به تازگی در رسانه‌ها و فضای مجازی واژه پروبیوتیک و تاثیر آن در سلامتی را زیاد دیده‌ یا شنیده‌ایم. در این نوشتار درباره پروبیوتیک و مزایای کلی آن می‌خوانیم.

 

میکروبیوم چیست؟

به مجموعه همه میکروب‌ها (موجودات زنده میکروسکوپی) مانند باکتری‌ها و قارچ‌ها که در سطح یا داخل بافت‌ها یا مایعات بدن زندگی می‌کنند، میکروبیوم می‌گوییم.

این میکروب‌ها از محیط بدن ما برای زندگی استفاده می‌کنند و در برابر آن، مزایایی برای سلامتی ما دارند.

خوب است بدانیم گاهی اوقات با بر هم خوردن تعادل مواد یا نقص کارکرد در بافت یا مایعات بدن، ممکن است شرایط به گونه‌ای تغییر کند که همین میکروب‌های مفید، بیماری‌زا شوند. ولی این حالت‌ها به‌ندرت پیش می‌آیند.

 

تعریف پروبیوتیک

پروبیوتیک، موجودات ریز، زنده و فعال میکروسکوپی هستند که خوردن آن‌ها، باعث تغییر میکروبیوم دستگاه گوارشی ما در جهت سلامتیِ بیشتر می‌شود. بیشتر اوقات به آن‌ها باکتری‌های مفید روده هم می‌گوییم.

وجود این باکتری‌های خوب، از رشد و تکثیر باکتری‌های بیماری‌زا جلوگیری می‌کند و باعث گوارش بهتر غذا و کمک به کارکرد سیستم ایمنی بدن می‌شود.

 

فواید و مزایای پروبیوتیک

پروبیوتیک‌ها به حفظ تعادل در کارکرد دستگاه گوارش ما کمک می‌کنند. برخی عوامل می‌توانند این تعادل را بر هم بزنند، مانند:

  • برخی بیماری‌ها
  • مصرف حتی یک دوره آنتی‌بیوتیک
  • برنامه غذایی نامناسب و با ارزشِ غذاییِ کم
  • رشد بیش از حد باکتری‌هایی که برای بدن ما مفید نیستند

اگرچه پژوهش‌ها برای تعیین دقیق فواید انواع پروبیوتیک همچنان ادامه دارد، شواهد موجود نشان می‌دهد، پروبیوتیک‌ها این مزایا را برای سلامتی ما به همراه دارند:

  • پیشگیری و درمان اسهال ناشی از عفونت‌ها یا آنتی‌بیوتیک‌ها
  • بهبود و کاهش علائم سندروم روده تحریک‌پذیر (اسهال یا یبوست در پی استرس زیاد)
  • تقویت سیستم ایمنی
  • کاهش التهاب و آلرژی‌ها
  • بهبود خُلق و کاهش اضطراب

 

عوارض پروبیوتیک

نخست ببینیم چه کسانی می‌توانند پروبیوتیک مصرف کنند.

به طور کلی، پروبیوتیک‌ها برای کسانی که از سلامت عمومی برخوردارند، بی‌خطر محسوب می‌شوند.

عوارض پروبیوتیک بسیار نادر است و شاید فقط به صورت علائم گوارشی خفیف مانند نفخ بروز پیدا کند.

مانند همه داروها و مکمل‌ها، بهتر است پیش از مصرف پروبیوتیک‌ها با پزشک معالج یا دکتر داروساز در داروخانه‌های معتبر مشورت کنیم.

در صورت تضعیف یا سرکوب دستگاه ایمنی به هر دلیل (مانند مصرف درازمدت داروهای حاوی کورتون) اهمیت مشورت با پزشک معالج افزایش می‌یابد؛ زیرا مصرف پروبیوتیک در این افراد ممکن است با عوارض جدی مانند عفونت همراه باشد.

 

غذاهای پروبیوتیک‌دار

طبیعی‌ترین غذاهای حاوی پروبیوتیک به شرح زیر هستند:

  • ماست
  • نوشیدنی کفیر، معروف به دوغ کفیر (محصول تخمیر شیر توسط یک استارتر حاوی مخمر، باکتری و پروتئین شیر)
  • شورِ کلم (کلم خردشده که چند روز در آب نمک غلیظ باقی مانده و تخمیر اسید لاکتیک در آن انجام شده است)
  • بسیاری از ترشی‌ها
  • میزو (یک چاشنی ژاپنی حاصل تخمیر دانه‌های سویا با قارچی به نام آسپرژیلوس اُریزای و نمک)
  • کیمچی (یک غذای جنبی کُره‌ای حاوی سبزی‌های تخمیرشده)

بیشتر بخوانید: علائم زخم معده و روش های درمان آن چیست؟

نکات مهم درباره مصرف پروبیوتیک‌ها

پروبیوتیک‌ها انواع گوناگونی دارند، اما همه انواع آن‌ها تمام خواص و مزایایی که در بالا ذکر شده است، را ندارند.

به عنوان نمونه، ممکن است یک نوع از پروبیوتیک‌ها کارکرد خاصی داشته باشد و فواید آن تنها برای یک عضو از بدن باشد.

اگرچه مکمل‌های پروبیوتیک هم مفید هستند، اما باید به برخی نکات هنگام تهیه و مصرف آن‌ها توجه کنیم:

  • مطمئن شویم پروبیوتیک مربوطه برای رفع مشکل سلامتی موردنظرمان مناسب است.
  • شرایط نگهداری مندرج روی بسته‌بندی آن را مطالعه کنیم. برخی پروبیوتیک‌ها باید در یخچال نگهداری شوند.
  • تاریخ انقضای مکمل پروبیوتیک اهمیت زیادی دارد و با گذشت زمان از تاریخ تولید، تعداد پروبیوتیک زنده موجود در مکمل کاهش می‌یابد.
  • غذا و مکمل هر دو می‌توانند مزایای پروبیوتیک را برای ما فراهم کنند.

برای افزایش تعداد باکتری‌های مفید روده، مصرف غذاهای دارای ارزش غذایی بالا و فیبر زیاد توصیه می‌شود، مانند میوه‌ها، سبزی‌ها، و غلات کامل (دارای سبوس).

باکتری‌های مفید روده از فیبرها تغذیه می‌کنند. این باکتری‌ها در صورت دریافت فیبر کافی، به خوبی تکثیر می‌شوند و مزایای پروبیوتیک را در بدن پدید می‌آورند.

 

منبع: Mayo Clinic

IR-0721-ABD-5830-WE