تمامی مطالب علمی این سایت، به تایید تیم علمی پزشکی داروسازی دکتر عبیدی رسیده است.
Medically Approvedآریتمی قلبی چیست ؛ علت، علائم و درمان این بیماری
آنچه در این مطلب می‌خوانیم:
آریتمی قلبی چیست؟
آریتمی یا ضربان قلب نامنظم، مشکلی در سرعت یا ریتم ضربان قلب است. ریتم ضربان قلب ممکن است خیلی سریع، خیلی آهسته یا نامنظم باشد.
طبیعی است که ضربان قلب در حین فعالیت بدنی افزایش پیدا کند و در هنگام استراحت یا خواب کُند شود. همچنین احساس تپشِ گهگاهی، طبیعی است. اما یک ریتم نامنظم مکرر ممکن است به این معنی باشد که قلب خون کافی را به سراسر بدن پمپاژ نمی‌کند. به دنبال این عارضه ممکن است احساس سرگیجه، غش (از حال رفتن) یا علائم دیگری داشته باشیم.
انواع آریتمی با دارو یا روش‌هایی برای کنترل ریتم نامنظم قلب قابل درمان است. عدم درمان آریتمی می‌تواند به قلب، مغز یا سایر اندام‌های حیاتی آسیب برساند و یا باعث مرگ شود.
اگر برای ما تشخیص آریتمی مطرح باشد، پزشک ممکن است در مورد تغییراتی برای داشتن سبک زندگی سالمتر با ما صحبت کند.
بیشتر بخوانید : شایع ترین بیماری های قلبی عروقی را بشناسید
ضربان قلب
ضربان قلب در اصل انقباض قلب برای پمپاژ خون به ریه‌ها و بقیه قسمت‌های بدن است. سیستم الکتریکی قلب سرعت ضربان قلب را تعیین می‌کند.
وقتی قلب می‌تپد انقباض دهلیزها و بطن‌ها باعث ایجاد ضربان قلب می‌شود.
خون از دهلیزها به داخل بطن‌ها و سپس از بطن‌ها به ریه و سراسر بافت‌های بدن پمپاژ می‌شود.
فعالیت الکتریکی قلب
سیگنال‌های الکتریکی باعث انقباض ماهیچه‌های قلب می‌شوند. قلب یک سیستم الکتریکی خاص به نام سیستم هدایت قلبی دارد. این سیستم سرعت و ریتم ضربان قلب را کنترل می‌کند.
با هر ضربان قلب، یک سیگنال الکتریکی از بالای قلب به پایین حرکت می‌کند. همانطور که سیگنال به سمت پایین می‌آید، باعث انقباض قلب و پمپاژ خون می‌شود.
انواع آریتمی قلبی
بسته به اینکه آریتمی از نوع تغییر سرعت و یا ریتم باشد و کدام قسمت از قلب را تحت تاثیر قرار بدهد و یا باعث ضربان قلب آهسته، سریع یا نامنظم شود، به انواع مختلف دسته‌بندی می‌شود.
بیشتر بخوانید: بیماری دریچه‌ای قلب؛ علائم ایجاد، روش تشخیص و درمان آن
تعداد ضربان قلب طبیعی چقدر است؟
ضربان قلب بیشتر بزرگسالان در حالت استراحت بین 60 تا 100 ضربان در دقیقه است.
هرچه تناسب اندام بهتری داشته باشیم، احتمال دارد که ضربان قلبمان در حالت استراحت کمتر باشد. به عنوان مثال، ممکن است تعداد ضربان قلب ورزشکاران در حالت استراحت 40 تا 60 ضربان در دقیقه یا حتی کمتر نیز باشد.
به ضربان قلب کمتر از 60 ضربه در دقیقه در حالت استراحت برادی‌کاردی گفته می‌شود. برخی از افراد، به ویژه جوانان یا افردی که وضعیت بدنی مناسبی دارند، معمولاً ممکن است ضربان قلب آهسته‌تری داشته باشند. اگر ضربان قلبمان آهسته باشد، پزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا این امر طبیعی است یا خیر.
به ضربان قلب سریعتر از 100 ضربه در دقیقه در حالت استراحت تاکی‌کاردی گفته می‌شود.
