بیماری عروق خون‌رسان به قلب (کرونر)

بیماری عروق کرونر (Coronary Artery Disease) (CAD) می‌تواند به بروز عوارض خطرناکی از جمله سکته قلبی منجر شود، در این مطلب قصد داریم به بررسی بیشتر این بیماری، علت و راهکارهای پیشگیری از آن بپردازیم.

بیماری عروق کرونر و علت آن  

عروق کرونر، رگ‌هایی را شامل می‌شوند که خون حاوی اکسیژن را به عضله قلب می‌رسانند.  بیماری عروق کرونر نوع شایعی از بیماری‌های قلبی است که ما را در معرض خطر حمله قلبی و سایر بیماری‌های قلبی قرار می‌دهد. در این بیماری، عروق کرونر به دلیل  تجمع رسوب‌های چربی، باریک و یا مسدود می‌شوند، وضعیتی که به آن تصلب شرایین هم گفته می‌شود و منجر به کاهش جریان خون عضله قلب می‌شود. علائم ناشی از کاهش جریان خون عضله قلب ممکن است شامل درد قفسه سینه و تنگی‌نفس باشد. البته بیماری عروق کرونردر بیشتر موارد طی چندسال ایجاد می‌شود.

علائم بیماری عروق کرونر

بیماری عروق کرونر ممکن است در ابتدا بی‌علامت باشد. البته در بعضی مواقع، فقط در شرایطی که قلب ما به‌شدت فعالیت کند، علائم دیده می‌شوند، مثل زمانی که ورزش می‌کنیم. با گذشت زمان که شریان‌های کرونر باریک‌تر می‌شوند، علائم می‌توانند شدیدتر یا مکرر شوند. علائم شایع بیماری عروق کرونر عبارتند از:

• درد قفسه سینه که آنژین نامیده می‌شود: در این شرایط ممکن است احساس فشار، سنگینی، سفتی یا درد در قفسه سینه داشته باشیم و ممکن است احساس کنیم کسی روی سینه ما ایستاده است. درد قفسه سینه معمولاً قسمت میانی یا چپ قفسه سینه را درگیر می‌کند. فعالیت یا استرس‌های شدید می‌توانند آنژین را تحریک کنند.
• تنگی‌نفس
• خستگی غیرعادی

علائم حمله قلبی

مسدودشدن کامل یک شریان کرونر، می‌تواند به حمله (سکته) قلبی منجر شود. علائم شایع حمله قلبی عبارتند از:

• احساس ناراحتی در قفسه سینه که ممکن است آن را به شکل فشار، سفتی، یا درد احساس کنیم؛ این درد در بیشتر موارد با فعالیت تشدید می‌شود.
• درد یا احساس ناخوشایندی که به شانه، بازو، پشت، گردن، فک، دندان‌ها یا گاهی اوقات بالای شکم گسترش پیدا کرده باشد.
• تعریق سرد
• خستگی
• سوزش سردل
• حالت تهوع
• تنگی‌نفس
• سبکی سر یا سرگیجه ناگهانی

چه زمانی باید خیلی فوری به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت داشتن علائم فوق، لازم است خیلی سریع با اورژانس تماس بگیریم و درصورت عدم‌دسترسی به فوریت‌های پزشکی، باید از دیگران بخواهیم ما را به بیمارستان برسانند.

 چه افرادی در معرض ابتلا به بیماری عروق کرونر قرار دارند؟

داشتن یک رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و عدم استعمال دخانیات، می‌توانند به پیشگیری از بیماری عروق کرونر و شرایطی که می‌تواند باعث آن شود، کمک کنند.

عواملی که احتمال ابتلا به بیماری عروق کرونر را افزایش می‌دهند عبارتند از:
• سیگار کشیدن
• فشار خون بالا
• کلسترول بالا
• دیابت
• چاقی
• سابقه خانوادگی بیماری قلبی
اگر در معرض خطر بالایی برای ابتلا به بیماری عروق کرونر قرار داریم، باید با پزشک معالج خود مشورت کنیم.

تشخیص بیماری عروق کرونر

برای تشخیص بیماری عروق کرونر، پزشک معالج ما را معاینه می‌کند و معمولاً از ما سؤالاتی در مورد سابقه پزشکی و علائم احتمالی می‌پرسد. اگر علائم بیماری عروق کرونر مثل درد قفسه سینه یا تنگی‌نفس را داشته باشیم، ممکن است برای بررسی سلامت کلی ما، انجام چند آزمایش هم توصیه شود. اقدامات تشخیصی که ممکن است برای تشخیص بیماری عروق کرونر انجام شوند عبارتند از:

آزمایش خون

این آزمایش برای بررسی سطح قند و کلسترول خون انجام می‌شود.

الکتروکاردیوگرافی (ECG، EKG یا نوار قلب)

با استفاده از نوار قلب، فعالیت الکتریکی قلب ما مورد بررسی قرار می‌گیرد و به تشخیص حمله قلبی کمک می‌کند.

