هر آنچه باید درباره سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) بدانید

سندرم روده تحریک پذیر (IBS) به مجموعه‌ای از علائم که با هم بروز می‌یابند، گفته می‌شود. این علائم عبارتند از:

• درد مکرر شکم
• تغییر در حرکات روده که ممکن است باعث بروز اسهال، یبوست یا هر دو این علامت‌ها به تناوب شود.

افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر این علائم را بدون هیچ نشانه قابل مشاهده‌ای از آسیب یا بیماری در دستگاه گوارش دارند.

IBS یک اختلال عملکردی دستگاه گوارش است. اختلالات عملکردی دستگاه گوارش، به مشکل در نحوه هماهنگی مغز و روده مربوط می‌شود. این مشکلات می‌توانند باعث حساس‌تر شدن روده و تغییر نحوه انقباض ماهیچه‌های روده شود. اگر روده ما حساس‌تر باشد، ممکن است درد شکم و نفخ بیشتری احساس کنیم. تغییر در انقباض ماهیچه‌های روده نیز منجر به اسهال، یبوست یا هر دو این علائم به صورت متناوب می‌شود.

سندرم روده تحریک‌پذیر چقدر شایع است؟

سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) شایع‌ترین اختلال عملکردی دستگاه گوارش است و در سراسر جهان 10تا 15٪ شیوع دارد.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر هستند؟

زنان تا دو برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به IBS هستند. افراد زیر 50 سال بیشتر از افراد مسن‌تر به IBS مبتلا می‌شوند.

عواملی که می‌‌توانند شانس ابتلا به IBS را افزایش دهند عبارتند از:

• سابقه ابتلا به IBS در اعضای خانواده
• سابقه وقایع استرس‌زا مانند مورد سوء استفاده قرار گرفتن در دوران کودکی
• عفونت شدید دستگاه گوارش

علائم سندرم روده تحریک‌پذیر چیست؟

شایع ترین علائم سندرم روده تحریک‌پذیر عبارتند از:

• درد شکم اغلب در زمینه حرکات روده
• تغییر در حرکات روده که ممکن است باعث اسهال، یبوست یا هر دو شود.

سایر علائم IBS ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• نفخ
• داشتن احساس مداوم دفع
• وجود مخاط سفید رنگ در مدفوع

علائم سندرم روده تحریک پذیر در زنان، اغلب در طول دوره قاعدگی تشدید می‌شود.

IBS ممکن است دردناک باشد اما منجر به سایر مشکلات سلامتی یا آسیب به دستگاه گوارش نمی‌شود.

برای تشخیص IBS، پزشک در طول زمان به دنبال الگوی خاصی در علائم ما خواهد بود. IBS یک اختلال مزمن است، به این معنی که برای مدت طولانی، اغلب سال‌ها، طول می‌کشد. با این حال، ممکن است علائم ما همیشگی نباشند.

چه چیزی باعث سندرم روده تحریک‌پذیر می‌شود؟

پزشکان مطمئن نیستند که چه چیزی باعث IBS می‌شود. دانشمندان بر این باورند که ترکیبی از علل ممکن است منجر به IBS شود.

اختلالات عملکردی دستگاه گوارش، مانند IBS، مشکلاتی در ارتباط و عملکرد مغز و روده هستند. به عقیده دانشمندان این مشکلات ممکن است با تأثیر بر عملکرد بدن ما، علائم IBS را ایجاد کنند. به عنوان مثال، در برخی از افراد مبتلا به IBS، غذا ممکن است خیلی آهسته یا خیلی سریع در دستگاه گوارش حرکت کند و باعث تغییر در حرکات روده شود. برخی از افراد مبتلا به IBS ممکن است زمانی که مقدار طبیعی گاز یا مدفوع در روده وجود دارد احساس درد داشته باشند.