اگر فکر کنیم که ضربان قلبمان به طور مداوم بالای 100 ضربان در دقیقه یا کمتر از 60 ضربان در دقیقه است، باید برای معاینه به پزشک مراجعه کنیم، اگرچه ممکن است این امر، مسئله‌ای طبیعی باشد.
چگونه متوجه شویم که قلبمان خیلی سریع یا خیلی کُند می‌تپد؟
برخی از ساعت‌های هوشمند یا برنامه‌های تلفن همراه می‌توانند به ما کمک کنند ضربان قلب خود را در حالت استراحت ارزیابی کنیم. همچنین می‌توانیم با لمس نبض خود، ضربان قلبمان را بشماریم.
برای پیدا کردن نبض خود می‌توانیم انگشت اشاره و میانی را به آرامی روی شریانی که در قسمت خارجی مچ، زیر انگشت شست، قرار دهیم. باید نبض یا ضربه زدن به انگشتان خود را احساس کنیم. با شمردن تعداد ضرباتی که در 30 ثانیه احساس می‌کنیم و دو برابر کردن این عدد، می‌توانیم ضربان قلب یا نبض خود را در 1 دقیقه بدانیم.
بیشتر بخوانید: بیماری عروق کرونر قلب یا ایسکمی قلبی
علائم آریتمی قلبی کدامند؟
آریتمی ممکن است علائم واضحی ایجاد نکند. ممکن است علائمی مانند احساس ضربان قلب آهسته یا نامنظم داشته باشیم. همچنین ممکن است احساس کنیم که قلبمان در حال تپش یا ضربان بیش از حد شدید یا خیلی سریع است.
سایر علائم آریتمی عبارتند از:
- اضطراب
- درد یا احساس ناراحتی در قفسه سینه
- گیجی
- مشکل در تنفس، یا نفس نفس زدن در هنگام خواب
- سرگیجه و غش
- خستگی یا ضعف
باید حواسمان به زمان وقوع و اینکه هر چند وقت یک‌بار علائم بروز می‌یابد، احساسمان، کاری که انجام می‌دادیم و اینکه آیا در طول زمان علائم مان تغییر می‌کنند یا خیر، باشد. اگر علائممان بسیار جدی است، مانند مشکل در تنفس یا درد قفسه سینه، باید به دنبال مراقبت‌های پزشکی اورژانسی باشیم.
نحوه تشخیص آریتمی قلبی
گاهی اوقات، به خصوص اگر هیچ علامت قابل توجهی نداشته باشیم، ممکن است پزشک طی یک معاینه روتین متوجه آریتمی شود.
برای تشخیص آریتمی، پزشک از ما در مورد علائم، سبک زندگی و سایر عوامل خطر آریتمی سؤال می‌پرسد. معاینه فیزیکی پزشک ممکن است شامل مراحل زیر باشد:
- بررسی تورم در پاها یا ساق پا، که می‌تواند نشانه بزرگ شدن قلب یا نارسایی قلبی باشد.
- بررسی نبض
- گوش دادن به صدا و ارزیابی ریتم ضربان قلب
- بررسی وجود علائم بیماری‌های دیگر، مانند مشکلات تیروئید، که می‌تواند باعث آریتمی شود.
تست‌های تشخیصی
نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام (EKG یا ECG) رایج‌ترین آزمایش برای تشخیص آریتمی است. نوار قلب فعالیت الکتریکی قلب ما را ثبت می‌کند. پزشک ممکن است این بررسی را در طول تست استرس انجام دهد، تا بتواند فعالیت قلب ما را در زمانی که سخت کار می‌کند و سریع می‌تپد، ثبت و ارزیابی کند.
پزشک با بررسی نتایج آزمایش خون می‌تواند سطح برخی از مواد مانند پتاسیم یا سایر الکترولیتها و هورمون تیروئید را در خون ارزیابی نماید.
مانیتورهای هولتر، ریتم قلب را حین انجام فعالیت‌های عادی برای مدت طولانی ثبت می‌کنند.
تصویربرداری از قلب به کمک سی‌تی‌اسکن یا MRI، می‌تواند ساختار حفره‌های قلب را بررسی کند و نشان دهد که قلب چقدر خوب کار می‌کند.
