تمامی مطالب علمی این سایت، به تایید تیم علمی پزشکی داروسازی دکتر عبیدی رسیده است.
Medically Approvedزخم پای دیابتی چیست و چگونه درمان می‌شود؟
آنچه در این مطلب می‌خوانیم:
زخم پا می‌تواند افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و نوع 2 را تحت تاثیر قرار دهد.
دیابت از راه‌های مختلفی بر زخم پا تأثیر می‌گذارد و درک عواقب جدی و شدید عدم درمان زخم پای دیابتی برای افراد مبتلا به دیابت بسیار مهم است.
زخم پای دیابتی چیست؟
زخم شدن پا ممکن است برای هر یک از ما اتفاق بیفتد و به آسیب پوست روی ساق پا یا پاها اشاره دارد.
هنگامی که سطح قند خون بالا باشد یا دائما در نوسان باشد، پوستی که به طور معمول ترمیم می‌شود ممکن است به دلیل آسیب عصبی نتواند به درستی خود را ترمیم کند بطوری که حتی یک آسیب خفیف می‌تواند باعث ایجاد یک زخم وسیع روی پا شود.
چرا افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض خطر ابتلا به زخم پا هستند؟
افراد مبتلا به دیابت ممکن است به دلیل نوروپاتی دیابتی اعصاب محیطی، دچار افت عملکرد عصبی شده باشند. این بدان معناست که اعصابی که معمولاً احساس درد را از پاها به مغز منتقل می‌کنند، به خوبی عمل نکرده و ممکن است متوجه آسیب وارد شده به پای خود نشویم.
بیشتر بخوانیم: نوروپاتی دیابتی چیست و چگونه درمان می‌شود؟
بدین ترتیب آسیب‌های ساده به دنبال پا گذاشتن روی چیزی، پوشیدن کفش های تنگ، بریدگی، تاول و کبودی همگی می‌توانند به زخم پای دیابتی تبدیل شوند.
علاوه بر این در برخی از افراد مبتلا به دیابت، تنگ شدن عروق نیز می‌تواند جریان خون در پاها را کاهش دهد و منجر به مختل شدن توانایی پا برای ترمیم و بهبودی شود. هنگامی که آسیب نتواند بهبود یابد، زخم پا ایجاد می‌شود.
عوامل خطر برای زخم پای دیابتی چیست؟
- نوروپاتی
- گردش خون ضعیف
- عدم کنترل مناسب قند خون (دیابت)
- پوشیدن کفش نامناسب
- پابرهنه راه رفتن
- وجود بدشکلی و ناهنجاری در پا
افرادی که برای مدت طولانی‌تری مبتلا به دیابت هستند یا قند خون خود را به طور موثر کنترل و مدیریت نمی‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به زخم پا هستند. سیگار کشیدن، ورزش نکردن، داشتن اضافه وزن، کلسترول بالا و فشار خون همگی می‌توانند خطر بروز زخم پای دیابتی را افزایش دهند.
زخم پای دیابتی چقدر جدی است؟
متأسفانه، برای برخی از افراد مبتلا به دیابت، زخم پا می‌تواند منجر به قطع عضو شود. زخم‌های کوچک نیز ممکن است برای بهبود مدت زیادی زمان لازم داشته و در این مدت بسیار ناراحت کننده باشند.
چگونه می‌توانیم از زخم پای دیابتی پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از زخم پای دیابتی در گرو مراقبت مناسب از پاها است.
کنترل دیابت (قند خون) با مصرف منظم داروها طبق دستور تیم پزشکی، رژیم غذایی و سبک زندگی سالم و ورزش منظم به کاهش احتمال ابتلا به عوارض دیابت در پاها کمک می‌کند.
علاوه براین باید به طور منظم پاهای خود را از نظر وجود هرگونه علائم آسیب دیدگی بررسی کنیم. اگر گردش خون پاها ضعیف باشد و بی‌حسی داشته باشیم، این موضوع اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. اگر در بررسی پاهای خود مشکل داشتیم، باید از دیگران در این زمینه کمک بخواهیم. باید مراقب هر یک از علائم زیر که نشان از آسیب پا است، باشیم:
- بریدگی
- کبودی
- تورم
- خراشیدگی
- زخم
- تغییر رنگ
- هرگونه تغییر پوستی
همچنین باید مراقب هرگونه ترک ناشی از خشکی پوست نیز باشیم، زیرا ممکن است در طول زمان به زخم تبدیل شود.
علاوه براین، افراد مبتلا به دیابت باید حداقل سالی یک بار برای معاینه پا به پزشک مراجعه کنند. شناخت علائمی مانند کاهش احساس در پاها به پیشگیری از زخم پای دیابتی کمک می‌کند.
