تمامی مطالب علمی این سایت، به تایید تیم علمی پزشکی داروسازی دکتر عبیدی رسیده است.
Medically Approvedداروسازی دکتر عبیدی / دانستنی های سلامتی / قلب و عروق / بیماری عروق کرونر قلب یا ایسکمی قلبی چیست ؛ علائم و درمان
آنچه در این مطلب میخوانیم:
بیماری کرونر قلب (CHD) یکی از مهمترین دلایل مرگ و میر در جهان است. CHD را گاهی اوقات بیماری ایسکمیک قلب یا بیماری عروق کرونر مینامیم. عروق کرونر به عروق خونرسان عضله قلب گفته میشود.
Coronary Heart Disease (CHD) *
بیماری عروق کرونر قلب Coronary Heart Disease (CHD) معمولاً به دلیل تجمع رسوبات چربی (آتروما) در دیواره عروق اطراف قلب (عروق کرونر) ایجاد میشود.
تجمع آتروما باعث باریک شدن عروق میشود و جریان خون را به عضله قلب محدود میکند. این فرآیند، « تصلب شرایین یا آترواسکلروز» نامیده می شود.
در صورت وجود موارد زیر، خطر ابتلا به آترواسکلروز به طور قابل توجهی افزایش مییابد:
سایر عوامل خطر برای ایجاد تصلب شرایین عبارتند از:
در صورت ابتلای یکی از بستگان درجه یک مرد (در سن کمتر از 55 سالگی) و یا زن (در سن کمتر از 65 سالگی) به بیماری عروق کرونر قلب، خطر بیماری عروق کرونر در فرد افزایش مییابد.
در ادامه به توضیح هریک از این دلایل میپردازیم:
مصرف دخانیات
کشیدن یک عامل اصلی خطر برای بیماری عروق کرونر قلب است. نیکوتین و مونوکسیدکربن (حاصل از دود) با سرعت بیشتر قلب را تحت فشار قرار میدهند و همچنین باعث افزایش خطر لخته شدن خون در ما میشوند.
سایر مواد شیمیایی موجود در دود سیگار میتواند به پوشش شریانهای کرونر ما آسیب برساند و منجر به آسیب عروق شود. لازم است بدانیم سیگار کشیدن به طور قابل توجهی خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش میدهد.
فشار خون بالا
فشار خون بالا (پرفشاری خون) فشار زیادی بر قلب ما وارد میکند که میتواند منجر به بیماری عروق کرونر شود.
کلسترول بالا
کلسترول، نوعی چربی است که توسط کبد از چربی اشباع شده در رژیم غذایی ما ساخته میشود. این چربی برای سلولهای سالم ضروری است، اما مقدار زیاد آن در خون میتواند منجر به بیماری عروق کرونر شود.
لیپوپروتئین (a) بالا
لیپوپروتئین (a) که با نام LP (a) هم شناخته میشود، مانند کلسترول نوعی چربی است که توسط کبد ساخته میشود. لیپوپروتئین (a) یک عامل خطر شناخته شده برای بیماریهای قلبی عروقی و تصلب شرایین است.
سطح LP (a) در خون ما از پدر و مادرمان به ارث میرسد. این فاکتور به طور معمول اندازهگیری نمیشود، اما غربالگری برای افرادی که در معرض خطر متوسط یا زیاد ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی هستند، توصیه میشود.
عدم ورزش منظم
اگر بیتحرک باشیم رسوبات چربی میتوانند در رگهای ما جمع شوند. اگر شریانهای خونرسان قلب ما مسدود شود، میتواند منجر به حمله قلبی شود. اگر عروق خونرسانی به مغز تحت تأثیر قرار بگیرند، میتواند باعث سکته مغزی شود.
دیابت
سطح بالای قند خون ممکن است منجر به دیابت شود که میتواند خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر را بیش از دو برابر افزایش دهد. چراکه دیابت ممکن است باعث ضخیم شدن پوشش رگهای خونی شود که میتواند جریان خون را محدود کند.
