تمامی مطالب علمی این سایت، به تایید تیم علمی پزشکی داروسازی دکتر عبیدی رسیده است.
Medically Approvedآنچه در این مطلب میخوانیم:
بسیاری از ما در طول زندگی خود دچار کمردرد شدهایم. کمردرد یکی از شایعترین دلایل مراجعه افراد به پزشک است. حتی کودکان در سنین مدرسه نیز ممکن است مبتلا به کمردرد شوند.
شدت کمردرد ممکن است از یک درد مبهم و مداوم، تا یک درد ناگهانی و تیرکشنده متغیر باشد. این درد میتواند بهطور ناگهانی و درنتیجه یک تصادف یا با بلند کردن یک وسیله سنگین اتفاق بیفتد، یا به مرورزمان و با افزایش سن ایجاد شود. یک تمرین شدید ورزشی به دنبال بیتحرکی طولانیمدت نیز میتواند منجر به کمردرد شود.
درست است که درد کمر بسیار سخت و گاهی طاقت فرساست، اما شما تنها شخصی نیستید که آن را تجربه میکنید. در حقیقت 80 درصد از انسانها در مقطعی از زندگیشان، کمردرد را تجربه میکنند.
شاید جالب باشد بدانید که شایعترین علت ناتوانی مرتبط با شغل و عامل غیبت از کار، کمردرد است. شدت کمردرد ممکن است گُنگ و ثابت یا ناگهانی و شدید باشد.
کمردرد شاید در پی یک تصادف یا بلند کردن جسمی سنگین حاصل شود یا در طول زمان و به دنبال تغییرات تدریجی در ستون فقرات پدید آید.
بیشتر کمردردها حاد و کوتاهمدت هستند و اغلب چند روز و گاهی دو یا سه هفته بیشتر طول نمیکشند. این دردها در بیشتر مواقع، به مرور زمان بهبود مییابند و در عملکرد کمر تأثیری نمیگذارند.
همچنین، کمردرد مزمن به کمردردی گفته میشود که 12 هفته یا بیشتر طول میکشد. این درد ممکن است در اثر یک تصادف یا پس از یک کمردرد حاد بهبود یافته ایجاد شود.
حال شاید این سوال مطرح شود که آیا هر دردی که در پشت بدن خود احساس کردیم،کمردرد است؟خیر.
برای آنکه کمردرد را به خوبی بشناسیم، در ابتدا باید بدانیم که اصلاً به چه قسمتی از بدن «کمر» میگویند. در ناحیه قوس کمری ستون فقرات، 5 مهرهی کمری وجود دارند که مسئول تحمل قسمت عمدهی وزن بالاتنه هستند.
بین این مهرهها، بالشتکهای گرد و انعطاف پذیری قرار دارند که به آنها دیسک بین مهرهای گفته میشود.
به طور خلاصه، ستون مهرهها مسئول جذب شوکهایی است که در هنگام حرکت پدید میآید و در حالت طبیعی نباید به مهرهها وارد شود.برای این که این مهرهها روی هم بمانند، نوارهایی از بافت که به آنها «لیگامان» میگویند، مهرهها و دیسکها را در جای خود و روی هم نگه میدارند.
از سوی دیگر، زردپِی (تاندون)، عضلات اطراف کمر را به ستون مهرهها وصل میکند. جفت رشته عصبی از نخاع جدا میشوند و از سوراخهای بین مهرهای خارج میشوند که حرکات بدن و تبادل پیامهای عصبی بین مغز و بدن را بهعهده دارند. مهرهی کمری به همراه همهی اجزای دیگر اطراف آنها در همین ناحیه را کمر مینامیم.
کمر، شامل پنج مهره (L1 تا L5) است که بیشترِ وزن تنه را تحمل میکند. در فضاهای بین مهرهها، پدهای لاستیکی گردی به نام دیسکهای بین مهرهای وجود دارد. این دیسکها مانند ضربهگیر، از استخوانها در زمان حرکت محافظت میکنند. رباطها، مهرهها را در جای خود نگه میدارند و تاندونها، عضلات را به ستون فقرات متصل میکنند. اعصاب نخاعی پیامها را از مغز به سایر قسمتهای بدن و بالعکس، منتقل کرده و حرکات بدن را کنترل میکنند.