برخی از اختلالات در افراد مبتلا به IBS شایع‌ترند، به همین دلیل تصور بر این است ممکن است در ایجاد IBS نقش داشته باشد. این اختلالات عبارتند از:

• رویدادهای استرس‌زا در طول زندگی، مانند سوء استفاده فیزیکی یا جنسی
• برخی از اختلالات روانی مانند افسردگی یا اضطراب
• عفونت‌های باکتریایی در دستگاه گوارش
• رشد بیش از حد باکتری‌های روده کوچک، افزایش تعداد یا تغییر در نوع باکتری‌های روده کوچک
• عدم تحمل یا حساسیت غذایی، که در آن برخی غذاها باعث بروز علائم گوارشی می‌شوند

تحقیقات نشان داده است که بعضی ژن‌ها ممکن است برخی افراد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به IBS قرار دهند.

تشخیص سندرم روده تحریک‌پذیر

برای تشخیص سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، پزشک ضمن بررسی علائم و سابقه پزشکی و خانوادگی ما و نیز انجام معاینه فیزیکی، به دنبال الگوی خاصی در علائم ما خواهد بود. در برخی موارد، ممکن است پزشک آزمایش‌هایی را برای رد سایر مشکلات سلامتی درخواست کند.

آزمایشات تشخیصی سندرم روده تحریک‌پذیر

در بیشتر موارد، پزشک از آزمایش برای تشخیص IBS استفاده نمی‌کند. پزشک ممکن است آزمایش خون، آزمایش مدفوع و آزمایشات دیگری را برای بررسی سایر مشکلات یا بیماری‌ها درخواست نماید.

آزمایش خون

آزمایش خون برای بررسی اختلالاتی غیر از IBS از جمله کم‌خونی، عفونت و بیماری‌های‌گوارشی کاربرد دارد.

آزمایش مدفوع

آزمایش مدفوع برای بررسی وجود خون در مدفوع یا سایر علائم عفونت یا بیماری کاربرد دارد.

آزمایش‌های دیگر

پزشک بر اساس موارد زیر تصمیم می‌گیرد که آیا به آزمایش‌های دیگری نیاز داریم یا خیر:

• نتایج آزمایش خون یا مدفوع
• داشتن سابقه خانوادگی بیماری‌های گوارشی، مانند سرطان روده بزرگ یا بیماری‌های التهابی روده
• داشتن علائمی که می‌تواند نشانه بیماری‌های دیگری باشد

این بررسی‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تست تنفسی هیدروژن برای بررسی رشد بیش از حد باکتری‌های روده کوچک یا مشکلات هضم کربوهیدرات‌های خاص، مانند عدم تحمل لاکتوز.
• آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی و بیوپسی برای بررسی بیماری سلیاک
• کولونوسکوپی برای بررسی مواردی مانند سرطان روده بزرگ یا بیماری التهابی روده

بیماری سلیاک یک اختلال مزمن سیستم گوارشی و ایمنی است. در این بیماری مصرف غذاهای حاوی گلوتن باعث آسیب روده کوچک ایجاد می‌شود. سلیاک می‌تواند باعث مشکلات گوارشی طولانی مدت و عدم جذب مواد مغذی مورد نیاز بدن شود.

درمان سندرم روده تحریک‌پذیر

تغییر رژیم غذایی، اصلاح سبک زندگی، داروها، پروبیوتیک‌ها و روان‌درمانی روش‌هایی هستند که برای درمان IBS به کار می‌روند. ممکن است مجبور شویم چند روش درمانی مختلف را امتحان کنیم تا به بهترین درمان برسیم. پزشک می‌تواند به ما در این زمینه کمک کند.

تغییر رژیم غذایی و اصلاح سبک زندگی برای درمان سندرم روده تحریک‌پذیر

تغییر رژیم غذایی ممکن است به درمان علائم ما کمک کند. پزشک ممکن است تغییرات زیر را توصیه کند:

• مصرف فیبر بیشتر
• پرهیز از مصرف گلوتن

تحقیقات نشان می‌دهد که تغییر سبک زندگی نیز ممکن است به بهبود علائم IBS کمک کند، این تغییرات عبارتند از:

• افزایش فعالیت بدنی
• کاهش موقعیت‌های استرس‌زا تا حد امکان
• داشتن خواب کافی

استفاده از داروها برای درمان سندرم روده تحریک‌پذیر

پزشک شما ممکن است برای تسکین علائم داروهایی را تجویز نماید:

• داروهایی برای کنترل اسهال ناشی از IBS
• داروهایی برای کمک به بهبود یبوست ناشی از IBS
• داروهایی برای تسکین درد شکم

استفاده از پروبیوتیک‌ها برای درمان سندرم روده تحریک‌پذیر

پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌هایی زنده‌، اغلب باکتریایی، شبیه به میکروارگانیسم‌هایی هستند که معمولاً در دستگاه گوارش ما زندگی می‌کنند. مطالعه در زمینه استفاده از پروبیوتیک‌ها برای درمان IBS ادامه دارد.

پیش از استفاده از پروبیوتیک‌ها یا هر دارو، مکمل یا روش‌های جایگزین دیگر باید با پزشک خود مشورت کنیم. اگر پزشک مصرف پروبیوتیک را توصیه کند، باید در مورد مقدار و مدت زمان مصرف پروبیوتیک از ایشان راهنمایی بگیریم.

چگونه رژیم غذایی می‌تواند به درمان علائم سندرم روده تحریک‌پذیر کمک کند؟

ممکن است پزشک تغییراتی در رژیم غذایی، شامل افزایش مصرف فیبر و پرهیز از مصرف گلوتن، را برای کمک به درمان علائم سندرم روده تحریک پذیر (IBS) توصیه کند.
این تغییرات مختلف ممکن است برای بعضی افراد کمک‌کننده باشد. ممکن است لازم باشد غذای خود را برای چند هفته تغییر دهیم تا ببینیم که آیا علائم ما بهبود می‌یابد یا خیر. همچنین ممکن است پزشک مشورت با یک متخصص تغذیه را توصیه کند.

افزایش مصرف فیبر

مصرف فیبر ممکن است به بهبود یبوست کمک نماید، زیرا مدفوع را نرم و دفع آن را راحت‌تر می‌کند. دستورالعمل‌های غذایی توصیه می‌کند که بزرگسالان باید روزانه 22 تا 34 گرم فیبر دریافت کنند.

دو نوع فیبر وجود دارد:

• فیبر محلول که در حبوبات، میوه‌ها و جو دوسر یافت می‌شود
• فیبر نامحلول که در غلات کامل و سبزیجات یافت می‌شود

تحقیقات نشان می‌دهد که فیبر محلول در تسکین علائم IBS مفیدتر است.

برای اینکه بدن به فیبرِ بیشتر عادت کند، باید هر چند وقت یکبار غذاهای حاوی فیبر را به رژیم غذایی خود اضافه کنیم. افزایش یکباره مصرف فیبر می‌تواند باعث ایجاد گاز و تشدید علائم IBS شود. افزودن تدریجی فیبر به رژیم غذایی، ۲ تا ۳ گرم در روز، ممکن است به جلوگیری از تشکیل گاز و نفخ کمک کند.

پرهیز از گلوتن

پزشک ممکن است توصیه کند از مصرف غذاهای حاوی گلوتن، پروتئین موجود در گندم، جو و چاودار، اجتناب کنیم تا ببینم آیا علائم ما بهبود می‌یابد یا خیر. غذاهای حاوی گلوتن شامل بیشتر غلات، ماکارونی و بسیاری از غذاهای فرآوری شده است. علائم برخی از مبتلایان به IBS پس از خوردن گلوتن تشدید می‌شود.

افراد مبتلا به سندرم روده تحریک‌پذیر چه مشکلات سلامت دیگری دارند؟

IBS اغلب با مشکلات زیر همراهی دارد:

• اختلالات همراه با درد مزمن مانند فیبرومیالژیا، سندرم خستگی مزمن و درد مزمن لگنی
• برخی بیماری‌های گوارشی مانند سوء هاضمه و بیماری ریفلاکس (بازگشت اسید) معده به مری
• برخی از اختلالات روانی مانند اضطراب و افسردگی

منبع: International Foundation for Gastrointestinal Disorders , National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases

IR-0423-ABD-8019-AS