ترومبوز
«ترومبوز» لخته شدن خون در ورید یا شریان است. اگر ترومبوز در شریان کرونر ایجاد شود، از رسیدن خون به عضله قلب جلوگیری میکند. این فرایند معمولاً منجر به حمله قلبی میشود.
شایعترین علائم بیماری کرونر قلب (CHD)، درد قفسه سینه (آنژین قلبی) و نفس نفس زدن است، اما برخی افراد ممکن است هیچ علائمی قبل از تشخیص نداشته باشند.
آنژین قلبی
اگر عروق کرونر ما تا حدی مسدود شود، میتواند باعث درد قفسه سینه یا آنژین قلبی شود. این علامت ممکن است حتی به شکل یک احساس ملایم و ناراحتکننده شبیه سوءهاضمه باشد. یک حمله آنژین شدید میتواند احساس درد و سنگینی در سینه، معمولاً در مرکز قفسه سینه ایجاد کند که ممکن است به بازوها، گردن، فک، پشت یا معده گسترش یابد.
آنژین قلبی اغلب با فعالیتهای بدنی یا شرایط استرسزا شروع میشود. علائم معمولاً در کمتر از 10 دقیقه از بین میروند یا اینکه میتوانیم با استراحت یا استفاده از قرص یا اسپری نیترات (با صلاحدید پزشک) آنها را از بین ببریم.
حمله قلبی
اگر رگهای ما کاملاً مسدود شود، میتواند باعث حمله قلبی (سکته قلبی) شود. حملات قلبی در طولانی مدت می توانند به عضله قلب آسیب برسانند و اگر بلافاصله درمان نشوند، میتوانند کشنده باشند. اگرچه علائم ممکن است متفاوت باشند، اما ناراحتی یا درد ناشی از حمله قلبی معمولاً مشابه آنژین است. با این حال، در حمله قلبی اغلب علائم شدیدتر هستند و ممکن است هنگام استراحت اتفاق بیفتند. در هنگام حمله قلبی، ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کنیم:
علائم حمله قلبی نیز میتواند شبیه سوء هاضمه باشد. به عنوان مثال، ممکن است این علائم شامل احساس سنگینی در سینه، معده درد یا سوزش معده باشد.
حمله قلبی میتواند در هر زمان اتفاق بیفتد، حتی در حال استراحت. اگر درد های قلبی بیش از 15 دقیقه طول بکشد، ممکن است شروع یک حمله قلبی باشد.
برخلاف آنژین قلبی، علائم حمله قلبی معمولاً با استفاده از قرص یا اسپری نیترات تسکین نمییابد. حمله قلبی گاهی ممکن است بدون هیچ علائمی اتفاق بیفتد. به این حالت، سکته قلبی خاموش میگوییم که بیشتر در افراد مسن و افراد مبتلا به دیابت دیده میشود.
نارسایی قلبی
نارسایی قلبی میتواند به دنبال بیماری عروق کرونر قلب ایجاد شود. در این بیماران، قلب برای پمپاژ خون در بدن بسیار ضعیف میشود که این موضوع باعث تجمع مایعات در ریهها شده و تنفس را دشوارتر میکند. نارسایی قلبی میتواند به طور ناگهانی ایجاد شود که به آن «نارسایی حاد قلب» گفته میشود، یا به تدریج و با گذشت زمان ایجاد شود که به آن «نارسایی مزمن قلب» میگوییم.
بیشتر بخوانید: آریتمی قلبی چیست؟ علل، علائم و درمان اختلال ریتم قلبی
بیماری کرونر قلب معمولاً پس از ارزیابی ریسک و انجام برخی آزمایشها تشخیص داده میشود.
ارزیابی ریسک
اگر پزشک این احتمال را بدهد که ما در معرض بیماری عروق کرونر هستیم، ممکن است ارزیابی بیماری قلبی عروقی، حمله قلبی یا سکته را انجام دهد.
در ارزیابی خطر یا ریسک:
پزشک همچنین در مورد سبک زندگی ما، میزان انجام فعالیت ورزشی و سیگار کشیدن ما سوال خواهد کرد. همه این عوامل به عنوان بخشی از تشخیص در نظر گرفته خواهند شد.
