رابطه دیابت و فشار خون : کنترل و درمان در بیماران دیابتی نوع 2

دیابت و فشار خون

مبتلایان به دیابت و فشار خون بیشتر در معرض خطر حمله قلبی یا سکته مغزی هستند. بنابراین، آگاهی در زمینه فشار خون در مبتلایان به دیابت بسیار مهم است.

دیابت بیماری پیچیده‌ای است و انواع مختلفی دارد. در زیر به بررسی علت بروز دیابت خواهیم پرداخت:

انسولین یکی از هورمونی‌هایی است که سطح قند خون ما را کنترل می‌کند. دیابت زمانی بروز می‌کند که بدن ما به اندازه کافی انسولین تولید نکرده و یا انسولین تولید شده، کار آمد نباشد، که در نتیجه آن قند خون بالا می‌رود. در نوع دیگری از دیابت (دیابت نوع یک) به طور کلی انسولین در بدن تولید نمی‌شود. لازم به ذکر است که بالا بودن قند خون ممکن است به دلیل ساخته نشدن هورمون انسولین در بدن یا مقاومت سلول‌ها نسبت به آن باشد. اگر بیماری دیابت کنترل نشود، در طول زمان سطح بالای قند خون می‌تواند به عروق خونی و اعصاب آسیب برساند و باعث بیماری قلبی، سکته مغزی و مشکلات کلیه، چشم، آسیب و زخم پا شود.

فشار خون، فشاری است که قلب ما برای پمپ کردن خون به دیواره رگ‌ها وارد می‌کند.

فشار خون بر حسب میلی‌متر جیوه (mmHg) اندازه‌گیری می‌‌شود و دو عدد برای توصیف آن استفاده می‌گردند. این اعداد به شکل 130/80 mmHg نوشته و «130 روی 80» یا «۱۳ روی ۸» خوانده می‌شود. عدد اول، فشار سیستولیک نام دارد. این عدد بیشترین فشاری است که قلب هنگام انقباض و تپیدن برای پمپاژ خون به سراسر بدن از آن استفاده می‌کند. عدد دوم، فشار دیاستولیک، کمترین فشاری است که قلب در زمانی که بین ضربان‌ها در حال استراحت است، مورد استفاده قرار می‌دهد. در مثال  130/80mmHg، فشار سیستولیک  130mmHg و فشار دیاستولیک  80mmHg است.

بهتر است فشار خون در افراد مبتلا به دیابت به طور منظم توسط اعضای تیم ارائه دهنده خدمات سلامت (پزشک، پرستار، مراقب سلامت در خانه‌ها و مراکز بهداشت) بررسی شود. فشار خون در افراد مبتلا به دیابت باید حداقل سالی یک بار توسط پزشک مورد ارزیابی قرار گیرد.

بیشتر بخوانید: علائم فشار خون پایین

ارتباط بین فشار خون بالا و دیابت

دیابت و فشار خون بالا باعث ایجاد یکدیگر نمی‌شوند، اما مبتلایان به دیابت معمولا مستعد ابتلا به بیماری‌های دیگری از جمله فشار خون بالا و کلسترول خون بالا هستند.

هر یک از این موارد به تنهایی می‌توانند باعث آسیب عروق و بروز بیماری قلبی، سکته مغزی، بیماری کلیوی و سایر مشکلات شوند. ابتلا به همه این بیماری‌ها همزمان با هم، احتمال بروز این آسیب‌ها و اختلالات را چند برابر می‌کند.

فشار خون بالا خطر بروز عوارض ناشی از دیابت، مانند آسیب جدی به چشم‌ها، کلیه‌ها و پاها را افزایش می‌دهد.

در صورت ابتلا به دیابت، تلاش پزشک برای کنترل فشارخون جهت جلوگیری از حمله قلبی یا سکته مغزی است.

عوارض ناشی از دیابت و فشار خون بالا

قند خون بالا به مرور زمان می‌تواند به رگ‌های خون‌رسان و اعصاب کنترل‌کننده قلب آسیب برساند. احتمال ابتلای افراد مبتلا به دیابت به اختلالاتی که باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری قلبی می‌شوند، دو برابر بیشتر از افراد دیگر است. این اختلالات عبارتند از:

• فشار خون بالا می‌تواند به دیواره شریان‌ها (عروقی که خون را از قلب به اندام‌ها می‌رسانند) آسیب برساند. ابتلا به فشار خون بالا و دیابت می‌تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی را تا حد زیادی افزایش دهد.
• مقدار بیش از حد کلسترول بد (LDL) در جریان خون می‌تواند در دیواره شریان‌های آسیب دیده تجمع یابد و باعث تنگی شریان و اختلال خونرسانی به اندام‌ها از جمله قلب و مغز شود.
• تری‌گلیسیرید (یکی از انواع چربی در خون) بالا، کلسترول خوب (HDL) پایین یا کلسترول بد (LDL) بالا باعث سخت شدن دیواره شریان‌ها و در نتیجه افزایش خطر بالا رفتن فشار خون، حمله قلبی و سکته مغزی می‌شوند.

