لنفوم هوچکین چیست؟

زمانی که سلول‌های بدن خارج از کنترل شروع به رشد کنند، سرطان ایجاد می‌شود. سلول‌ها تقریبا در هر قسمت از بدن می‌توانند سرطانی شوند و سپس به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابند.
لنفوم‌ها سرطان‌هایی هستند که از گلبول‌های سفید خون، به نام لنفوسیت‎ها، شروع می‌شوند. 2 نوع اصلی لنفوم وجود دارد:

• لنفوم هوچکین
• لنفوم غیرهوچکین

این دو نوع لنفوم منشا سلولی، رفتار، گسترش و پاسخ متفاوتی به درمان دارند، بنابراین تشخیص نوع لنفوم بسیار مهم است.

در این مقاله با لنفوم هوچکین آشنا می‌شویم.

سیستم لنفاوی چیست

آشنایی با سیستم لنفاوی به درک اینکه لنفوم هوچکین چیست، کمک می‌کند. سیستم لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی است که به مبارزه با عفونت‌ها و برخی بیماری‌های دیگر و نیز کنترل جریان مایعات در بدن کمک می‌کند.

سیستم لنفاوی عمدتاً از سلول‌هایی به نام لنفوسیت‌ها، نوعی گلبول سفید، تشکیل شده است. 2 نوع اصلی لنفوسیت وجود دارد:

• لنفوسیت‌های B (سلول‌های B): پروتئین‌هایی به نام آنتی‌بادی می‌سازند تا از بدن در برابر اجرام عفونی (باکتری‌ها و ویروس‌ها) محافظت کنند.
• لنفوسیت‌های T (سلول‌های T): انواع مختلفی از سلول‌های T وجود دارد. برخی از سلول‌های T میکروب‌ها یا سلول‌های غیرطبیعی بدن را از بین می‌برند. سایر سلول‌های T به تقویت یا کاهش فعالیت سایر سلول‌های سیستم ایمنی کمک می‌کنند.

منشا لنفوم هوچکین معمولا از لنفوسیت‌های B است.

شروع و گسترش لنفوم هوچکین

بافت لنفاوی در بسیاری از قسمت‌های بدن ما وجود دارد، بنابراین لنفوم هوچکین می‌تواند تقریباً از هر جایی شروع شود.

مکان‌های اصلی بافت لنفاوی عبارتند از:

• گره‌های لنفاوی: گره‌های لنفاوی تجمعات سلولی به اندازه لوبیا از لنفوسیت‌ها و سایر سلول‌های سیستم ایمنی هستند. آنها در سراسر بدن، از جمله داخل قفسه سینه، شکم و لگن یافت می‌شوند. این گره‌ها توسط سیستمی از عروق لنفاوی به یکدیگر متصل هستند.
• رگ‌های لنفاوی: شبکه‌ای عروقی، شبیه رگ‌های خونی، که گره‌های لنفاوی را به هم متصل می‌کنند و حاوی سلول‌های ایمنی هستند که در مایع شفافی به نام لنف جریان دارند. لنف از سراسر بدن جمع آوری شده و در نهایت وارد جریان خون می‌شود.
• طحال: طحال عضوی است که در پایین دنده‌ها در سمت چپ قرار دارد. طحال بخشی از سیستم ایمنی بدن است. طحال لنفوسیت‌ها و سایر سلول‌های سیستم ایمنی را می‌سازد، همچنین سلول‌های خونی سالم را ذخیره و سلول‌های خونی آسیب دیده، باکتری‌ها و ضایعات سلولی را از خون تصفیه می‌کند.
• مغز استخوان: مغز استخوان بافت اسفنجی داخل استخوان‌های خاصی است که سلول‌های خونی جدید (از جمله برخی لنفوسیت‌ها) در آنجا ساخته می‌شوند.
• تیموس: تیموس اندام کوچکی در پشت جناق است که برای تکامل لنفوسیتهای T اهمیت دارد.
• آدنوئیدها و لوزه‌ها: مجموعه‌ای از بافت لنفاوی در پشت گلو هستند. آنها به ساخت آنتی‌بادی در برابر میکروب‌هایی که از راه تنفس یا خوراکی وارد بدن می‌شوند، کمک می‌کنند.
• دستگاه گوارش: معده، روده و بسیاری از اندام‌های دیگر نیز دارای بافت لنفاوی هستند.