اکوکاردیوگرافی(Echocardiography)

در این روش از امواج صوتی برای نشان دادن ساختمان داخلی قلب و جریان خون در حفرات آن، استفاده می‌شود و قسمت‌هایی از قلب که ممکن است به دلیل کمبود اکسیژن یا حمله قلبی ضعیف حرکت کنند، مشخص می‌شوند؛ این مسئله می‌تواند به دلیل بیماری عروق کرونر یا سایر علت‌ها باشد.

تست ورزش

در این تست، در حالی‌که روی تردمیل راه می‌رویم یا با یک دوچرخه ثابت رکاب می‌زنیم، عملکرد قلب ما مورد بررسی قرار می‌گیرد. به این دلیل که ورزش باعث می‌شود قلب سخت‌تر و سریع‌تر از حالت عادی کار کند، تست استرس ورزش می‌تواند مشکلات قلبی‌ای که معمولاُ در شرایط عادی تشخیص داده نمی‌شوند را نشان بدهد.

سی‌تی‌اسکن قلب

سی‌تی‌‌اسکن قلب می‌تواند رسوب‌های کلسیم و انسداد در شریان‌های قلب را نشان بدهد؛ این رسوب‌ها می‌توانند شریان‌ها را باریک کنند.

آنژیوگرافی

آنژیوگرافی یک روش تصویربرداری برای بررسی جریان خون و انسدادهای احتمالی در عروق کرونر است که در آن پزشک معمولاً از راه کشاله ران یا مچ دست، یک لوله انعطاف پذیر بلند و نازک به نام کاتتر را وارد رگ‌های خونی کرده و یک ماده رنگی (ماده حاجب) را هم از طریق آن در شریان‌های قلب تزریق می‌کند. همچنین ممکن است هنگام انجام آنژیوگرافی، با صلاحدید پزشک، مداخله‌های درمانی برای عروق کرونرهم انجام بشود.

درمان بیماری عروق کرونر

درمان‌های اصلی بیماری عروق کرونر عبارتند از:

اصلاح سبک زندگی

برای کاهش خطر حمله قلبی و تکرار آن باید:

• اگر سیگار می‌کشیم، سیگار را ترک کنیم. پزشک می‌تواند در این زمینه به ما کمک کند.
• مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غذاهای حاوی فیبر بخوریم و از مصرف غذاهای حاوی قند زیاد بپرهیزیم.
• در بیشتر روزهای هفته پیاده‌روی کنیم یا فعالیت بدنی داشته باشیم.
• اگر اضافه وزن داریم سعی کنیم وزن خود را کم کنیم.

 دارودرمانی

مصرف صحیح داروهایی که برای درمان بیماری قلبی تجویز می‌شوند بسیار مهم است. بعضی از این داروها خطر حمله قلبی را کاهش می‌دهند و می‌توانند به ما کمک کنند عمرطولانی‌تری داشته باشیم. داروهایی که پزشکان برای درمان بیماری‌ عروق کرونر تجویز می‌کنند، معمولاً شامل موارد زیرند:

• داروهای کاهنده کلسترول خون
• داروهای کاهنده فشار خون
• داروهایی که به جلوگیری از لخته شدن خون کمک می‌کنند
• داروهای درمان دیابت (در صورت ابتلا به این بیماری)
• داروهای تسکین درد (در صورت احساس درد قفسه سینه ناشی از بیماری عروق کرونر یا آنژین)

بعضی از افراد مبتلا به بیماری عروق کرونر هم ممکن است به راهکارهای درمانی زیر نیاز پیدا کنند:

آنژیوپلاستی عروق کرونر و استنت گذاری

روشی درمانی برای بازکردن عروق دچار تنگی یا انسداد که در آن،  پزشک برای باز کردن عروق از یک بالون کوچک روی یک لوله نازک (کاتتر) استفاده می‌کند و آن را به محل تنگی رگ فرستاده و به صورت موقت باد می‌کند؛ این‌کار به بازشدن مجدد عروق کمک می‌کند. ممکن است یک لوله توری سیمی کوچک به نام “استنت” هم برای باز نگه داشتن شریان در قسمت تنگی قرارداده شود.  سطح داخلی بیشتر استنت‌ها با دارویی پوشیده شده است که به مرور زمان و به آهستگی در خون بیمار آزاد می‌شود و از تنگ‌شدن مجدد عروق کرونر جلوگیری می کند.

جراحی بای‌پس قلب

در این جراحی، که با نام ” جراحی قلب باز” هم شناخته می‌شود، پزشک قطعه‌ای از یک رگ خونی در قفسه سینه یا ران پا را برمی‌دارد و از آن برای ایجاد مسیر میانبرجدیدی برای عبور خون در اطراف شریان مسدود‌‌شده قلب استفاده می‌کند. این مسیر جدید جریان خون به عضله قلب را افزایش می‌دهد.

به‌طور کلی، با افزایش آگاهی از بیماری عروق کرونر و علت‌هایش، رعایت یک سبک زندگی سالم و کاهش عوامل خطر آن، می‌توانیم گام مهمی در پیشگیری از ابتلا به این بیماری و بروز عوارض ناشی از آن برداریم.

منابع: uptodate, mayoclinic

IR-0127-ABD-2929-AS