چرا درمان زخم پای دیابتی اهمیت دارد؟
باید پس از مشاهده زخم، فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی مناسب باشیم. زخم پا در بیماران دیابتی به چند دلیل باید بلافاصله درمان شود:
- کاهش خطر عفونت و قطع عضو
- بهبود عملکرد و کیفیت زندگی فرد
- کاهش هزینه‌های مراقبت‌های درمانی (بستری، جراحی و …)
زخم پای دیابتی چگونه درمان می‌شود؟
هدف اولیه در درمان زخم پا، بهبودی زخم در اسرع وقت است. هرچه زخم سریعتر بهبود یابد، احتمال عفونت کاهش می‌یابد.
چندین عامل کلیدی در درمان مناسب زخم پای دیابتی وجود دارد:
- پیشگیری از عفونت
- برداشتن فشار از روی ناحیهای که دچار زخم شده است
- برداشتن پوست و بافت مرده
- استفاده از دارو و پانسمان مناسب بر روی زخم
- کنترل قند خون و مدیریت سایر بیماری‌های زمینه‌ای
لازم است بدانیم که همه زخم‌ها عفونی نیستند، با این حال، اگر پزشک تشخیص دهد که زخم دچار عفونت شده، برنامه درمانی شامل استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها، مراقبت از زخم و احتمالاً بستری شدن در بیمارستان در نظر گرفته می‌شود.
پیشگیری از عفونت
چندین عامل مهم برای جلوگیری از عفونی شدن زخم را باید مدنظر قرار دهیم:
- کنترل دقیق سطح قند (گلوکز) خون
- تمیز نگه داشتن زخم
- تمیز کردن روزانه زخم و تعویض منظم پانسمان زخم
- پابرهنه راه نرفتن
برداشتن فشار از روی ناحیهای که دچار زخم شده است
برای بهبودی هرچه سریعتر زخم، به‌ویژه آنهایی که در کف پا قرار دارند، باید فشار از روی ناحیهای که دچار زخم شده است، برداشته شود. ممکن است پزشک از ما بخواهد که از کفش مخصوص، بریس (وسیله‌ی کمکی که باعث برداشته شدن فشار مستقیم از ناحیه مورد نظر می‌شود)، ویلچر یا عصا استفاده کنیم. این اقدامات فشار و تحریک ناحیهای که دچار زخم شده است را کاهش می‌دهند و به تسریع روند بهبودی زخم کمک می‌کنند.
علم مراقبت از زخم در سال‌های گذشته پیشرفت چشمگیری داشته است. باورهای قدیمی ممکن است در روند درمان اخلال ایجاد کنند. امروزه می‌دانیم که زخم‌هایی سریعتر بهبود می‌یابند و خطر عفونت کمتری دارند، که به خوبی از آنها مراقبت شده باشد. بنابراین استفاده از بتادین، پراکسید یا هر روش دیگر بدون مشورت با پزشک توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است منجر به عوارض بیشتر شود.
استفاده از دارو و پانسمان مناسب بر روی زخم
مدیریت مناسب زخم شامل استفاده از پانسمان و داروهای مناسب است. این داروها از شستشو با سرم تا داروهای پیشرفته مانند فاکتورهای رشد، پانسمان‌های زخم و جایگزین‌های پوستی را شامل می‌شود.
برای بهبود زخم باید گردش خون کافی در ناحیه زخم وجود داشته باشد. ممکن است پزشک برای ارزیابی جریان خون پا، فرد را معاینه و یا با جراح عروق مشورت کند.
کنترل و مدیریت قند خون
کنترل دقیق قند خون در درمان زخم پای دیابتی از اهمیت بالایی برخوردار است. همکاری نزدیک با پزشک برای انجام این کار، ضمن تسریع روند بهبودی، خطر بروز عوارض را کاهش می‌دهد.
جراحی
اکثر زخم‌های غیرعفونی پا بدون جراحی بهبود می‌یابند. با این حال، در بعضی موارد مداخله جراحی ممکن است ضروری باشد.
عوامل موثر بر روند بهبودی زخم پای دیابتی
زمان بهبودی به عوامل مختلفی مانند اندازه و محل زخم، میزان فشار روی زخم، میزان تورم، گردش خون، سطح قند خون، و مراقبت از زخم بستگی دارد. بهبودی ممکن است در عرض چند هفته اتفاق بیفتد و یا حتی چند ماه طول بکشد.
منابع: Diabetes.co.uk , Michigan Medicine , Diabetes.co.uk
IR-0623-ABD-8301-AS