اقدامات تشخیصی بعدی
برای کمک به تأیید CHD ممکن است آزمایشات بیشتری برای ما درخواست شود. اقداماتی که برای تشخیص مشکلات مربوط به قلب استفاده میشوند عبارتند از:
درمان بیماری عروق کرونر قلب میتواند به مدیریت علائم و کاهش خطرات بعدی کمک کند.
بیماری عروق کرونر قلب را میتوان با ترکیبی از تغییر سبک زندگی، دارو و در بعضی موارد با جراحی به طور موثر مدیریت کرد. با درمان مناسب میتوانیم علائم بیماری عروق کرونر قلب را کاهش دهیم و عملکرد قلبمان را بهبود بخشیم.
اگر بیمار کرونر قلب تشخیص داده شده باشیم، انجام تغییراتی ساده در سبک زندگی میتواند خطر ابتلا به دورههای بعدی را کاهش دهد. به عنوان مثال، ترک سیگار پس از حمله قلبی به سرعت خطر ابتلا به حمله قلبی در آینده را کاهش میدهد و تقریباً به اندازه یک فرد غیر سیگاری میکند. سایر تغییرات در سبک زندگی، مانند تغذیه سالم و ورزش منظم نیز، خطر ابتلا به بیماریهای قلبی در آینده را کاهش میدهد.
بسیاری از داروها برای درمان بیماری عروق کرونر قلب استفاده میشوند. هدف از این درمانها یا کاهش فشار خون یا گشادی رگها است. برخی از داروهای قلب عوارض جانبی دارند، بنابراین ممکن است مدتی طول بکشد که داروی مناسب ما انتخاب شود. پزشک متخصص گزینههای مختلفی را برای ما بررسی خواهد کرد. داروهای قلب را نباید بدون نظر پزشک و به طور ناگهانی قطع کنیم؛ زیرا باعث تشدید علائم ما میشود.
داروهای رقیقکننده خون
داروی رقیقکننده خون نوعی دارو است که میتواند با رقیق کردن خون و جلوگیری از لخته شدن آن، به کاهش خطر حمله قلبی کمک کند. داروهای معمول رقیقکننده خون عبارتند از:
استاتینها
در اختلالات چربی خون، داروی کاهنده کلسترول به نام استاتین تجویز میشود. نمونههایی از استاتینها عبارتند از:
استاتینها با جلوگیری از تشکیل کلسترول و افزایش تعداد گیرندههای (LDL) در کبد کار میکنند. این روند احتمال حمله قلبی را کاهش میدهد.
همهی استاتینها برای همه افراد مناسب نیستند، بنابراین ممکن است لازم باشد پزشک چندین نوع را امتحان کند تا زمانی که مورد مناسب برای ما را پیدا کند.
مسدودکننده گیرنده بتا
مسدودکننده گیرنده بتا، از جمله آتنولول، بیسوپرولول، متوپرولول و نبیولول، اغلب برای جلوگیری از آنژین و درمان فشار خون بالا استفاده میشوند. این داروها از طریق مهار گیرندههای بتا با کند کردن ضربان قلب ما، عملکرد قلب را بهبود میبخشند.
نیترات
نیترات برای گشاد شدن رگهای خونی ما استفاده میشود. پزشکان گاهی اوقات از نیتراتها به عنوان گشادکننده عروق نام میبرند. نیترات به اشکال مختلف از جمله قرص، اسپری و «تگهای» پوستی مانند گلیسیرین ترینیترات و ایزوسوربید مونونیترات در دسترس است.
نیتراتها با شل کردن رگهای خونی ما کار میکنند و باعث میشوند خون بیشتری از آنها رد شود. این امر باعث کاهش فشار خون و تسکین درد قلبی میشود. نیتراتها میتوانند عوارض جانبی خفیفی از جمله سردرد، سرگیجه و برافروختگی چهره داشته باشند.
مهارکنندههای آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE)
مهارکنندههای ACE معمولاً برای درمان فشار خون بالا استفاده میشوند. از جمله این مهارکنندهها به عنوان مثال میتوان به رامیپریل و لیزینوپریل اشاره کرد. آنها فعالیت آنژیوتانسین -2 (هورمونی که باعث باریک شدن رگهای خونی میشود) را مسدود میکنند.
