آلرژی پوستی ؛ علت، علائم و درمان حساسیت های پوستی

حساسیت یا آلرژی پوستی چیست؟

حساسیت پوستی یکی دیگر از انواع آلرژی است که بسیاری از افراد به آن دچار می‌شوند. پزشکان متخصص پوست بر این باورند که استفاده از جواهرات و زیورآلات فلزی و عطر می‌تواند عامل به وجود آمدن حساسیت‌های پوستی شوند. هنگامی‌که بدن با یک ماده‌ی آلرژی‌زا تماس پیدا می‌کند التهابات پوستی‌ رخ می‌دهد که به آن درماتیت تماسی گفته می‌شود. بیماران مبتلا به درماتیت تماسی، ممکن است خارش خفیفی در کل بدن خود و یا در ناحیه‌ی محدودی احساس ‌کنند. اگر خارش در ناحیه دست یا پا، با شدت بیشتری احساس شود ممکن است فرد از انجام فعالیت‌های روزانه خود نیز باز بماند.

پوستی که قرمز شده است و دائماً خارش دارد می‌تواند بسیار حساس و دردناک بوده و باعث خجالت شود. در بسیاری از موارد، علت حساسیت پوستی به‌راحتی قابل‌تشخیص نیست و حتماً باید به پزشک متخصص آلرژی مراجعه کنید تا بتواند بر اساس علائم شما، علت حساسیت را تشخیص دهد.

حساسیت پوستی می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. به‌طور مثال، قرار گرفتن در معرض برخی گیاهان سمی و مصرف برخی از داروها و مواد غذایی باعث بروز حساسیت‌های پوستی می‌شود. بعضی از بیماری‌ها مانند سرخک و آبله‌مرغان نیز می‌توانند حساسیت پوستی ایجاد کنند. اگزما و کهیر نیز از رایج‌ترین انواع حساسیت‌های پوستی به شمار می‌روند. در صورت ابتلا به هر نوع حساسیت پوستی، به پزشک متخصص آلرژی مراجعه کنید تا وضعیت شما درمان شود.

چگونه از عامل حساسیت پوستی خود آگاه شویم؟

با مراجعه به پزشک و انجام معاینه‌ می‌توانید از نوع حساسیت خود آگاه شوید. در این آزمایش‌ها پزشک مقدار کمی از آلرژن‌های مختلف (مواد آلرژی‌زا) را بر روی پوست شما قرار می‌دهد. سپس واکنش پوست در برابر این مواد آلرژی‌زا را مشاهده می‌کند و در صورت بروز هرگونه حساسیت نوع و عامل حساسیت شما مشخص می‌شود. در مطالعه‌ای که بر روی بیش از ۱۵۰۰ بیمار و با استفاده از ۷۳ ماده‌ی آلرژی‌زا انجام گرفته است محققین دریافتند ده ماده‌ آلرژن بیش از سایر مواد باعث بروز حساسیت پوستی می‌‌شوند. این ده ماده‌ی حساسیت‌زا عبارت‌اند از:

• نیکل: فلزی است که اغلب در جواهرات و یا دکمه‌های روی لباس استفاده می‌شود.
• طلا
• بالسام: رایحه‌ای است که از درخت رزین گرفته می‌شود و در عطرها و لوسیون‌های بدن استفاده می‌شود.
• تیمورسال (Thimerosal): ترکیبی از جیوه است که در ضدعفونی‌کننده‌های موضعی و به‌عنوان نگه‌دارنده در برخی از واکسن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• سولفات نئومیسین: یک آنتی‌بیوتیک موضعی است که در کرم‌ها و پماد‌های کمک‌های اولیه وجود دارد. در برخی موارد نیز در لوازم‌آرایشی، دئودورانت، صابون و همچنین غذای حیوانات خانگی یافت می‌شود.
• گروهی از هشت رایحه‌ی آلرژی‌زا که در تهیه غذاها، محصولات آرایشی، حشره‌کش‌ها، ضدعفونی‌کننده‌ها، صابون، عطر و محصولات دندانپزشکی کاربرد دارند.
• فرمالدئید: نگهدارنده‌ای است که مصارف چندگانه‌ای دارد. این ماده در محصولات کاغذی، رنگ، دارو، پاک‌کننده‌های خانگی، محصولات آرایشی و پارچه یافت می‌شود.
• کلرید کبالت: فلزی است که در محصولاتی همچون رنگ مو، ضد عرق، اشیاء فلزی مانند دکمه و ابزارآلات یافت می‌شود.
• باسیتراسین: یک آنتی‌بیوتیک موضعی است.
• کواترنیم 15: این ماده نگهدارنده‌ای است که در ترکیبات محصولات آرایشی مانند پاک ‌کننده‌های آرایشی، شامپو، لاک ناخن و کرم‌های ضد آفتاب و یا در محصولات صنعتی مانند رنگ و یا واکس موجود است.

