تمامی مطالب علمی این سایت، به تایید تیم علمی پزشکی داروسازی دکتر عبیدی رسیده است.
Medically Approvedداروسازی دکتر عبیدی / دانستنی های سلامتی / درد / علت انواع کمر درد و روش های نوین درمان کمر درد
آنچه در این مطلب میخوانیم:
کمردرد میتواند ناشی از آسیبها، شرایط و بیماریهای مختلفی باشد و اغلب به دلیل آسیب به عضلات و تاندونها ایجاد میشود.
درد میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. گاهی درد به اندازهای شدید است که راه رفتن، خوابیدن، کار کردن و هر نوع فعالیت روزانه را دچار اختلال میکند.
کمردرد معمولا با استراحت، ورزش و مصرف مسکن بهبود پیدا میکند. هر چند در بعضی شرایط نیاز به انجام جراحی پیدا میکند.
درست است که درد کمر بسیار سخت و گاهی طاقت فرساست، اما شما تنها شخصی نیستید که آن را تجربه میکنید. در حقیقت 80 درصد از انسانها در مقطعی از زندگیشان، کمردرد را تجربه میکنند.
شاید جالب باشد بدانید که شایعترین علت ناتوانی مرتبط با شغل و عامل غیبت از کار، کمردرد است. شدت کمردرد ممکن است گُنگ و ثابت یا ناگهانی و شدید باشد.
کمردرد شاید در پی یک تصادف یا بلند کردن جسمی سنگین حاصل شود یا در طول زمان و به دنبال تغییرات تدریجی در ستون فقرات پدید آید.
بیشتر کمردردها حاد و کوتاهمدت هستند و اغلب چند روز و گاهی دو یا سه هفته بیشتر طول نمیکشند. این دردها در بیشتر مواقع، به مرور زمان بهبود مییابند و در عملکرد کمر تأثیری نمیگذارند.
حال شاید این سوال مطرح شود که آیا هر دردی که در پشت بدن خود احساس کردیم، کمردرد است؟ خیر.
کمردرد اغلب خطرناک نیست و بسیاری اوقات درد خود به خود از بین میرود. ولی باید دقت کنیم که گاهی درد، پاسخ بدن ماست برای اینکه نشان دهد مشکلی وجود دارد.
برای درک بهتر کمر درد و افتراق آن از دردهای دیگری که در ناحیه پشت تنه حس میکنیم بهتر است ابتدا با ساختار کمر انسان آشنا شویم.
ستون فقرات کمری از پنج مهره تشکیل شده است. مهرههای کمری که با نام L1 تا L5 شناخته میشوند، بزرگترین مهرهها در تمام طول ستون فقرات هستند.
مهرههای کمری بین ۱۲ عدد مهره قفسه سینهای و ۵ مهره به هم چسبیده دنبالچه قرار گرفتهاند.
در مقایسه با سایر مهرههای ستون فقرات، مهرههای کمری بزرگتر و ضخیمتر بوده و باعث استحکام و حفظ قوس کمری شده و محل اتصال بسیاری از عضلات و تاندونها هستند.
این مهرهها بیشتر وزن بدن را حمایت کرده و مرکز حفظ تعادل بدن است. مهرههای کمری و عضلات و تاندونهایی که به آن متصل شده به ما کمک میکنند راه برویم، بنشینیم، وسایل را جا به جا کنیم و بدنمان را در تمام جهات حرکت دهیم.
بین مهرهها یک سری بالشتکهای ضربهگیری به نام دیسک قرار گرفته که علاوه بر عملکردشان در جذب ضربه به مهرهها کمک میکند روی هم حرکت کنند.
طناب نخاعی دستهای از اعصاب است که از مغز تا اولین مهره کمری و در مرکز ستون فقرات امتداد داشته و به انتقال پیامها از مغز به قسمتهای مختلف بدن کمک میکند.
پنج جفت اعصاب ستون فقرات کمری از بین مهرههای کمری خارج شده (پنج عدد از سمت راست و پنج عدد از سمت چپ) و به کنترل حرکت و حس اندامهای تحتانی کمک میکنند.
بیشتر بخوانید: علت، علائم، تشخیص و درمان زانو درد
کمردرد به دو نوع کمر درد حاد و مزمن تقسیم میشود. یک نوع دیگر از کمردرد به نام کمردرد عصبی وجود دارد که میتواند حاد یا مزمن باشد.
