کولیک نوزاد یا قولنج نوزادی چیست؛ علل، علائم و درمان

کولیک نوزادان

کولیک به گریه بیش از حد نوزاد بدون هیچ دلیل خاصی طی سه ماه اول زندگی گفته می‌شود. کولیک یکی از ناراحت‌کننده‌ترین مشکلات دوران نوزادی است. این مسئله هم برای نوزاد و هم برای والدین آزاردهنده است. علت کولیک به خوبی شناخته نشده است، اما در اکثر نوزادان تا سه تا چهار ماهگی برطرف می‌شود. با این وجود کسب اطلاعات بیشتر در مورد کولیک برای درک بهتر این مرحله دشوار از زندگی کودک می‌تواند مفید باشد.

کولیک چیست؟

کولیک به عنوان گریه بیش از حد تعریف می‌شود. یک نوزاد مبتلا به کولیک معمولا بیش از سه ساعت در روز و بیش از سه روز در هفته گریه می‌کند.

کولیک بسیار شایع است و در 40 درصد از نوزادان رخ می‌دهد. معمولاً کولیک از سه تا شش هفتگی شروع می‌شود و بین سه تا چهار ماهگی برطرف می‌شود. موارد زیر بر میزان بروز کولیک تاثیری ندارند:

• جنسیت شیرخوار
• تغذیه نوزادان با شیر مادر یا شیشه شیر
• نارس بودن نوزادان

کولیک با گریه معمولی چه تفاوتی دارد؟

تفاوت کولیک با گریه طبیعی عبارت است از:

• هر نوبت گریه معمولاً بیش از سه ساعت در روز طول می‌کشد.
• کولیک شروع و پایان مشخصی دارد. ممکن است نوزاد شاد، سرحال، در حال غذا خوردن یا حتی خواب باشد. گریه به طور ناگهانی شروع می‌شود و اغلب در ساعات عصر رخ می‌دهد.
• گریه کولیک شدیدتر و بلندتر از گریه عادی است. ممکن است به نظر برسد نوزاد مبتلا به کولیک درد دارد یا فریاد می‌زند.
• آرام کردن نوزاد مبتلا به کولیک دشوار یا غیرممکن است. ممکن است نوزاد برای دوره‌هایی آرام باشد، اما اغلب بی‌قرار است. گریه ممکن است پس از دفع گاز یا اجابت مزاج خاتمه یابد.

برای همه نوزادان، کولیک یک مشکل موقتی است. کولیک در 60 درصد نوزادان تا سه ماهگی و در 90 درصد نوزادان تا چهار ماهگی برطرف می‌شود.

بیشتر بخوانید: علائم تشنج در کودکان بر اثر تب؟ 

علائم دیگر کولیک چیست؟

• صورت نوزاد قرمز و پوست اطراف دهان رنگ پریده است.
• شکم برآمده و سفت است.
• نوزاد پاها را به داخل شکم جمع می‌کند و پاها سرد هستند. (هنگامی که نوزاد به شدت گریه می‌کند، ممکن است پاهای خود را صاف کند.)
• نوزاد انگشتان خود را جمع می‌کند.
• بازوهای نوزاد سفت، محکم و صاف هستند.

گریه عادی نوزاد

همه نوزادان در سه ماه اول زندگی بیشتر از هر زمان دیگری گریه می‌کنند. اگرچه معمولا گریه کردن نوزادان تا دو ساعت در روز طبیعی است، اما هیچ تعریف استانداردی برای گریه بیش از حد وجود ندارد.

نوزادانی که کولیک ندارند نیز گریه می‌کنند، هرچند معمولاً کمتر و برای مدت کوتاه‌تری نسبت به نوزادان مبتلا به کولیک.

علل دیگر گریه بیش از حد نوزاد چیست؟

دلایل متعددی غیر از کولیک برای گریه بیش از حد نوزاد وجود دارد، که می‌توانند از مشکلات ساده مانند گرسنگی تا مشکلات جدی‌تر مانند عفونت متغیر باشند.

ما به عنوان والدین باید ابتدا دلایل قابل کنترل گریه را بررسی کنیم:

• گرسنگی: باید سعی کنیم به کودک غذا بدهیم تا ببینیم آیا مشکل او گرسنگی است. اگرچه بیشتر شیرخواران کمتر از سه ماه، هر دو تا چهار ساعت یکبار شیر می‌خورند، اما همه نوزادان در دوره‌هایی می‌خواهند به دفعات بیشتری شیر بخورند.
• درد: باید بررسی کنیم که آیا کودک به دلیل بیماری یا آسیب جسمی ناراحت است. برای بررسی گرمای بیش از حد یا سرمای زیاد، باید پوست نوزاد را لمس کنیم. باید بررسی کنیم که آیا لباس یا پوشک خیلی تنگ است یا مو به دور انگشت، پا یا آلت تناسلی پیچیده شده است.
• خستگی یا تحریک بیش از حد: نوزاد اغلب زمانی گریه می‌کند که خسته یا بیش از حد تحریک شود. قنداق کردن کودک به آرامی، گذاشتن فضایی برای حرکت پاها، دادن پستانک، یا تغییر فضا (مانند قرار دادن نوزاد در کالسکه یا ماشین سواری) ممکن است به خوابیدن کودک کمک کند.
• حساسیت‌های غذایی: ممکن است نوزاد نسبت به غذاهایی که مادر مصرف می‌کند یا یکی از اجزای شیرخشک حساسیت داشته باشد. خوراکی‌هایی مانند شیر، تخم‌مرغ، آجیل و گندم در رژیم غذایی مادر تأثیر مستقیمی بر ترکیب شیر مادر دارند. این غذاها گاهی اوقات می‌توانند باعث واکنش‌های غذایی و مشکلات گوارشی مانند درد شکم، گرفتگی عضلات و اسهال شوند. همچنین ممکن است نوزاد به پروتئین موجود در شیرخشک‌های مبتنی بر شیر گاو یا محصولات لبنی مصرف شده توسط مادر حساسیت داشته باشند. آلرژی به پروتئین شیر گاو ممکن است باعث بی‌قراری و وجود خون در مدفوع شود. عدم تحمل لاکتوز (نوعی قند موجود در شیر گاو) تأثیر کمی بر ایجاد کولیک دارد.