مهارکنندههای ACE باعث کاهش بار قلب و بهبود جریان خون در اطراف بدن میشوند.
هنگامی که از مهارکنندههای ACE استفاده میکنیم، فشار خون ما باید به طور مرتب کنترل شود. همچنین، انجام آزمایشات منظم خون جهت بررسی عملکرد صحیح کلیهها لازم است.
کمتر از 1 نفر از هر 100 نفر در نتیجه مصرف مهارکنندههای ACE در خونرسانی به کلیهها دچار مشکل میشوند. عوارض جانبی مهارکنندههای ACE میتواند شامل سرفه خشک و سرگیجه باشد.
مهارکنندهی گیرندههای آنژیوتانسین 2 (ARB)
مهارکنندهی گیرندههای آنژیوتانسین -2 (ARB) به روشی مشابه با مهارکنندههای ACE کار میکنند. آنها در جهت کاهش فشار خون ما از طریق مهار آنژیوتانسین 2 عمل میکنند. سرگیجه خفیف معمولاً تنها عارضه جانبی این داروها است. به علت عدم ایجاد سرفه خشک، این داروها اغلب به عنوان جایگزینی برای مهارکنندههای ACE تجویز میشوند.
مسدودکنندههای کانال کلسیم
مسدودکنندههای کانال کلسیم با شل کردن عضلات دیواره عروق، فشار خون را کاهش میدهند. این امر باعث گشاد شدن عروق و کاهش فشار خون میشود. داروهایی مانند آملودیپین، وراپامیل و دیلتیازم از این دستهاند. عوارض جانبی شامل سردرد و گرگرفتگی صورت است، اما این موارد خفیف است و معمولاً با گذشت زمان کاهش مییابد.
داروهای ادرارآور
این داروها گاهی اوقات به عنوان قرص آب شناخته میشوند. ادرارآورها با دفع آب و نمک اضافی از طریق ادرار در بدن عمل میکنند.
اگر رگهای خونی ما در اثر تجمع آتروما (رسوبات چربی) باریک شده باشد یا اگر علائممان با استفاده از دارو کنترل نشود، ممکن است برای باز کردن عروق مسدودشده به اقداماتی دیگر یا جراحی نیاز باشد. در اینجا به برخی از روشهای اصلی استفادهشده برای درمان عروق مسدودشده اشاره میکنیم.
آنژیوپلاستی کرونر
آنژیوپلاستی کرونر به عنوان مداخله از راه پوست (PCI)آنژیوپلاستی عروق کرونر از راه پوست (PTCA) یا آنژیوپلاستی با بالون نیز شناخته میشود.
آنژیوپلاستی ممکن است در افرادی که علایم ناپایدار دارند به صورت اورژانس انجام شود یا در بیماران مبتلا به آنژین پایدار طبق یک برنامه زمانبندیشده انجام گیرد.
با انجام آنژیوگرام کرونر (نوعی اشعه ایکس که برای بررسی رگهای خونی استفاده میشود) مشخص میشود که برای درمان مناسب هستیم یا خیر.
آنژیوپلاستی کرونر نیز به عنوان یک درمان اورژانس در هنگام حمله قلبی انجام میشود. طی این عمل، یک بالون کوچک وارد رگ شده تا بافت چربی شریان باریکشده را به بیرون فشار دهد. این عمل باعث جریان بهتر خون میشود.در مواردی یک استنت فلزی (یک مش سیمی) معمولاً در شریان قرار میگیرد تا آن را باز نگه دارد. همچنین میتوان از استنتهای حاوی دارو استفاده کنیم. این استنتها داروهایی را برای جلوگیری از تنگی مجدد شریان آزاد میکنند.
Percutaneous coronary intervention (PCI) *
Percutaneous transluminal coronary angioplasty (PTCA) *
پیوند «بای پس» عروق کرونر
پیوند بای پس عروق کرونر (CABG)به عنوان جراحی بای پس، بای پس قلب یا جراحی بای پس عروق کرونر نیز شناخته میشود.