دو نوع کمردرد وجود دارد:
استرس میتواند یکی از دلایل ایجاد کننده کمردرد باشد. وقتی استرس داریم الگوی نفس کشیدن ما تغییر میکند که میتواند با ایجاد کشش و تنش در عضلات پشت باعث ایجاد کمردرد شود.
کمردرد عصبی به صورت درد سوزشی و غیرقابل توجیه بین دو کتف احساس میشود.
علائم کمردرد میتواند به صورت ناگهانی و یا تدریجی ظاهر شود. بعضی اوقات درد بعد از یک اتفاق مشخص ایجاد میشود مثل خم شدن برای بلند کردن جسم از روی زمین، در سایر مواقع دلیل مشخصی برای کمردرد پیدا نمیشود.
درد میتواند تیز و یا مبهم باشد و یا ممکن است به نواحی پایینتر و حتی پاها (درد سیاتیک) تیر بکشد. درد کمر معمولا در موقعیتهای خاصی مثل خم شدن تشدید شده و در حالت درازکش بهتر میشود.
سایر علائم کمردرد شامل موارد زیر است:
خشکی
ممکن است حرکت یا صاف کردن کمر (به حالت ایستاده) برایمان دشوار شود. تغییر موقعیت از حالت نشسته به ایستاده میتواند طول کشیده و احساس کنیم با راه رفتن و یا با کشش کمر خود میتوانیم احساس راحتی پیدا کنیم. همچنین متوجه محدودیت در حرکات خود خواهیم شد.
مشکلات مربوط به وضعیت بدن
با وجود کمردرد صاف ایستادن برایمان دشوار است. ممکن است حالت خمیده یا متمایل به یک سمت بایستیم. در این صورت قوس طبیعی کمر از بین رفته و کمرمان حالت مسطح به خود میگیرد.
بیشتر بخوانید: گرفتگی عضلات بعد از ورزش خوب است یا بد؟
گرفتگی عضلات
عضلات کمر ممکن است در اثر کشش دچار گرفتگی و انقباض غیر قابل کنترل شوند. گرفتگی عضلات علاوه بر درد شدیدی که ایجاد میکند، راه رفتن، حرکت و ایستادن را برایمان دشوار میکند.
کمر درد معمولا به دلیل آسیب بافت نرم و ساختار مکانیکی کمر ایجاد میشود. این آسیبها میتواند به دلیل صدمه به دیسک، تحت فشار قرار گرفتن ریشههای عصبی و یا حرکات نامتعارف مفاصل ایجاد شوند.
در اینجا به تفکیک، چند مورد از شایعترین علل کمردرد را بیان خواهیم کرد:
مهرههای کمر میتواند در اثر سوانحی مثل تصادف با اتومبیل و یا سقوط از ارتفاع دچار شکستگی شوند. شرایطی مثل پوکی استخوان احتمال شکستگی را زیاد میکند.
دیسکها ممکن است گاهی در محلی که قرار دارند به سمت نخاع برجسته شوند و با تحت فشار قرار دادن طناب نخاعی باعث ایجاد درد شوند. همچنین ممکن است حتی دیسک دچار پارگی شود. از طرفی این دیسکها با افزایش سن مسطح شده و اثر حفاظتی خود را از دست میدهند.
تنگی نخاع زمانی اتفاق میافتد که ستون در برگیرنده طناب نخاعی بسیار تنگ شده و به نخاع فشار وارد کند. تنگی نخاع میتواند باعث ایجاد درد شدید کمر و درد سیاتیک شود. اسکولیوز (انحنای غیر طبیعی مهرههای کمری) میتواند سبب ایجاد درد، سختی در راه رفتن و محدودیت حرکات کمر شود.
استئوآرتریت شایعترین نوع التهاب مفاصل بوده که میتواند کمر درد ایجاد کند. اسپوندیلیت انکیلوزان بیماری است که میتواند کمر درد، التهاب و محدودیت در حرکات ایجاد کند.
تومورهای طناب نخاعی، عفونتها و بعضی از انواع سرطانها میتواند باعث ایجاد کمر شود. شرایط دیگری مثل سنگ کلیه و آنوریسم آئورت هم کمر درد ایجاد میکنند.