فشار خون بالا ممکن است باعث آسیب عروق شود و در نتیجه رسیدن خون به قسمت‌های مختلف بدن، از جمله اعضای حیاتی مانند قلب را دشوارتر کند و فرد را بیشتر در معرض خطر حمله قلبی یا سکته مغزی قرار دهد. همچنین، وجود فشار خون بالا و دیابت، خطر بروز انواع عوارض ناشی از دیابت را نیز بیشتر می‌کند.

لازم است بدانیم که بسیاری از افراد با وجود فشار خون بالا ممکن است علائمی نداشته باشند و احساس سلامتی کنند، حتی در این صورت، کنترل‌ فشار خون بالا اهمیت دارد، زیرا به رگ‌های بدن آسیب می‌رساند. به همین دلیل است که هرگز نباید اندازه‌گیری فشار خون را فراموش کرد. اندازه‌گیری فشار خون یک معاینه بدون درد است و تنها دو دقیقه طول می‌کشد.

بیشتر بخوانید: آزمایش تری گلیسرید خون و روش‌های کاهش آن

مقدار فشار خون مناسب برای افراد دیابتی

حفظ فشار خون در محدوده سلامت بسیار مهم است. این امر احتمال بروز عوارض دیابت را کاهش می‌دهد.

فشار خون افراد مبتلا به دیابت باید کمتر از 140/80 (14 روی 8) میلی‌متر جیوه باشد. در صورت ابتلا به بیماری کلیوی، چشمی، بیماری قلبی و عروقی و یا هر بیماری تاثیرگذار بر خونرسانی به مغز، فشار خون باید کمتر از 130/80 (13 روی 8) میلی‌متر جیوه یا منطبق بر هدفی که پزشک تعیین می‌کند، باشد.

کنترل‌ فشار خون بالا ضروری است. فشار خون بالای کنترل‌ ‌نشده، به دلیل افزایش فشار بر قلب، چشم‌ها، کلیه‌ها و سایر اندام‌ها برای سلامتی ما خطرناک است.

همانطور که گفتیم، فشار خون بالا باعث افزایش خطر بروز حمله قلبی یا سکته مغزی می‌شود. فشار خون بالای کنترل‌نشده می‌تواند خطر بروز بیماری‌های زیر را نیز افزایش دهد:

• بیماری‌های کلیوی
• زوال عقل عروقی: نوع شایعی از زوال عقل که به دلیل کاهش جریان خون به مغز ایجاد می‌شود.
• نارسایی قلبی: وضعیتی که قلب، خون کافی برای نیازهای بدن را پمپاژ نمی‌کند.

با کاهش فشار خون، می‌توانیم خطر ابتلا به این بیماری‌ها را کاهش دهیم.

چگونه فشار خون افراد دیابتی را کاهش دهیم؟

اصلاح سبک زندگی کمک شایانی به کاهش فشار خون می‌کند. با رعایت موارد زیر می‌توان به کاهش فشار خون کمک کرد:

• تلاش برای داشتن و حفظ وزن مناسب
• فعالیت جسمی بیشتر
• کاهش نمک دریافتی در رژیم غذایی
• ترک سیگار
• ترک الکل
• استفاده از راه‌های مختلف برای مقابله با استرس
• کاهش مصرف کافئین

کنترل‌ و درمان فشار خون در افراد دیابتی با دارو

ایجاد تغییر در سبک زندگی ممکن است کافی نباشد و بسیاری از مبتلایان به دیابت برای کاهش فشار خون نیاز به مصرف دارو پیدا کنند. تمام این داروها باید با تجویز و تحت نظر پزشک مصرف شوند.

پزشک ممکن است با وجود فشار خون طبیعی، به منظور محافظت از بدن در برابر عوارض دیابت، به ویژه عوارض کلیوی، داروی پایین آورنده فشار تجویز کند.

منابع:  Centers for Disease Control and Prevention , Diabetes UK , Blood Pressure UK , Diabetes UK

IR-0623-ABD-8164-AS