اگرچه لنفوم هوچکین می‌تواند تقریباً در هر جایی شروع شود، اغلب در گره‌های لنفاوی در قسمت فوقانی بدن شروع می‌شود. شایع‌ترین نقاط، قفسه سینه، گردن یا زیر بغل هستند.

لنفوم هوچکین اغلب از طریق رگ‌های لنفاوی از یک گره لنفاوی به گره لنفاوی دیگری گسترش می‌یابد. به ندرت، در مراحل آخر بیماری، می‌تواند با ورود به جریان خون، به سایر قسمت‌های بدن مانند کبد، ریه‌ها و یا مغز استخوان گسترش یابد.

علت لنفوم هوچکین چیست؟

برخی از محققان بر این باورند که عفونت ناشی از نوعی ویروس به نام اپشتین بار (EBV) گاهی اوقات باعث تغییرات ماده ژنتیک سلول (DNA) در لنفوسیت‌های B می‌شود. در برخی موارد، این تغییر منجر به رشد سلول‌های سرطانی و لنفوم هوچکین می‌شود.

برخی از ژن‌ها زمان رشد، تقسیم و مرگ سلول‌ها را کنترل می‌کنند:

• ژن‌هایی که به رشد ، تقسیم و زنده ماندن سلول‌ها کمک می‌کنند، انکوژن نام دارند.
• ژن‌هایی که تقسیم سلولی را کند می‌کنند یا باعث مرگ سلول‌ها در زمان مناسب می‌شوند، ژن‌های سرکوبگر تومور نام دارند.

سرطان می‌تواند ناشی از تغییراتی در DNA باشد که انکوژن‌ها را فعال یا ژن‌های سرکوبگر تومور را خاموش می‌کنند.

دانشمندان تغییرات ژنی بسیاری را در سلول‌های سرطانی لنفوم هوچکین یافته‌اند که به رشد و تقسیم سلول‌ها کمک می‌کند یا باعث می‌شود این سلول‌ها بیشتر از آنچه که باید، عمر کنند.

علیرغم پیشرفت در شناخت نحوه عملکرد سلول‌های سرطانی، دانشمندان هنوز نمی‌دانند چه چیزی باعث آغاز این فرآیندها می‌شود. واکنش غیرطبیعی به عفونت EBV یا سایر عفونت‌ها ممکن است در برخی موارد محرک باشد. اما تحقیقات بیشتر برای درک علت ایجاد لنفوم هوچکین لازم است.

عوامل خطر لنفوم هوچکین

عامل خطر هر چیزی است که بر شانس ابتلا به یک بیماری مانند سرطان تأثیر می‌گذارد. سرطان‌های مختلف عوامل خطر متفاوتی دارند. برخی از عوامل خطر سرطان مانند سیگار کشیدن یا اضافه وزن را می‌توان تغییر داد. موارد دیگر، مانند سن یا سابقه خانوادگی فرد، قابل تغییر نیستند.

چند عامل خطر احتمال ابتلای فرد به لنفوم هوچکین را افزایش می‌دهد. داشتن یک یا حتی چند عامل خطر، به این معنی نیست که ما قطعاً به این بیماری مبتلا خواهیم شد. در بسیاری از موارد نیز افراد مبتلا به لنفوم هوچکین هیچ عامل خطر شناخته شده‌ای ندارند.

• عفونت ناشی از ویروس اپشتین بار (EBV)

ویروس اپشتین بار (EBV) باعث بیماری مونونوکلئوز عفونی می‌شود. افرادی که سابقه ابتلا به بیماری مونونوکلئوز عفونی را دارند در معرض خطر ابتلا به لنفوم هوچکین هستند. این خطر، هرچند در مقایسه با افرادی که سابقه ابتلا به مونونوکلئوز عفونی را ندارند بیشتر است، اما بسیار اندک است.

