نقش ویتامینهای A و D و DHA در رشد و تکامل جسمی و مغزی کودکان
دریافت میزان کافی از ریزمغذیهای ضروری برای بدن، از جمله ویتامینها و مواد معدنی، نقش مهمی در رشد، تکامل و...
تمامی مطالب علمی این سایت، به تایید تیم علمی پزشکی داروسازی دکتر عبیدی رسیده است.
کمبود آهن شایعترین کمبود تغذیهای در کودکان و یک مشکل چالشبرانگیز است که میتواند با پیامدهای منفی جدی برای سلامت و تکامل کودکان همراه باشد.
آهن یک ماده معدنی است که نوزادان و کودکان برای سلامتی و رشد و تکامل به آن نیاز دارند.
بدن کودکان هم مثل بزرگسالان برای ساختن هموگلوبین به آهن نیاز دارد. هموگلوبین پروتئینی در گلبولهای قرمز است که اکسیژن را به سلولهای بدن میرساند. در صورت کمبود آهن، گلبولهای قرمز نمیتوانند اکسیژن کافی را به اندامها و ماهیچههای بدن برسانند، به این وضعیت کمخونی ناشی از فقرآهن گفته میشود.
دختران نوجوان هم به علت شروع عادت ماهیانه در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به فقر آهن هستند.
در بیشتر موارد علائم و نشانههای فقر آهن تا زمانی که کودک دچار کمخونی ناشی از فقر آهن نشود، ظاهر نمیشوند. بنابراین اگر کودک ما یک یا چند عامل خطر ابتلا به فقر آهن را دارد، لازم است حتما با پزشک معالج مشورت کنیم. علائم و نشانههای کمخونی فقر آهن عبارتند از:
آهن برای رشد و تکامل طبیعی مغز نوزادان و کودکان ضروری است. نوزادانی که آهن کافی دریافت نمیکنند دچار کمبود یا فقر آهن میشوند و درنتیجه ممکن است فعالیت بدنی کمتر و رشد کندتری داشته باشند.
کمخونی فقرآهن در دوران نوزادی و شیرخواری میتواند به تاخیر در رشد طبیعی، انزوا و اختلال توجه در دوران کودکی منجر شود.
کمبود آهن همچنین میتواند بر عملکرد کودکان بزرگتر در مدرسه تأثیر بگذارد. سطح پایین آهن ممکن است تمرکز را برای کودکان سخت کند و به احساس ضعف و خستگی در آنها منجر شود.
نوزادانی که به موقع به دنیا آمدهاند، ذخایر کافی آهن را در دوران جنینی از خون مادر به دست آوردهاند.
نوزادانی که با شیر مادر تغذیه میشوند نیز در ششماه اول زندگی، آهن مورد نیاز خود را از شیر مادر دریافت میکنند. اما شروع نکردن مصرف سایر غذاها و مکمل آهن بعد از ششماهگی، خطر کمبود آهن را در کودک بیشتر میکند.
اگر شیرخوار به هر دلیلی نتواند از شیر مادر تغذیه کند، درصورت تایید پزشک استفاده از شیر خشک غنیشده با آهن برای یکسال اول زندگیاش توصیه میشود.
اگر نوزاد با شیر خشک غنیشده با آهن تغذیه میشود، به احتمال زیاد مقدار آهن توصیهشده را دریافت میکند.
اگر نوزاد با شیر مادر تغذیه میشود، باید با پزشک در مورد دادن مکمل آهن به کودک مشورت کنیم.
توصیهنامه کشوری برای پیشگیری از کمخونی فقر آهن در شیرخواران:
کارهای دیگری که میتوانیم برای جلوگیری از کمبود آهن در کودک انجام بدهیم عبارتند از:
فقر آهن و کمخونی فقر آهن معمولاً با آزمایش خون تشخیص داده میشوند. آکادمی کودکان آمریکا توصیه میکند که همه نوزادان بین نه تا دوازدهماهگی، یکبار از نظر فقر آهن آزمایش شوند و این آزمایش برای کودکانی که فاکتورهای خطر کمبود آهن دارند، تکرار شود.
بر اساس نتیجه آزمایش غربالگری، پزشک ممکن است مصرف مکملهای آهن خوراکی را توصیه کند یا آزمایشهای تکمیلی را درخواست کند.