علل و محرک‌های آریتمی
آریتمی‌ها اغلب به دلیل مشکل در سیگنال‌های الکتریکی درون قلب ایجاد می‌شوند. اغلب، آریتمی توسط یک محرک شروع می‌شود. گاهی اوقات علت آریتمی مشخص نیست.
چه عواملی خطر آریتمی را افزایش می‌دهند؟
سن
با افزایش سن و بروز تغییراتی در قلب مانند اثرات سایر بیماری‌های مزمن، خطر آریتمی افزایش می‌یابد. احتمال ابتلای افراد مسن به بیماری‌های منجر به آریتمی مانند فشار خون بالا، نارسایی قلبی، دیابت و اختلالات تیروئیدی نیز بیشتر است. هرچند آریتمی‌های ناشی از نقایص مادرزادی قلب یا بیماری‌های ارثی در کودکان و جوانان شایع‌تر است.
سابقه خانوادگی و ژنتیک
اگر والدین یا سایر بستگان نزدیک، مبتلا به آریتمی باشند، ممکن است خطر بروز انواع آریتمی افزایش یابد.
سبک زندگی
موارد زیر سبب افزایش خطر بروز آریتمی می‌شود:
- سیگار کشیدن
- مصرف مواد مخدری مانند کوکائین یا آمفتامین‌ها
- الکل
- داروها: گاهی داروهای تجویز شده برای سایر بیماری‌ها، می‌توانند باعث بروزآریتمی شوند. بهتر است دراین رابطه با پزشک خود مشورت کنیم. لازم به یادآوری است که برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای بدون نیاز به نسخه نیز می‌توانند خطر آریتمی را در برخی افراد افزایش دهند.
سایر بیماری‌ها
در صورت ابتلا به بیماری‌های زیر ممکن است احتمال بروز آریتمی بیشتر باشد:
- بیماری‌های قلبی و عروقی
- بیماری‌های کلیوی
- بیماری‌های ریوی
- چاقی
- آپنه خواب: آپنه خواب یک اختلال شایع است که در آن تنفس در طول خواب چندین بار متوقف شده و دوباره شروع می‌شود. این اختلال می‌تواند مانع از رسیدن اکسیژن کافی به بدن شود.
- اختلالات تیروئید
- عفونت‌های ویروسی مانند آنفلوآنزا یا کووید-19
اعمال جراحی
ممکن است در روزها و هفته‌های اول پس از جراحی قلب، ریه یا ناحیه گلو، بیشتر در معرض خطر آریتمی باشیم.
چه عواملی محرک آریتمی هستند؟
اگر عوامل خطر ابتلا به آریتمی را داشته باشیم، محرک‌های خاصی ممکن است باعث ایجاد آریتمی شوند. این محرک‌ها شامل هر موقعیتی است که باعث شود قلب ما سخت‌تر کار کند، فشار خون بالا برود یا باعث شود که سطح هورمون استرس افزایش یابد.
محرک‌ها عبارتند از:
- سطح قند خون خیلی کم یا خیلی زیاد
- کافئین، مواد مخدر و داروهایی که باعث افزایش سطح هوشیاری یا انرژی می‌شوند
- کم‌آبی بدن
- سطوح پایین الکترولیتها مانند پتاسیم، منیزیم یا کلسیم
- فعالیت بدنی
- استرس عاطفی شدید، اضطراب، عصبانیت، درد یا غافلگیری ناگهانی
- استفراغ یا سرفه
بهتر است با پزشک خود در مورد محرک‌ها و راه‌های اجتناب از آنها، صحبت کنیم.
چگونه از ابتلا به آریتمی قلبی پیشگیری کنیم؟
گر در معرض خطر بالا برای بروز آریتمی باشیم، ممکن است پزشک از ما بخواهد اقداماتی را برای کمک به پیشگیری از آن انجام دهیم، از جمله:
- از محرک‌های آریتمی اجتناب کنیم.
- بیماری‌هایی را که ممکن است باعث آریتمی شوند درمان کنیم.
- اصلاحاتی در سبک زندگی برای داشتن قلبی سالمتر در نظر بگیریم، مثل انتخاب غذاهای سالم برای قلب، داشتن فعالیت بدنی، هدف گذاری برای رسیدن به وزن سالم، ترک سیگار و مدیریت استرس.
