لوسمی لنفوسیتی مزمن

سه نوع اصلی سرطان خون عبارتند از لوسمی، لنفوم و میلوم. یکی از انواع لوسمی، لوسمی لنفوسیتی مزمن است. در این مطلب این بیماری را بیش‌تر مورد بررسی قرار می‌دهیم و به علت، علائم و راهکارهای تشخیص و درمان آن می‌پردازیم.

لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL) چیست؟

لوسمی لنفوسیتی مزمن (Chronic lymphocytic leukemia) (CLL) نوعی سرطان خون و مغز استخوان (بافت اسفنجی داخل استخوان‌ها که در آن سلول‌های خونی ساخته می‌شوند) است.

اصطلاح «مزمن» در لوسمی لنفوسیتی مزمن نشان‌دهنده این است که این لوسمی به طور معمول کندتر از سایر انواع لوسمی پیشرفت می‌کند و اصطلاح «لنفوسیتی» به لنفوسیت‌ها (گروهی از سلول‌های خونی که در این بیماری تحت تاثیر قرار می‌گیرند) اشاره دارد. لنفوسیت‌ها به بدن ما کمک می‌کنند تا با عفونت مبارزه کند.

لوسمی لنفوسیتی مزمن یکی از شایع‌ترین انواع لوسمی در بزرگسالان است. این نوع سرطان در اشکال اولیه نوعی از گلبول‌های سفید (به نام لنفوسیت‌ها) در مغز استخوان بروز پیدا می‌کند. سلول‌های سرطانی ابتدا در مغز استخوان تشکیل می‌شوند و بعد وارد جریان خون می‌شوند.

در CLL، سلول‌های سرطانی معمولاً به تدریج ساخته می‌شوند و تجمع پیدا می‌کنند. بسیاری از افراد مبتلا حداقل به مدت چند سال هیچ علامتی ندارند. اما با گذشت زمان، این سلول‌ها می‌توانند به سایر قسمت‌های بدن از جمله غدد لنفاوی، کبد و طحال گسترش پیدا کنند.

علائم لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL)

بسیاری از افراد زمانی که CLL در آن‌ها تشخیص داده می‌شود، هیچ علامتی ندارند. این بیماری در بیشتر موارد زمانی تشخیص داده می‌شود که پزشک برای بررسی مشکل سلامتی دیگری یا طی یک چک‌آپ روتین، آزمایش خون تجویز می‌کند و تعداد بالای لنفوسیت‌ها در خون مشخص می‌شود.

حتی زمانی که افراد مبتلا به CLL دچار علائم می‌شوند، این علائم معمولاً مبهم بوده و می‌توانند نشانه‌ی سایر بیماری‌ها هم باشند. به‌طور کلی، علائم این بیماری در زنان و مردان مشابه است و بعضی از آن‌ها عبارتند از:

• ضعف
• احساس خستگی
• کاهش وزن
• لرز
• تب
• تعریق شبانه
• تورم غدد لنفاوی (که معمولاً به شکل توده‌هایی زیر پوست احساس می‌شود)
• درد یا احساس پُری در شکم (این حالت باعث می‌شود فرد پس از مصرف مقدار کمی غذا احساس سیری کند) که به دلیل بزرگ شدن طحال و یا کبد پیش می‌آید.
• عفونت‌های مکرر

این علائم و نشانه ها ممکن است به دلیل لوسمی لنفوسیتی مزمن ایجاد شوند، اما می‌توانند ناشی از سایر مشکلات سلامتی باشند. با این وجود، اگر هر یک از این علائم را داریم، مهم است که خیلی سریع به پزشک مراجعه کنیم تا علت آن مشخص شده و در صورت نیاز درمانش شروع شود.

علت ایجاد لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL)

پزشکان هنوز به طور قطعی نمی‌دانند که چه چیزی به شروع فرآیند ایجاد لوسمی لنفوسیتی مزمن منجر می‌شود، ولی می‌دانیم که جهش(تغییر) در DNA سلول‌های تولیدکننده خون، به این سرطان منجر می‌شود، اما عامل بروز این جهش، هنوز مشخص نیست.

DNA هر سلول حاوی اطلاعاتی است که به آن سلول می‌گوید چطور عمل کند. جهش‌ها باعث می‌شوند که سلول‌های خونی، لنفوسیت‌های غیرطبیعی و ناکارآمد تولید کنند.

عوامل افزایش‌دهنده احتمالا ابتلا به لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL)

عامل خطر چیزی است که احتمال ابتلای فرد به یک بیماری از جمله سرطان را افزایش می‌دهد. سرطان‌های مختلف عوامل خطر متفاوتی دارند.

داشتن یک یا حتی بسیاری از عوامل خطر یک بیماری، به این معنی نیست که ما حتماً به آن مبتلا خواهیم شد. ضمن این‌که بعضی از افرادی که به یک بیماری مبتلا می‌شوند، ممکن است هیچ‌کدام از عوامل خطر آن را نداشته باشند.

عوامل خطر بسیار کمی برای لوسمی لنفوسیتی مزمن وجود دارند. این موارد عبارتند از:

سن

خطر ابتلا به CLL با افزایش سن بیشتر می‌شود. سن حدود نه‌نفر از هر ده‌نفر مبتلا به CLL، بالای پنجاه‌سال است.

قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص

بعضی مطالعات، نشان داده‌اند که کشاورزی و قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض بعضی آفت‌کش‌ها ممکن است با افزایش خطر ابتلا به CLL مرتبط باشد، اما برای اطمینان بیشتر از این مسئله به تحقیقات بیشتری نیاز داریم.

سابقه خانوادگی

خویشاوندان درجه اول (والدین، خواهر و برادر یا فرزندان) افراد مبتلا به CLL‌، بیش از دو برابر حالت طبیعی، در معرض خطر ابتلا به این سرطان قرار دارند.

جنسیت

به طور کلی، لوسمی در مردان شایع‌تر از زنان است و این امر در مورد لوسمی لنفوسیتی مزمن هم درست است که در مردان کمی شایع‌تر از زنان است؛ دلیل این مسئله مشخص نیست.

نژاد یا قومیت

CLL در آمریکای شمالی و اروپا بیشتر از آسیا شایع است.

تشخیص لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL)

برای تشخیص لوسمی لنفوسیتی مزمن، پزشک علاوه بر بررسی سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی، از آزمایش‌های خونی شامل موارد زیر استفاده می‌کند:

شمارش کامل سلول‌های خون (CBC)

با این آزمایش می‌توان تعداد لنفوسیت‌ها را در نمونه خون اندازه‌گیری کرد. افزایش تعداد سلول‌های‌B  )نوعی از لنفوسیت‌ها(، ممکن است نشان‌دهنده لوسمی لنفوسیتی مزمن باشد.

فلوسیتومتری

این آزمایش می‌تواند مشخص کند که افزایش تعداد لنفوسیت‌ها به دلیل لوسمی لنفوسیتی مزمن است یا ناشی از یک بیماری خونی دیگر و یا واکنش بدن به عواملی مثل عفونت. آزمایش فلوسیتومتری می‌تواند در پیش‌بینی میزان تهاجمی بودن سلول‌های لوسمی هم به پزشک کمک کند.

در بعضی موارد، پزشک ممکن است از آزمایش‌ها و روش‌های دیگری نیز برای کمک به تشخیص CLL استفاده کند، از جمله:

• بیوپسی (نمونه‌برداری) از مغز استخوان برای بررسی از نظر وجود سلول‌های غیرطبیعی
• تصویربرداری پزشکی، مثل سی‌تی‌اسکن و پت‌اسکن برای بررسی میزان گسترش بیمار.

درمان لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL)

درمان لوسمی لنفوسیتی مزمن به عوامل مختلفی از جمله مرحله و بروز علائم سرطان و سلامت کلی ما بستگی دارد.

در بیشتر موارد، پزشکان درمان CLL را بلافاصله شروع نمی‌کنند. در شرایطی که CLL کند رشد کند و هیچ علامتی ایجاد نکند، ممکن است پزشک خیلی سریع درمان را شروع نکند. در این شرایط، پزشک با انجام معاینه‌ها و آزمایش‌های خون، وضعیت بیماری را تا زمانی که به درمان نیاز داشته باشد، زیر نظر خواهد گرفت.

اگر پزشک تشخیص بدهد که لوسمی لنفوسیتی مزمن ما نیاز به درمان دارد، گزینه‌های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• شیمی‌درمانی

یک درمان دارویی که سلول‌های در حال رشد سریع، از جمله سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد.

• درمان هدفمند

درمان‌های دارویی هدفمند، بر ویژگی‌ها یا تغییرهای موجود در سلول‌های سرطانی مربوط به یک نوع سرطان خاص تمرکز دارند و با متوقف کردن این تغییرها، می‌توانند باعث مرگ سلول‌های سرطانی شوند.

• ایمونوتراپی

از سیستم‌ایمنی بدن ما برای مبارزه با سرطان استفاده می‌کند. سیستم ایمنی بدن ما ممکن است نتواند به سرطان حمله کند، چرا که سلول‌های سرطانی پروتئین‌هایی تولید می‌کنند که به کمک آن‌ها از دید سلول‌های سیستم‌ایمنی پنهان می‌شوند. ایمونوتراپی با تداخل در این فرآیند به مبارزه با سرطان کمک می‌کند.

• پیوند مغز استخوان

این روش با عنوان پیوند سلول‌های بنیادی هم شناخته می‌شود. برای پیوند مغز استخوان ابتدا از داروهای شیمی‌درمانی قوی برای کشتن سلول‌های بنیادی‌ای در مغز استخوان که لنفوسیت‌های بیمار را ایجاد می‌کنند، استفاده می‌شود، بعد سلول‌های بنیادی سالمی که از یک اهدا‌کننده به خون ما تزریق می‌شوند، به مغز استخوان ما می‌روند و شروع به ساخت سلول‌های خونی سالم می‌کنند.

در نهایت، با وجود این‌که هنوز به‌طور قطعی مشخص نیست، آیا داشتن سبک زندگی سالم از جمله سیگار نکشیدن، رژیم غذایی سالم و متعادل، فعالیت بدنی منظم و حفظ وزن مناسب ممکن است خطر رشد یا عود سرطان را در افراد مبتلا به لوسمی لنفوسیتی مزمن کم کند یا نه، آثار مثبت این رفتارها بر سلامتی ما انکارناپذیرند.

منابع:  mayoclinic, cancer, uptodate

IR-0527-ABD-3573-AS