نقش دقیق EBV در ایجاد لنفوم هوچکین مشخص نیست. بسیاری از افراد آلوده به EBV هستند، اما تعداد کمی به لنفوم هوچکین مبتلا می‌شوند. هر چند در بعضی افراد بخش‌هایی از این ویروس در سلول‌های سرطانی یافت می‌شود، اما اکثر افراد مبتلا به لنفوم هوچکین هیچ ردی از EBV در سلول‌های سرطانی خود ندارند.

• سن

این بیماری معمولا در اوایل بزرگسالی (به ویژه در دهه سوم زندگی (20 سالگی)) و پس از 55 سالگی شایعتر است.

• جنسیت

لنفوم هوچکین در مردان کمی بیشتر از زنان شایع است.

• سابقه خانوادگی

برادران و خواهران افراد جوان مبتلا به این بیماری در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به لنفوم هوچکین هستند. این خطر برای دوقلوی همسان یک فرد مبتلا به لنفوم هوچکین بسیار زیاد است. اما اکثر افراد مبتلا به لنفوم هوچکین سابقه خانوادگی ابتلا به آن را ندارند.

• تضعیف سیستم ایمنی

خطر ابتلا به لنفوم هوچکین در افراد آلوده به HIV، ویروسی که باعث ایدز می‌شود، افزایش می‌یابد.
افرادی که پس از پیوند عضو باید داروهایی برای سرکوب سیستم ایمنی استفاده کنند و نیز مبتلایان به بیماری‌های خودایمنی نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به لنفوم هوچکین هستند.

علائم و نشانه‌های لنفوم هوچکین

اغلب لنفوم هوچکین باعث بروز علائمی می‌شود، که باید توسط پزشک بررسی شود:

• لمس توده در زیر پوست: شایع‌ترین علامت لنفوم هوچکین وجود یا لمس گره لنفاوی بزرگ شده به شکل یک توده در گردن، زیر بغل یا در کشاله ران است. این توده معمولاً درد ندارد، ممکن است با گذشت زمان بزرگتر شود یا ممکن است توده‌های جدیدی در نزدیکی آن یا حتی در سایر قسمت‌های بدن ظاهر شوند.

لازم به یادآوری است که در بیشتر موارد، به ویژه در کودکان، گره‌های لنفاوی در اثر عفونت بزرگ می‌شوند. گره‌های لنفاوی که به دلیل عفونت بزرگ می‌شوند، اغلب به لمس حساسند و بعد از رفع عفونت، به اندازه طبیعی خود برمی‌گردند.

سایر سرطان‌ها نیز می‌توانند باعث تورم گره‌های لنفاوی شوند.

• تب: تب بدون وجود عفونت که می‌تواند طی چند هفته به صورت متناوب طول بکشد.
• تعریق شبانه
• کاهش وزن: کاهش ناخواسته حداقل 10 درصد از وزن بدن در 6 ماه

علائم عمومی (غیر اختصاصی) احتمالی لنفوم هوچکین عبارتند از:

• خارش پوست
• احساس خستگی
• از دست دادن اشتها
• سرفه، مشکل در تنفس یا درد قفسه سینه: اگر لنفوم هوچکین گره‌های لنفاوی داخل قفسه سینه را درگیر کند، بزرگی این گره‌ها ممکن است بر روی نای فشار بیاورد و باعث سرفه یا حتی مشکلات تنفسی، به خصوص در حالت دراز کشیدن، شود.

داشتن یک یا چند مورد از علائم بالا به معنی ابتلای قطعی به لنفوم هوچکین نیست. در واقع، بسیاری از این علائم به احتمال زیاد ناشی از مسائل دیگری مانند عفونت هستند. با این حال، اگر خودمان یا فرزندمان هر یک از این علائم را داشتیم، باید با پزشک مشورت کنیم.

لنفوم هوچکین چگونه درمان می‌شود؟

شیمی‌درمانی و پرتودرمانی روش‌های اصلی درمان لنفوم هوچکین هستند که بسته به شرایط هر فرد، از یک یا هر دوی این درمان‌ها ممکن است استفاده شوند.

برخی از بیماران نیز ممکن است با ایمونوتراپی یا پیوند سلول‌های بنیادی تحت درمان قرار گیرند، به خصوص اگر سایر درمان‌ها موثر واقع نشده باشند.

منابع: American Cancer Societ

IR-1123-ABD-8938-AS