این عمل در افرادی که عروق آنها باریک یا مسدود شده است انجام میشود. با آنژیوگرافی کرونر مشخص میشود که برای درمان مناسب هستیم یا خیر. بای پس عروق کرونر خارج از پمپ (OPCAB) نوعی جراحی بای پس عروق کرونر است. این عمل در حالی انجام می شود که قلب بدون نیاز به دستگاه قلب و ریه مصنوعی، خونرسانی به خود را ادامه میدهد.
در این روش، یک رگ بین شریان اصلی قلب (آئورت) و بخشی از شریان کرونر بعد از گرفتگی پیوند می شود.
Coronary Artery Bypass Grafting (CABG) *
Off-pump coronary artery bypass (OPCAB) *
پیوند قلب
گاهی اوقات هنگامی که قلب به شدت آسیب میبیند و دیگر دارو موثر نیست، یا هنگامی که قلب قادر به پمپاژ کافی خون در بدن نمیباشد (نارسایی قلبی)، ممکن است پیوند قلب لازم باشد. پیوند قلب شامل جایگزینی قلبی است که آسیب دیده است.
پس از حمله قلبی یا جراحی قلب میتوانیم زندگی عادی داشته باشیم.
برنامه توانبخشی قلب
در صورت جراحی قلب، یکی از اعضای تیم توانبخشی قلب ممکن است در بیمارستان به ما مراجعه کند تا در مورد وضعیت خود و روشی که انجام میدهیم به ما اطلاعاتی بدهد. برنامههای توانبخشی قلب میتوانند شامل موارد زیر باشند:
پس از اتمام برنامه توانبخشی، مهم است که به طور منظم ورزش کنیم و یک سبک زندگی سالم داشته باشیم. این امر به محافظت از قلب ما کمک میکند و خطر مشکلات بعدی مرتبط با قلب را کاهش میدهد.
مراقبت از خود
مراقبت از خود بخشی جداییناپذیر از زندگی روزمره است و همه این موارد مربوط به این است که ما مسئولیت سلامتی خود را به عهده بگیریم. مراقبت از خود شامل اقداماتی است که هر روز برای خود انجام میدهیم تا بدن خود را حفظ کنیم و از سلامت جسمی و روحی خوبی برخوردار باشیم. همچنین به ما کمک میکند تا از بیماری یا حوادث پیشگیری کرده و به طور موثرتری از بیماریهای جزئی و مزمن مراقبت کنیم.
افرادی که با بیماری مزمن زندگی میکنند میتوانند از حمایت دیگران سود ببرند تا بتوانند به مراقبت از خود برسند. آنها میتوانند عمر طولانیتری داشته باشند، درد، اضطراب، افسردگی و خستگی کمتری داشته باشند، کیفیت زندگی بهتری داشته و به تحرک و استقلال بیشتری برسند.
روابط
کنار آمدن با یک بیماری مزمن مانند بیماری قلبی میتواند فشار زیادی بر ما، خانواده و دوستانمان تحمیل کند. صحبت با دیگران در مورد شرایط خود حتی اگر نزدیك باشند نیز ممكن است دشوار باشد. تلاش کنیم در مورد احساس خود صحبت کنیم و به خانواده و دوستان خود اطلاع دهیم که چه کاری میتوانند برای کمک به ما انجام دهند. اگر نیاز داریم که تنها باشیم از بازگو کردن آن به نزدیکان احساس خجالت نکنیم.
روابط جنسی
اگر به بیماری کرونر قلب مبتلا هستیم یا اخیراً جراحی قلب کردهایم، ممکن است نگران رابطه جنسی باشیم. معمولاً به محض احساس خوب شدن قادر خواهیم بود فعالیت جنسی خود را از سر بگیریم.
بازگشت به کار
پس از بهبودی از جراحی قلب، باید بتوانیم به کار خود برگردیم، اما ممکن است لازم باشد نوع کار خود را تغییر دهیم. به عنوان مثال ممکن است نتوانیم کاری را انجام دهیم که شامل کارهای جسمی سنگین باشد.
متخصص ما میتواند در مورد زمان بازگشت به کار و نوع فعالیتهایی که باید از آنها اجتناب کنیم به ما مشاوره دهد.
