ترک سیگار
  • پرهیز از مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
  • کنترل کردن استرس
  • داشتن خواب کافی
  • نوشیدن آب به مقدار کافی
  • ورزش کردن

رژیم غذایی مناسب بیماران مبتلا به کرون

رعایت رژیم غذایی مناسب به کنترل علائم بیماری کرون کمک می‌کند. توصیه‌های مناسب در مورد رژیم غذایی این بیماران به شرح زیر است:

  • پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های گازدار
  • پرهیز از مصرف پوست میوه‌ها و غذاهای سرشار از فیبر
  • نوشیدن مایعات به مقدار زیاد
  • مصرف وعده‌های غذایی کوچک و متعدد در طول روز
  • پرهیز از مصرف غذاهای چرب و پر ادویه
  • پرهیز از مصرف لبنیات
  • پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین

به عنوان یک توصیه کلی، رژیم غذایی بیماران مبتلا به کرون باید دارای خصوصیات زیر باشد:

  • کم نمک
  • کم چربی
  • کم فیبر
  • دارای کالری بالا
  • فاقد لاکتوز

IR-0825-ABD-9962-AS

منابع: webm   ,  crohnsandcolitis  , mayoclinic , nhs  , my.clevelandclinic , medicalnewstoday  , niddk  , webmd  

[wp-faq-schema title=”سوالات متداول” accordion=1]