این بیماری باعث لغزش مهرهها در جای خود شده و کمردرد و پا درد ایجاد میکند.
بیشتر بخوانید: علائم دیابت چیست؟
هرکسی حتی کودکان و نوجوانان ممکن است دچار کمردرد انکیلوزان شوند. برخی از مواردی که احتمال ابتلا به کمر درد را زیاد میکند در زیر مرور میکنیم:
شرححال کامل پزشکی و معاینه فیزیکی معمولاً میتواند هر علت جدی ایجادکننده درد را شناسایی کند. معاینات عصبی میتواند به تعیین علت درد و درمان مناسب کمک کند.
تصویربرداری در بیشتر موارد لازم نمیشود، اما ممکن است برای رد علل خاص درد، ازجمله تومورها و تنگی نخاع، درخواست شود. گاهی اوقات تشخیص علت کمردرد مزمن حتی پس از معاینهی کامل نیز دشوار است.
کمردرد معمولا در عرض یک ماه بهبود پیدا میکند به خصوص در سنین زیر ۶۰ سال. هر چند گاهی میتواند ماهها طول بکشد.
مسکن و استفاده از کمپرس گرم ممکن است تنها مواردی باشند که برای بهبودی احتیاج داریم. استراحت کردن در رختخواب توصیه نمیشود.
بهتر است فعالیت خود را تا جایی که میتوانیم کم نکنیم. فعالیتهای خفیف مثل راه رفتن را ادامه دهیم. متوقف کردن فعالیتها کمردرد را بیشتر میکند.
کمردرد حاد بهطورمعمول بهخودیخود بهبود مییابد. کمردرد حاد معمولاً با استفاده از موارد زیر برطرف می¬شود:
داروهایی که برای تسکین درد و یا التهاب طراحی شدهاند:
باید تمام داروهای بالا با تجویز پزشک یا مشورت با داروساز مصرف شوند.
ورزش با شدت بالا، استراحت مطلق در بستر و جراحی معمولاً برای کمردرد حاد توصیه نمیشود.
کمردرد مزمن اغلب با رویکرد مراقبت پلکانی درمان میشود و از درمانهای سادهی کمهزینه به سمت رویکردهای تهاجمیتر پیش میرود. درمانهای خاص ممکن است به علت زمینهای ایجاد کمردرد بستگی داشته باشد.
مرحله 1: درمانهای اولیه:
در روش دارویی، داروهای مورداستفاده ممکن است شامل موارد زیر باشد:
روشهای غیردارویی:
مرحله 2: روشهای مکمل و جایگزین شامل:
مرحله 3: گزینههای مداخلات پیشرفتهتر:
این برنامهها برای کمک به فرد در کاهش درد و وابستگی به داروهای ضد درد اپیوئیدی طراحی شدهاند. برنامههای توانبخشی معمولاً دو تا سه هفته طول میکشند و میتوانند بهصورت بستری یا سرپایی انجام شوند.
یک راه موثر برای کم کردن درد در کمردردهای عصبی انجام ورزش به خصوص ورزشهای کششی است.
فعالیت فیزیکی با آزاد کردن اندورفین در بدن با کاهش سطح استرس به حفظ سلامت کلی بدن ما کمک میکند.
کلم پیچ،اسفناج و بروکلی در رژیم ضد التهاب جز موارد اصلی است که به بهبود کمردرد کمک میکند.
بعضی مواد غذایی مثل آووکادو، مغزیات و مواد پروتئینی کم چربی مثل گوشت مرغ در کاهش درد موثر هستند.
میتوانیم با اجتناب از حرکاتی که به کمر فشار میآورند و با حفظ وضعیت صحیح بدن و بلند کردن درست اجسام، از بروز کمردرد ناشی از فشار و حرکات نامناسب بدن جلوگیری کنیم.
بسیاری از آسیبهای ناشی از کار، توسط عوامل استرسزا مانند بلندکردن اجسام سنگین، استرس تماسی (تماس مکرر یا مداوم بین بافت نرم بدن با یک جسم سخت یا تیز مانند لبه های میزکار، ابزار یا ماشینآلات)، لرزش، حرکات تکراری و وضعیت بدنی نامناسب ایجاد یا تشدید میشوند.
آیا میخواهید از عود کمردرد جلوگیری کنید؟ چند ورزش ساده کششی و قدرتی با افزایش حمایت عضلات از ساختارهای استخوان ها و مفاصل کمر، به ما کمک خواهد کرد.
