فیبرومیالژیا از آن دست بیماری‌هایی است که کمتر درباره آن اطلاع‌رسانی شده و بسیاری از مردم حتی تا به حال اسم این بیماری دردناک نیز به گوششان نخورده است.
در این مطلب تلاشمان را کرده‌ایم تا با توضیحاتی مختصر و دقیق بیماری فیبرومیالژیا و علائم و درمانش را به شما معرفی کنیم.
قبل از تعریف بیماری فیبرومیالژیا نیاز است که بدانیم «سندرم» چیست؟
به مجموعه‌ای از نشانه‌ها و عوارض که با یکدیگر مرتبط هستند سندرم گفته میشود.
فیبرومیالژیا سندرمی بلند‌مدت یا مزمن است که می‌تواند با درد در نقاط مشخص، سختی مفاصل در زمان حرکت، احساس خستگی، اختلال خواب، افسردگی و اضطراب همراه باشد.
این نشانه‌ها و عوارض تنها در صورتی به سندرم فیبرومیالژیا نسبت داده می‌شوند که با بیماری مشخص و شناخته شده در عضوی از بدن مرتبط نباشند.
فیبرومیالژیا چیست؟
فیبرومیالژیا اختلالی است که باعث ایجاد درد پراکنده در سراسر بدن، مشکلات خواب، خستگی و مشکلات خلقی میشود. افراد مبتلا به فیبرومیالژیا به دلیل پردازش غیرطبیعی درد در مغز، معمولا نسبت به افراد دیگر به درد حساس‌تر هستند.
فیبرومیالژیا به چه میزان شایع است؟
این سندرم در 3.4% زنان و %0.5 مردان دیده میشود اما باید توجه داشت که به علت دشواری تشخیص و درک این بیماری برای افراد مبتلا و پزشکان، آمار و اعداد مرتبط با میزان شیوع این بیماری، تخمینی هستند و نمیتوان اعداد دقیقی ارائه داد.
فیبرومیالژیا چگونه ایجاد میشود؟
همان‌طور که در بالا اشاره کردیم علت بروز این سندرم به شکل کامل مشخص نیست اما به صورت کلی می‌توان سیستم عصبی مرکزی و غیرارادی، هورمون‌ها، انتقال دهنده‌های عصبی، دستگاه ایمنی، محرک‌های خارجی، جنبه‌های روانی و دیگر عوامل، را به عنوان عوامل بروز این سندرم نام برد که در ادامه با جزئیات بیشتری نقش این عوامل را بررسی خواهیم کرد.
- دستگاه عصبی مرکزی: میزان حساسیت این دستگاه، تعیین کننده‌‌ی میزان درک ما از درد و شدت آن است. برای این منظور، دستگاه عصبی مرکزی از راه‌ها و روش‌هایی استفاده می‌کند که نارسایی آنها می‌تواند منجر به فیبرومیالژیا شود.
- انتقال دهنده‌های عصبی: مولکول‌هایی هستند که پیام‌های شیمیایی را بین سلول‌های عصبی منتقل می‌کنند. نقش انتقال‌دهنده‌های عصبی بسیار پیچیده است. تغییرات در میزان انتقال‌دهنده‌های عصبی می‌تواند به آشکار شدن نشانه‌های این سندرم کمک کند.
- هورمون‌ها: مولکول‌های انتقال‌دهنده‌ای هستند که در جریان خون رها می‌شوند تا پیام‌ها و دستورات متنوعی را بین بخش‌های مختلف بدن ما انتقال دهند. احتمال مشاهده اختلالات هورمونی در بیماران مبتلا به سندرم فیبرومیالژیا زیاد است. به عنوان مثال، مشاهده شده که چرخه روزانه هورمون رشد در افراد مبتلا به این سندرم می‌تواند نامنظم باشد.
- اختلالات خواب: به کاهش کیفیت خواب گفته میشود که شامل کاهش زمان خواب، عمق خواب و بیدار شدن‌های متوالی می‌باشد. افراد مبتلا به فیبرومیالژیا معمولاً از مشکلات خواب شکایت دارند.
- عوامل وراثتی (ژنتیک): این عوامل نقش پیچیده ای در بروز سندرم فیبرومیالژیا دارند.
- جنبه‌های روانی: مطالعات نشان می‌دهند که مشکلات روانی به بروز فیبرومیالژیا دامن می‌زند. اختلالات روانی در میان افرادی که درگیر فیبرومیالژیا هستند در مقایسه با بیمارانی که از دیگر بیماری‌های روماتولوژیک شکایت دارند، بیشتر است.
فیبرومیالژیا چگونه تشخیص داده میشود؟
برای تشخیص فیبرومیالژیا لازم است حتما به پزشک متخصص مراجعه کنیم. پزشکان معمولاً با استفاده از شرح حال بیمار و معاینه فیزیکی، فیبرومیالژیا را تشخیص می‌دهند. درد پراکنده در بیشتر اوقات شبانه روز و طی حداقل ۳ ماه باید وجود داشته باشد.
- همچنین ممکن است پزشک از آزمایش خون و اشعه ایکس استفاده کند تا بتواند احتمال بیماری‌های دیگر را رد کند.
- در بیشتر موارد تشخیص فیبرومیالژیا با استفاده از فهرست استاندارد علامت‌ها، کاری سخت به‌شمار می‌آید.
از‌این‌رو اکثر متخصصان با رد موارد دیگر به تشخیص این سندرم می‌رسند. تشخیص فیبرومیالژیا دشوار است و این سندرم در بسیاری از موارد تشخیص داده نمی‌شود. با این وجود، سه نشانه توسط اکثر مبتلایان به این سندرم گزارش میشود: درد، احساس خستگی و اختلال خواب.
- درد ناشی از فیبرومیالژیا با درد ناشی از بیماری‌های دیگر تفاوت دارد.
- درد ناشی از فیبرومیالژیا، پراکنده، چندنقطه‌ای، عمیق، سوزان یا گزگز‌کننده است.
- بیمار احساس می‌کند این درد کم و زیاد میشود یا از محلی به محل دیگر منتقل میشود.
- یکی از نشانه‌های قابل تشخیص وجود نقاط حساس در فیبرومیالژیا است.
اما نقطه حساس چیست و شامل کدام بخش از بدن بیمار میشود؟
نقاط حساس به نقاطی از بافت نرم، مانند ماهیچه‌ها گفته میشود که احتمال وقوع درد در آنها بیشتر از سایر نواحی است.
این نقاط می‌تواند شامل پشت سر، ناحیه پایین گردن، آرنج‌ها، لگن، زانوان و پایین کمر باشد.
در حال حاضر 18 نقطه از بدن به‌عنوان نقاط حساس شناخته میشود که ما حداقل باید در 11 نقطه از این 18 نقطه احساس درد کنیم.
در شکل زیر، نقاط حساس با نقاط سیاه رنگ مشخص شده است.
