برای شناخت سرطان پروستات در ابتدا باید بدانیم که پروستات چیست. پروستات غده‌ای است که در بدن مردان قرار دارد و وظیفه‌ی اصلی غده‌ی پروستات ساخت مایع منی است؛ مایعی که وظیفه‌ی نگه‌داری و تغذیه اسپرم‌ها را بر عهده دارد. پروستات در زیر مثانه قرار دارد و اطراف بخش ابتدایی مجرای ادراری را فرا می‌گیرد که از مثانه جدا می‌شود. پروستات به‌طور معمول به اندازه‌ی یک گردو است و با بالا رفتن سن، بزرگتر می‌شود.
سرطان پروستات چیست؟
اگر گروهی از سلول‌های پروستات به‌طور غیرقابل کنترل تکثیر پیدا کنند، سرطان پروستات اتفاق افتاده است. برخی از انواع سرطان پروستات هستند که به‌قدری آهسته رشد می‌کنند که هیچ مشکلی به وجود نمی‌آورند و تأثیری هم بر روی طول عمر فرد مبتلا ندارند. به همین دلیل، برخی از مردان با وجود ابتلا به این نوع سرطان پروستات نیازی به درمان ندارند.
با این حال، برخی از انواع سرطان پروستات نه تنها به سرعت رشد می‌کنند، بلکه احتمال زیادی وجود دارد که گسترش یافته و در بدن پخش شوند. این انواع از سرطان پروستات برای فرد مشکل ایجاد می‌کند و برای جلوگیری از گسترش آن باید به سرعت درمان آغاز شود.
علائم سرطان پروستات چیست؟
متاسفانه سرطان پروستات علائم زودرسی ندارد که به وسیله آنها بتوانیم به سرطان پروستات مشکوک شویم و در مراحل اولیه، آن را تشخیص دهیم. اطراف توده‌ی سرطانی هیچ عضو حساسی از بدن وجود ندارد که با بزرگ شدن توده‌ی سرطانی به آن فشار بیاید و مثلاً باعث درد شود، به همین دلیل ممکن است بیماری حتی سال‌ها بدون علامت باقی بماند. از این رو، چکاپ منظم مردان بالای 45 سال با آزمایش خون یا شاید معاینه برای تشخیص زودهنگام بیماری از اهمیت خاصی برخوردار است. سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین سرطان‌ها در مردان به‌شمار می‌آید.
در برخی از بیماران ممکن است سرطان پروستات با علائم زیر همراه باشد. در صورت مشاهده آنها بهتر است به پزشک مراجعه کنیم:
- تکرر ادرار، بخصوص در شب
- سختی آغاز یا قطع دفع ادرار
- جریان ضعیف یا قطره قطره ادرار
- دفع دردناک یا سوزناک ادرار
- انزال دردناک
- وجود خون در ادرار یا مایع منی
- احساس فشار یا درد در مقعد
- درد یا سفتی در پایین کمر، لگن یا ران
نکته مهمی که باید به آن توجه شود این است که داشتن علائم ادراری پروستات لزوماً به معنی ابتلا به سرطان پروستات نیست. التهاب پروستات و بزرگی خوش‌خیم پروستات، بیماری‌های بسیار شایعی در مردان هستند که همین علائم را دارند.
سرطان پروستات به طور معمول در نعوظ اختلالی ایجاد نمی‌کند مگر این‌که با دیابت، استعمال دخانیات، بیماری قلبی یا سن بالا همراه باشد. در هر صورت، اگر علائم سرطان پروستات را داریم، به معنی این نیست که حتما سرطان داریم بلکه باید به پزشک متخصص اورولوژی (مجاری ادراری) مراجعه کنیم.
چه کسانی بیشتر در معرض سرطان پروستات هستند؟
سرطان پروستات در مردان زیر 40 سال شیوع کمتری دارد. احتمال ابتلا به سرطان پروستات در مردان بالای 50 سال افزایش می‌یابد.
از هر 10 نفر مبتلا به سرطان پروستات، 6 نفر سن بالای 65 سال دارند. پزشک متخصص اورولوژی با درخواست آزمایش خون و کنترل مرتب آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) و همچنین معاینه، می‌تواند سرطان پروستات را به‌موقع تشخیص دهد.
اگر یکی از این موارد مطرح‌کننده احتمال وجود سرطان پروستات باشند، برای اطمینان از تشخیص، اقدامات بیشتری مانند نمونه‌برداری و جراحی توصیه می‌شود.
تشخیص سرطان پروستات
پیش از این درباره سرطان پروستات صحبت کردیم.
با توجه به پرسش‌های متعدد مخاطبان گرامی درباره نحوه تشخیص زودهنگام سرطان پروستات، در این مقاله به چگونگی غربالگری سرطان پروستات (معاینه و آزمایش مرتب برای تشخیص به‌موقع یک بیماری) می‌پردازیم.
تشخیص سرطان پرستات از طریق آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA)
آنتی‌ژن اختصاصی پروستات پروتئینی است که از سلول‌های غده پروستات ترشح می‌شود و مقدار اندکی از آن در خون نیز یافت می‌شود.