انواع حساسیت پوستی

اگزما

اگزما که با عنوان آتوپیک درماتیت نیز شناخته‌شده است، حدود 10 تا 20 درصد بین کودکان و 1 تا 3 درصد بین بزرگسالان شایع است. علائم رایج اگزما شامل خشک شدن، قرمزی و خارش پوست است. گاهی اوقات به‌خصوص زمانی که عفونتی در پوست رخ می‌دهد، جوش‌های کوچک و پر از مایعی به رنگ سفید یا زرد بر روی پوست بدن ظاهر می‌شوند. اغلب افراد مبتلا به اگزما، سابقه خانوادگی در حساسیت پوستی دارند.

کهیر

در بیماری کهیر، تاول‌های قرمزرنگ و متورم بر روی پوست بدن ظاهر می‌شوند. کهیر حاد در کمتر از شش هفته برطرف می‌گردد اما اگر این علائم بیشتر از شش هفته طول بکشد، کهیر از نوع مزمن است. علت بروز کهیر حاد، قرار گرفتن در معرض مواد حساسیت‌زا یا عفونت است اما علت کهیر مزمن شناخته‌ نشده است. برای کسب اطلاعات بیشتر مطلب نشانه‌های کهیر و راه‌های درمان آن را مطالعه کنید.

درماتیت تماسی

درماتیت تماسی واکنشی است که بدن در مقابل تماس با یک ماده حساسیت‌زا و محرک از خود نشان می‌دهد و علائم آن شامل قرمزی، خارش، سوزش و ایجاد تاول‌ بر روی پوست است.

تماس پوست با صابون، مواد شوینده، نرم‌کننده لباس، شامپو یا حتی قرار گرفتن بیش‌ازحد در معرض آب می‌تواند باعث ایجاد درماتیت تماسی شود. دیگر مواردی که می‌توانند باعث بروز این واکنش پوستی شوند شامل فلزات (مانند نیکل، فولاد ضدزنگ و دیگر آلیاژهای مورداستفاده برای ساخت زیورآلات)، چسب، لاک ناخن، داروهای موضعی، گیاهان و دستکش‌های لاتکس هستند.

خارش پوست سر یکی از علائم مهم ابتلا به شپش است. برای اطلاعات بیشتر مقاله ی:”درمان و  علائم شپش سر” را بخوانید.

در صورت ابتلا به حساسیت پوستی چه باید کرد؟

اگر فکر می‌کنید که یک واکنش آلرژیک پوست دارید، حتما بایستی علائم و نشانه‌های خود را یادداشت نمایید.

توجه داشته باشید که در طول روز با چه موادی سر و کار دارید و به طور دقیق تمامی علائم خود را پس از برقراری تماس با مواد آلرژی‌زا یادداشت نمایید. این کار به شما کمک می‌کند تا تمامی عواملی که ممکن است باعث واکنش آلرژیک شما و حساسیت پوستی شود را شناسایی کرده و بتوانید از آن‌ها اجتناب نمایید. همچنین می‌توانید به کمک این یادداشت‌ها به طور دقیق و کامل برای پزشک علايم خود را توصیف کنید.

عطرها، فلزات خاص، رنگ ها و لاتکس از عوامل شایع واکنش آلرژیک پوستی و حساسیت پوستی هستند که با نام درماتیت شناخته می‌شود. برخی از غذاها و داروها نیز می‌توانند باعث بروز واکنش‌های آلژیک همچون کهیر شوند. کهیر نوعی التهاب پوستی است که در آن پوست ملتهب و قرمز شده و فرد احساس خارش می‌کند.

کارهای روزانه خود را با دقت بررسی کنید.

• آیا شما از جواهرات ساخته شده از نیکل استفاده کرده‌اید؟
• آیا شما از رنگ مو، لوازم آرایشی، صابون، لوسیون، یا عطر جدیدی استفاده کرده‌اید؟
• آیا شما از دستکش‌های لاستیکی استفاده کرده‌اید یا با اسباب بازی‌های پلاستیکی بازی کرده‌اید؟
• آیا داروهای آنتی بیوتیک را بر روی پوست خود استعمال کرده‌اید؟

واکنش آلرژیک پوست می‌تواند بلافاصله پس از لمس کردن مواد آلرژی‌زا رخ دهد. همچنین ممکن است بدن شما به ماده‌ای به طور ناگهانی واکنش حساسیت‌زا نشان دهد حتی در صورتیکه در گذشته به آن ماده حساسیت نداشته‌اید. این نکته را نیز در نظر داشته باشید که علائم حساسیت پوستی شما ممکن است تا یک یا دو روز پس از آنکه شما در معرض ماده‌ی آلرژی‌زا قرار گرفته‌اید بروز نکنند.

علائم آلرژی پوستي معمولا در طی یک یا دو هفته از بین می‌روند اما انجام اقدامات درمانی ممکن است شدت علائم را تسکین دهد. اگر با علائم جدی همچون مشکل تنگی نفس یا تورم در گلو روبرو شدید، ممکن است از علائم واکنش خطرناکی به نام آنافیلاکسی باشد. در اون صورت بلافاصله با اورژانس تماس بگیرید.