اگر فرزندمان مبتلا به بیماری باشد که خطر آریتمی را در او افزایش می‌دهد، با پزشک کودک خود در مورد نحوه پیشگیری از آریتمی مشورت کنیم. ممکن است فرزندمان به معاینات منظم دوره‌ای نیاز داشته باشد تا پزشک بتواند الگوها یا علائم آریتمی را که ممکن است در طول زمان ایجاد شود، بررسی کند.
راه‌های درمان آریتمی قلبی
درمان‌های رایج آریتمی شامل مصرف داروها، جراحی برای کاشت دستگاه‌هایی که ضربان قلب را کنترل می‌کنند و سایر روش‌هایی که اختلالات سیگنال‌های الکتریکی قلب را اصلاح می‌کنند، هستند. همچنین ممکن است ایجاد تغییراتی در شیوه زندگی لازم باشد تا به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌هایی که می‌توانند آریتمی را تشدید کنند، مانند فشار خون بالا و سایر انواع بیماری‌های قلبی، کمک کنیم.
منابع: NATIONAL HEART, LUNG, AND BLOOD INSTITUTE
NATIONAL HEART, LUNG, AND BLOOD INSTITUTE
IR-0823-ABD-8420-AS
من خانومی ۳۵ ساله هستم چندمدت پیش تپش قلب پیدا کردم وچندبارتوخواب تپش قلبم طوری رفت بالا که خیلی ترسیدم ک فک کردم دارم میمیرم البته سابقه افسردگی هم دارم ورفتم متخصص قلب واقوام گرفت وگفت افتادگی دریچه میترال دارم حالا بیشتراوقات تپش قلب واحساس نامنظم بودن وتند زدن قلب دارم،خواهشا وممنون میشم کمکم کنید
درود همراه گرامی تنها مرجع اظهار نظر در زمینه تشخیص و درمان بیماری پزشک معالج است و توصیه می شود در این زمینه با ایشان مشورت نمایید. ایشان با داشتن اطلاعات دقیق از شرایط پزشکی بیمار ، بیمار را راهنمایی خواهند کرد.
سلام وقتتون بخیر. دختر 18 ساله هستم 166 قد و 49 کیلو وزنمه من تپش قلب داشتم و تو گردن و قفسه سینم ضربان رو حتی موقع نشستن و خوابیدن راحت حس میکردم و فکر میکردم عادی باشه تا اینکه 1 سالو نیم قبل یهو تو اتاقم از هوش رفتم و اصلا متوجه چیزی نشدم باوجود اینکه سرم به میز خورد و خون اومد. (افت قند نداشتم غذا خورده بودم) حدودا 7 تا 10 دقیقه بعدش بیدار شدم مامانم فشارمو گرفت 11 بود بعد مراجعه کردم به فوق تخصص مغز و اعصاب- هیچ مشکلی نبود.منو فرستادن پیش متخصص قلب و عروق و گفتن اکو نرمال بود و گفتم هولتر نوار قلب انجام بدم. نتایج رو دیدن گفتن تاکی کاردی دارم و داروی بیزوپرولول 2.5 رو 2 دفعه در روز مصرف کنم. من بعد از یه مدت دارو رو دیگه استفاده نکردم و از اون تایم به بعد دوباره تپش قلب دارم با همون علائم قبل و اینکه صدای نبضش رو هم تو گوشم میشنوم و گاهی اوقات درد معده داشتم و درد پشت هم داشتم گاهی شدید بود و بعضی اوقات قابل تحمل بود. و درد هاش معمولا کمتر از 7-6 دقیقه ست. بعضی اوقات هم شونه چپ و گردنم هم درد میگیرن و تیر میکشن و بعضی اوقات موقع خواب قفسه سینم وسطش همین اطراف درد میگیره. باید دوباره برم معاینه شم؟ یا نیازی نیست راستش من میخواستم امسال دوباره تکواندو رو ادامه بدم مانعی نداره؟
درود همراه گرامی، تنها مرجع اظهار نظر در زمینه تشخیص و درمان بیماری پزشک معالج شما است، توصیه می شود با ایشان مشورت فرمایید، ایشان با داشتن اطلاعات دفیق از شرایط پزشکی شما، شما را در این زمینه و سوالاتی که مطرح فرمودید راهنمایی خواهند کرد.