هم سلول‌های سرطانی، هم سلول‌های طبیعی پروستات PSA را ترشح می‌کنند. در سرطان پروستات، غالبا میزان این آنتی‌ژن در خون افزایش می‌یابد، ولی این تنها عامل تعیین‌کننده نخواهد بود.
بسیار دشوار است که برای PSA محدوده طبیعی مشخص کنیم. بیشتر پزشکان اعداد 4 نانوگرم بر میلی‌لیتر را مشکوک به سرطان می‌دانند ولی برخی از پزشکان افراد دارای PSA بالاتر از 3 یا حتی 2.5 را به نمونه‌برداری پروستات تشویق می‌کنند.
بالا بودن PSA به تنهایی برای تشخیص سرطان پروستات کافی نیست
در نمونه‌برداری از 15 درصد آقایان دارای PSA پایین‌تر از 4 نانوگرم بر میلی‌لیتر، سرطان پروستات تایید می‌شود. همچنین، از هر چهار مرد با PSA بین 4 تا 10 نانوگرم بر میلی لیتر، تشخیص سرطان پروستات در تنها یک مرد قطعی می‌شود.
50 درصد افراد با PSA بالاتر از 10 نانو گرم بر میلی‌لیتر، مبتلا به سرطان پروستات هستند. اگر میزان PSA ما بالاتر از حد طبیعی است، حتما جهت بررسی بیشتر به پزشک متخصص مراجعه نماییم.
تشخیص سرطان پرستات با معاینه پروستات از راه مقعد
پروستات در مقابل مقعد قرار دارد. سرطان پروستات غالباً از قسمت پشتی غده شروع می‌شود و بعضی اوقات در معاینه پروستات از راه مقعد (رکتوم) قابل لمس است.
این روش معاینه پروستات می‌تواند ناراحت‌کننده یا آزاردهنده باشد (به‌خصوص برای مردانی که بواسیر دارند)، اما معمولاً دردناک نیست و فقط مدت کوتاهی طول می‌کشد.
در این روش، پزشک با معاینه پروستات از طریق مقعد، از وجود هرگونه برآمدگی یا تغییر سایز غیرطبیعی پروستات مطلع می‌شود.
راه‌های دیگر تشخیص سرطان پروستات
از دیگر راه‌های تشخیصی می‌توان به سونوگرافی داخل رکتومی یا ام‌آر آی (MRI) اشاره کرد که وجود هرگونه تغییر غیرطبیعی را در پروستات، نشان می‌دهد.
نمونه‌برداری از بهترین و دقیق‌ترین راه‌های تشخیص سرطان پروستات است. مخصوصا در افراد دارای PSA بالا که مشکوک به سرطان پروستات هستند، بهترین راه برای اطمینان از تشخیص سرطان پروستات به شمار می‌آید.
در این روش، نمونه کوچکی از بافت پروستات برداشته شده و در آزمایشگاه آسیب‌شناسی پزشکی (پاتولوژی) تغییرات بافت پروستات زیر میکروسوپ بررسی می‌شود.
درمان سرطان پروستات چگونه انجام می‌شود؟
انتخاب گزینه‌ی درمانی مناسب به شرایط زیر بستگی دارد:
آیا سرطان فقط درون غده‌ی پروستات است یا بزرگ شده و به خارج پروستات آمده یا بیشتر از این‌ها، به سایر نقاط بدن دست‌اندازی کرده است؟ سرعت رشد سرطان، مزایا و معایب هر گزینه درمانی، عوارض احتمالی هر گزینه، تأثیر انتخاب درمان کنونی بر گزینه‌های درمان آینده در صورت عود مجدد سرطان پروستات، شرایط عمومی و امید به زندگی در لحظه تشخیص بیماری از نکاتی هستند که در گزینش نوع درمان نقش مهمی ایفا می‌کنند.
برای درمان سرطان پروستات که در محدوده غده پروستات باقی مانده است، جراحی (برداشتن کامل) پروستات و پرتودرمانی (رادیوتراپی) از بیرون یا درون بدن (براکی تراپی) از رایج‌ترین روشهای موجود هستند.
اگر سرطان پروستات از محدوده پروستات خارج شده باشد ولی هنوز به نقاط دور نرفته باشد، هورمون‌درمانی گزینه‌ای است که به جراحی، رادیوتراپی یا براکی‌تراپی افزوده می‌شود. در این حالت، به طور معمول از ترکیب دو یا سه گزینه‌ی درمانی استفاده می‌شود.
اما اگر سرطان پروستات به نواحی دوردست بدن رسیده باشد دیگر از جراحی و پرتودرمانی استفاده نمی‌شود. در این شرایط، شیمی‌درمانی و هورمون‌درمانی گزینه‌های درمانی موجود برای بیمار به‌شمار می‌آیند.
پیشنهاد میکنم آقایان تو هر سنی که هستن حتما آزمایش پروستات رو بدهند چون سرطان پروستات دیر خودش رو نشون میده که خیلی دیر شده
درود. پیشنهاد می‌شود همه مردان در سن 45 سالگی نخستین مراجعه به پزشک متخصص اورولوژی برای غربالگری سرطان پروستات داشته باشند و از آن پس بر پایه نتایج معاینه و آزمایش و شاید سونوگرافی زمان‌های بعدی مشخص می‌شود.