اگر کمرمان آسیب دیده یا بیماری خاصی مانند پوکی استخوان داریم، پیش از انجام این ورزشها باید با پزشک معالج مشورت کنیم.
روی پشت خود دراز بکشیم. با کمک هر دو دست، یک زانو را به داخل قفسه سینه بکشیم. احساس انقباض عضلات شکم و فشرده شدن ستون فقرات به زمین، حاکی از درستی انجام این ورزش است. همین حرکت را با پای دیگر و سپس هر دو پا انجام دهیم.
همینطور که به پشت دراز کشیدهایم، زانوها را خم کنیم. در حالی که شانههایمان با زمین تماس دارند، زانوها را از بغل به زمین نزدیک کنیم و 5 تا 10 ثانیه نگه داریم. سپس این حرکت را در طرف مقابل انجام دهیم. دو تا سه بار این حرکت را تکرار کنیم.
به پشت روی زمین دراز بکشیم و زانوها را در حالت تاشده نگه داریم. کف پاها روی زمین بماند. عضلات شکم را منقبض کنیم. این کار باعث میشود کمر از زمین فاصله بگیرد. پس از چند ثانیه به عضلات استراحت بدهیم. این حرکت را پنج بار تکرار کنیم و بهتدریج به 30 بار برسانیم.
به پشت روی زمین دراز بکشیم و زانوها را در حالت تاشده نگه داریم. کف پاها روی زمین بماند. در حالی که سر و شانهها با زمین در تماسند، باسن و کمر را از زمین جدا کنیم و بالا ببریم. چند ثانیه نگه داریم و بعد کمی استراحت کنیم. این حرکت را پنج بار تکرار کنیم و کمکم به 30 بار برسانیم.
در حالت چهار دست و پا (یعنی کف دستها و زانوها روی زمین باشد) قرار بگیریم سپس کمر را به نرمی طوری قوس دهیم که انگار میخواهیم شکم را به سقف نزدیک کنیم. سپس حرکت برعکس، به صورت نزدیک کردن شکم به کف زمین انجام میشود. این حرکت روزی دو بار و هر بار سه تا پنج حرکت تکرار شود.
بیشتر بخوانیم: درد و انواع آن
روی یک چهارپایه یا صندلی بدون دسته بنشینیم و زانوی راست را روی زانوی چپ بندازیم. طوری از کمر بچرخیم که آرنج چپ به بخش خارجی زانوی راست تکیه کند. 10 ثانیه در این حالت بمانیم سپس حرکت را در جهت مخالف انجام دهیم. این حرکت را در هر نوبت سه تا پنج بار و دو نوبت در روز تکرار کنیم.
همان طور که روی چهارپایه یا صندلی بدون دسته نشستهایم، تلاش میکنیم شانهها را از پشت به هم نزدیک کنیم. شانه ها را پنج ثانیه در این وضعیت نگه داریم و سپس استراحت کنیم. این حرکت را در هر نوبت سه تا پنج بار و دو نوبت در روز تکرار کنیم.
در صورت ابتلا به کمردرد نباید به امید آن که خود به خود بهبود پیدا میکند، آن را ندیده بگیریم. این کار باعث میشود در گذر زمان سلامت جسمی و روانی ما دچار اختلال شود.
از طرفی کم تحرکی که به خاطر کمردرد تجربه میکنیم احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی و دیابت را زیاد میکند.
IR-0125-ABD-9326-AS
منابع:
, advancedspinecareny , spine-health , centerforspineandortho
hopkinsmedicine , nhs.uk , National Institute of Neurological Disorders and Stroke , mayoclinic , mayoclinic , my.clevelandclinic.org
ارتباط علمی داروسازی دکتر عبیدی با کادر درمانی بهداشتی کشور گزینهای است که در نهایت منجر به ارائه راهکارهای درمانی بهتر و ارتقاء سطح سلامت جامعه میشود. بخش علمی وبسایت ویژه پزشکان، داروسازان، پرستاران و سایر اعضای محترم کادر درمانی بهداشتی در حال آمادهسازی است. به زودی در این بخش با مطالب علمی گردآوری شده از منابع علمی معتبر جهان در خدمت شما فرهیختگان گرامی خواهیم بود.