فقر آهن در کودکان قابل پیشگیری است. برای اینکه رشد و نمو کودک خود را در مسیر طبیعی نگه داریم، لازم است به کودکمان غذای غنی شده از آهن بدهیم و با پزشک او درباره نیاز به انجام آزمایش غربالگری و مصرف مکملهای آهن مشورت کنیم.
درمان فقر آهن در کودکان میتواند شامل موارد زیر باشد:
منظور از تغییر در رژیم غذایی، افزایش استفاده از غذاهایی است که میزان بالایی از آهن در آنها وجود دارد.
بهطور کلی، مکملهای آهن به شکل قرص، شربت یا قطره در دسترس قرار دارند و استفاده از آنها به سن و وضعیت کمخونی کودک بستگی دارد. استفاده از این مکملها باید حتماً زیر نظر پزشک باشد. (6)(7)
خیر، شیر گاو منبع خوبی از آهن به شمار نمیآید. اگرچه شیر گاو تقریباً به اندازه شیر انسان آهن دارد، اما بدن ما نمیتواند این آهن را به خوبی جذب کند.
لازم به یادآوری است که نباید قبل از یک سالگی به کودک شیر گاو بدهیم. بعد از یک سالگی هم باید مطمئن شویم که کودک از منابع دیگری، آهن و ویتامین سی لازم را دریافت میکند.
به خاطر داشته باشیم که مصرف بیش از حد شیر گاو میتواند به کمبود آهن منجر شود.
بعد از ششماهگی میتوانیم کودک خود را با غذای جامد تغذیه کنیم. توجه داشته باشیم درباره مواد غذایی مناسب کودک خود با پزشک معالج مشورت کنیم.
بهطور کلی، بعضی از غذاهای غنی از آهن عبارتند از:
برای کمک به جذب آهن در بدن، میتوانیم غذاهای حاوی آهن را با منابع خوب ویتامین C مثل پرتقال، گوجه فرنگی و فلفل قرمز مصرف کنیم. برای مثال میتوانیم غلات صبحانه غنیشده با آهن را با تکههای پرتقال به کودک بدهیم.
در صورت امکان بهتر است سعی کنیم کودک مکمل آهن را با معده خالی (حدود یکساعت قبل یا دوساعت بعد از غذا) مصرف کند. در بعضی کودکان ممکن است لازم باشد برای پیشگیری از درد در معده، مکمل آهن همراه با غذا مصرف شود.
شواهد کمی مبنی بر بروز عوارض گوارشی نامطلوب مثل یبوست در نوزادان یا کودکان نوپا با استفاده از شیرخشک، غلات یا غذاهای غنیشده با آهن وجود دارد.
عوارض جانبی شایع که ممکن است به دنبال مصرف مکمل آهن ایجاد شود، شامل موارد زیرند:
بیشتر این علائم با گذشت چند هفته از مصرف مکمل آهن از بین میروند.
مکملهای مایع آهن شامل قطره و شربت ممکن است باعث ایجاد رنگ خاکستری روی دندانها یا لثهها شوند. این اثرات موقتیاند و میتوانیم با چکاندن قطره آهن در قسمت عقب دهان کودکان، مسواک زدن دندانهای کودک یا شستوشوی دهانش با آب بعد از مصرف مکمل، از آن پیشگیری کنیم یا آن را به حداقل برسانیم.
امروزه برای افزایش جذب مکمل آهن و به حداقل رساندن عوارض ناشی از مصرف آن، مکملهای آهن با ساختار لیپوزومال (ذرات ریز آهن در پوششی بهنام لیپوزوم) در دسترس قرار گرفتهاند که معمولاً بهخوبی تحمل میشوند و بعضی از عوارض جانبی رایج مکملهای خوراکی مثل تغییر رنگ دندانها را هم ایجاد نمیکنند.
بهطور کلی با توجه به عوارض مهم کمبود آهن در کودکان از جمله مشکلات رشد و تکامل، همواره لازم است با پزشک معالج کودک خود مشورت کنیم و از دریافت میزان کافی از آهن در کودک خود مطمئن بشویم.
IR-0627-ABD-3691-AS
منابع:
دیدگاه کاربران