اگر نوزاد یبوست یا اسهال داشته باشد یا در عرض یک ساعت پس از شیر خوردن گریه کند یا آب دهان او زیاد شود، ممکن است به حساسیت غذایی مشکوک شویم. علائم آلرژی به شیر گاو شامل اگزما، خس خس سینه، اسهال یا استفراغ است. علائم آلرژی به پروتئین شیر گاو شامل بی‌قراری و وجود خون در مدفوع است.

اگر با برطرف کردن عللی که گفتیم، نوزاد همچنان گریه‌های بیش از حد دارد، بهتر است با پزشک صحبت کنیم.

تشخیص کولیک

می‌توانیم با ثبت اطلاعات زیر، ضمن کنترل گریه نوزاد، این اطلاعات را با پزشک کودک در میان بگذاریم تا به تعیین علت گریه و همچنین بهترین راه‌های مدیریت آن کمک کنیم.

• گریه چه زمانی رخ می‌دهد و چقدر طول می‌کشد؟ گریه بلافاصله پس از غذا خوردن ممکن است به دلیل ریفلاکس معده یا بلعیدن هوا همراه با غذا باشد.
• آیا گریه هر روز در یک ساعت مشخص شروع می‌شود؟ آیا نوزاد در ساعات دیگر روز نیز گریه می‌کند؟
• چه چیزی به نظر می‌رسد که باعث گریه می‌شود؟ چه چیزی به توقف گریه کمک می‌کند؟
• صدای گریه چگونه است؟ صدای گریه نوزاد مبتلا به کولیک اغلب بلندتر و شدیدتر است.
• چگونه به نوزاد غذا می‌دهیم؟ تغذیه کم یا بیش از حد و یا نامناسب می‌تواند باعث کولیک شود.

حقایقی درباره کولیک

• در آغوش گرفتن یا آرام کردن نوزاد باعث لوس شدن او نمی‌شود.
• مصرف غلات برنج باعث بهبود کولیک نمی‌شود. به نوزادان تا چهار تا شش ماهگی باید فقط شیر مادر یا شیرخشک داده شود، مگر اینکه پزشک برای تغذیه کودک دستور دیگری داده باشد.

بیشتر بخوانید: علت تب و درمان اسهال در کودکان و روش های درمان آن

مدیریت کولیک

هدف درمان کولیک کاهش گریه نوزاد و نیز کمک به والدین است. بسیاری از پزشکان استفاده از چندین استراتژی همزمان را توصیه می‌کنند:

• استفاده از شیشه شیری که کمک می‌کند کودک هوای زیادی نبلعد.
• کودک را در هنگام شیر خوردن در حالت نشسته نگه داریم.
• کودک خود را بیشتر در آغوش بگیریم.
• کودک را سوار ماشین کنیم.
• نوزاد را با آب گرم حمام کنیم.
• کودک را در تاب مخصوص کودک قرار دهیم.
• نوزاد را قنداق کنیم.
• شکم نوزاد را ماساژ دهیم.
• با مشورت پزشک شیر خشک کودک خود را تغییر دهیم یا از خوردن برخی غذاها خودداری کنیم.

والدین نوزاد مبتلا به کولیک اغلب به دلیل گریه فرزندشان احساس ناامیدی، عصبانیت، خستگی، گناه و درماندگی دارند. این احساسات طبیعی است و نشان‌دهنده ناتوانی یا بی‌لیاقتی والدین در مراقبت از فرزند نیست.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در موارد زیر باید فورا به پزشک مراجعه کنیم:

• کودک کوچکتر از 3 ماهه است و تب دارد. برای بررسی اینکه کودک تب دارد، باید دمای بدن او را اندازه بگیریم. دقیق‌ترین روش برای اندازه‌گیری دمای نوزاد، اندازه‌گیری دمای مقعدی است. اگر دمای مقعدی کودک 38 درجه سانتیگراد یا بالاتر باشد، کودک تب دارد.
• کودک بیش از 2 ساعت بدون توقف گریه می‌کند.
• کودک از خوردن و آشامیدن امتناع می‌کند، استفراغ می‌کند یا مدفوع خونی دارد.
• کودک به محرک‌ها پاسخ نمی‌دهد یا غیرعادی به نظر می‌رسد.
• احتمال می‌دهیم که به کودک صدمه زده باشیم. تکان دادن نوزاد یا ضربه زدن به او می‌تواند آسیب جدی به همراه داشته باشد. اگر احتمال می‌دهیم که ممکن است به کودک خود صدمه زده باشیم، باید بلافاصله با تماس با اورژانس درخواست کمک کنیم.

در موارد زیر باید به پزشک مراجعه نماییم:

• نگران گریه نوزاد هستیم یا نمی‌دانیم که چگونه با آن برخورد کنیم.
• آب دهان کودک بعد از شیر خوردن زیاد می‌شود، اسهال دارد یا در اجابت مزاج مشکل دارد. این علائم می‌تواند نشانه حساسیت کودک به شیرخشک یا غذاهای خاصی باشد.
• کودک بزرگتر از 4 ماه است و هنوز کولیک دارد.
• کودک به طور طبیعی وزن نمی‌گیرد.

منابع: Up to Date
Up to Date

IR-0923-ABD-8569-AS