در صورت ابتلا به حساسیت پوستی در محیط خانه چه باید کرد؟

برای ابتلا به آلرژی نیازی نیست که حتما در محیط خاصی و یا در معرض مواد آلرژی‌زای خطرناکی قرار بگیرید. چون ممکن است حتی در خانه خود به بعضی از مواد حساسیت پیدا کنید. اگر در محیط خانه‌ی خود دائما عطسه می‌کنید و یا دچار قرمزی چشم می‌شوید بهتر است بدانید که احتمالا مبتلا به حساسیت شده‌اید. این نوع از حساسیت توسط عواملی همچون حیوانات خانگی، گرد و غبار یا حشرات مثل سوسک‌ به وجود می‌آید که در محیط داخل خانه وجود دارند.

برخی از علائم این نوع حساسیت عبارتند از:

• • رینیت آلرژیک (تب یونجه) همان حساسیت تنفسی است که می تواند هم به صورت حساسیت فصلی یا مقطعی باشد و هم دائمی یا در همه فصول بروز پیدا کند.
  • علائمی که در ماه‌های سردتر سال بدتر می‌شوند؛ زمانی که هوا سرد می‌شود، زمان بیشتری را در داخل خانه می‌گذرانید، بنابراین با احتمال بیشتری در معرض تماس با محرک‌های حساسیت‌‌زا قرار می‌گیرید.‌ سیستم گرمایش خانگی نیز می‌تواند مشکلات و علائم حساسیت شما را وخیم‌تر کند.

• برای درمان حساسیت به پزشک مراجعه کنید.

مشخص کردن نوع عامل حساسیت‌زا در داخل محیط خانه کار بسیار دشواری است زیرا احتمالات زیادی وجود دارد. پس بهتر است به یک پزشک متخصص آلرژی مراجعه نمایید. ممکن است برای تشخیص علت حساسیت نیاز به انجام آزمایشات خاصی داشته باشید. هنگامی که عامل حساسیت شما مشخص می شود روند درمانی تجویز شده توسط پزشک سریعتر انجام می‌گیرد.

• نکاتی برای شناسایی عوامل حساسیت‌زا

• • همه چیز را ثبت کنید.

هنگامی که علائم حساسیت شما شدید می‌شوید، توجه داشته باشید که در چه مکانی و چه زمانی این اتفاق می‌افتد. تمامی مواد آلرژی‌زای ممکن را شناسایی و یادداشت کنید. توجه کنید که پس از چند روز این علائم بهیود می‌یابد یا خیر. این کار به پزشک شما کمک می‌کند تا محرک‌های حساسیت شما را سریعتر شناسایی کند.

• • اتاق خواب خود را از مواد آلرژی‌زا پاک کنید.

اتاق خواب مکانی است که بیشترین زمان خود را در آن می‌گذرانید. پس باید تغییراتی را در آن ایجاد کنید. حیوانات خانگی را از اتاق خواب خود دور نگه دارید. تمامی پرده‌ها و فرش‌ها را بشویید و هر گونه گرد و غبار را تمیز نمایید. با این کار پس از گذشت چند هفته اگر علائم حساسیت شما کاهش یافت مراحل ذکر شده را برای سایر اتاق‌ها اجرا کنید.

سؤالات متداول در مورد حساسیت پوستی

1. چگونه می‌توان خارش ناشی از حساسیت پوستی را کاهش داد؟
   از خاراندن پوست خود اجتناب کنید. خاراندن می‌تواند باعث تحریک بیشتر پوست شده و حتی منجر به عفونت گردد. پزشک متخصص آلرژی با تجویز داروهای خوراکی یا موضعی به شما کمک می‌کند تا علائم حساسیت شما کمتر شود. به‌طور مثال آنتی‌هیستامین‌ها و پمادهای مرطوب‌کننده می‌توانند به کاهش خارش پوست کمک کنند. به‌تازگی، داروهای جدید و تأییدشده‌ای وارد بازار شده‌اند ازجمله پماد موضعی برای رفع علائم درماتیت آتوپیک خفیف تا متوسط و داروی بیولوژیک برای رفع علائم درماتیت آتوپیک متوسط تا شدید. شما می‌توانید در مورد این گزینه‌ها با متخصص آلرژی صحبت کنید.
2. من در معرض هیچ‌گونه ماده حساسیت‌زا نبوده‌ام، علت خارش و جوش‌های روی پوست من چیست؟
   علل مختلفی برای ایجاد جوش و خارش پوست وجود دارد. برخی از انواع جوش‌ها به‌علت حساسیت ایجاد می‌شوند، اما برخی دیگر ممکن است ناشی از عفونت یا بیماری‌های پوستی مانند اگزما یا حتی به علت خشکی بیش‌ازحد پوست باشند. پزشک متخصص آلرژی می‌تواند علت بروز علائم حساسیت شما را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز نماید.
3. آیا تا زمانی‌که پوستم خارش دارد نمی‌توانم از خانه خارج شوم؟
   اگر پوست شما در حال حاضر تحریک‌شده یا حساس است، قرار گرفتن در معرض اشعه UV و نور آفتاب ممکن است موجب وخیم‌تر شدن وضعیت پوست شود. پوست خود را بپوشانید و تا حد ممکن از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید خودداری کنید.