روشهای مختلفی برای کاهش خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب وجود دارد، مانند کاهش فشار خون و سطح کلسترول. در ادامه درباره این روشهای بیشتر میخوانیم:
رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشیم
برای داشتن یک رژیم سالم و متعادل، رژیم کم چربی با فیبر زیاد توصیه میشود که باید شامل مقدار زیادی میوه و سبزیجات تازه (5 وعده در روز) و غلات کامل باشد.
لازم است مقدار نمک مصرفی خود را به کمتر از 6 گرم در روز محدود کنیم؛ زیرا نمک زیاد باعث افزایش فشار خون میشود. 6 گرم نمک حدود 1 قاشق چایخوری است.
چربیها به دو دسته عمده تقسیمبندی میشوند، چربیهای اشباعشده و اشباعنشده. چربیهای اشباعشده باعث افزایش سطح کلسترول بد خون میشوند، به همین دلیل باید از خوردن غذاهای حاوی این چربیها خودداری کنیم.
غذاهای سرشار از چربی اشباعشده عبارتند از:
در عین حال، یک رژیم غذایی متعادل باید شامل چربیهای اشباعنشده باشد. مطالعات نشان میدهند که چربیهای اشباعنشده باعث افزایش سطح کلسترول خوب میشوند و به کاهش انسداد عروق کمک میکنند.
غذاهای غنی از چربی اشباعنشده عبارتند از:
باید سعی کنیم از مصرف بیش از حد قند در رژیم خود خودداری کنیم؛ زیرا این امر میتواند احتمال ابتلا به دیابت را در ما افزایش دهد. ثابت شده است که دیابت احتمال ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد.
تحرک بدنی بیشتری داشته باشیم
ترکیب یک رژیم غذایی سالم همراه با ورزش منظم بهترین راه برای حفظ وزن سالم است. داشتن وزن سالم احتمال ابتلا به فشار خون را کاهش میدهد.
وزن خود را در محدوده طبیعی نگه داریم
پزشک میتواند به ما بگوید که وزن ایدهآل ما نسبت به قد و وزنمان چقدر است. به شاخص نسبت قد و وزن، شاخص توده بدن یا BMI گفته می شود.
سیگار را ترک کنیم
اگر سیگار میکشیم، خوب است بدانیم که ترک آن، خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب را کاهش میدهد.
استعمال دخانیات یکی از فاکتورهای اصلی خطر ابتلا به تصلب شرایین است. همچنین، استعمال دخانیات علت اکثر موارد ترومبوز کرونر در افراد زیر 50 سال شناخته شده است.
از مصرف هرگونه نوشیدنی الکلی پرهیز کنیم
پرهیز از مصرف نوشیدنیهای الکلی، خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب را کاهش میدهد.
فشار خون خود را کنترل کنیم
با داشتن رژیم غذایی سالم با میزان کم چربی اشباعشده، ورزش منظم و در صورت لزوم، با استفاده از دارو برای کاهش فشار خون، میتوانید فشار خون خود را کنترل کنیم.
دیابت خود را کنترل کنیم
همانطور که گفتیم، در صورت ابتلا به دیابت، احتمال بروز بیماری عروق کرونر قلب در ما افزایش مییابد. تحرک بدنی، کنترل وزن و فشار خون به کنترل سطح قند خون کمک میکند.
منبع: nhs.uk
IR-0722-ABD-6820-WE
ارتباط علمی داروسازی دکتر عبیدی با کادر درمانی بهداشتی کشور گزینهای است که در نهایت منجر به ارائه راهکارهای درمانی بهتر و ارتقاء سطح سلامت جامعه میشود. بخش علمی وبسایت ویژه پزشکان، داروسازان، پرستاران و سایر اعضای محترم کادر درمانی بهداشتی در حال آمادهسازی است. به زودی در این بخش با مطالب علمی گردآوری شده از منابع علمی معتبر جهان در خدمت شما فرهیختگان گرامی خواهیم بود.
خیلی خوب توضیح داده شده است از شما تشکر می کنم
درود و سپاس از مهرتان