دو نوع کمردرد وجود دارد:
بیشتر کمردردهای حاد ماهیتی مکانیکی دارند،به این معنی که در کمردرد حاد، در نحوه قرار گرفتن و حرکت اجزای کمر (مهره، ماهیچه، دیسک بین مهرهای و اعصاب) اختلال ایجاد میشود. با گذشت عمر، تخریب و نوسازی طبیعی بافت ستون مهرهها در استخوان، مفاصل و دیسکها بهگونهای باعث تغییراتی میشود که سپوندیلوز نام دارد و بیشتر کمردردها با سپوندیلوز همراه هستند.
چند مثال از علتهای مکانیکی کمردرد عبارتاند از:
علل مادرزادی
آسیب به کمر
همچنین، فشار واردشده به ستون فقرات میتواند باعث پارگی یا فتق (جابهجایی و بیرونزدگی) دیسک شود.
مشکلات دژنراتیو (تحلیل پیشرونده)
مشکلات عصبی و نخاعی
مشکلات غیرستون مهرهای
هرکسی ممکن است کمردرد داشته باشد. عواملی که میتوانند خطر کمردرد را افزایش دهند عبارتاند از:
شرححال کامل پزشکی و معاینه فیزیکی معمولاً میتواند هر علت جدی ایجادکننده درد را شناسایی کند.
معاینات عصبی میتواند به تعیین علت درد و درمان مناسب کمک کند.
تصویربرداری در بیشتر موارد لازم نمیشود، اما ممکن است برای رد علل خاص درد، ازجمله تومورها و تنگی نخاع، درخواست شود. گاهی اوقات تشخیص علت کمردرد مزمن حتی پس از معاینهی کامل نیز دشوار است.
کمردرد حاد بهطورمعمول بهخودیخود بهبود مییابد. کمردرد حاد معمولاً با استفاده از موارد زیر برطرف می¬شود:
داروهایی که برای تسکین درد و یا التهاب طراحی شدهاند:
باید تمام داروهای بالا با تجویز پزشک یا مشورت با داروساز مصرف شوند.
ورزش با شدت بالا، استراحت مطلق در بستر و جراحی معمولاً برای کمردرد حاد توصیه نمیشود.
کمردرد مزمن اغلب با رویکرد مراقبت پلکانی درمان میشود و از درمانهای سادهی کمهزینه به سمت رویکردهای تهاجمیتر پیش میرود. درمانهای خاص ممکن است به علت زمینهای ایجاد کمردرد بستگی داشته باشد.
مرحله 1: درمانهای اولیه:
در روش دارویی، داروهای مورداستفاده ممکن است شامل موارد زیر باشد:
روشهای غیردارویی:
مرحله 2: روشهای مکمل و جایگزین شامل:
مرحله 3: گزینههای مداخلات پیشرفتهتر:
این برنامهها برای کمک به فرد در کاهش درد و وابستگی به داروهای ضد درد اپیوئیدی طراحی شدهاند. برنامههای توانبخشی معمولاً دو تا سه هفته طول میکشند و میتوانند بهصورت بستری یا سرپایی انجام شوند.
میتوانیم با اجتناب از حرکاتی که به کمر فشار میآورند و با حفظ وضعیت صحیح بدن و بلند کردن درست اجسام، از بروز کمردرد ناشی از فشار و حرکات نامناسب بدن جلوگیری کنیم.
بسیاری از آسیبهای ناشی از کار، توسط عوامل استرسزا مانند بلندکردن اجسام سنگین، استرس تماسی (تماس مکرر یا مداوم بین بافت نرم بدن با یک جسم سخت یا تیز مانند لبه های میزکار، ابزار یا ماشینآلات)، لرزش، حرکات تکراری و وضعیت بدنی نامناسب ایجاد یا تشدید میشوند.
آیا میخواهید از عود کمردرد جلوگیری کنید؟ چند ورزش ساده کششی و قدرتی با افزایش حمایت عضلات از ساختارهای استخوان ها و مفاصل کمر، به ما کمک خواهد کرد.
اگر کمرمان آسیب دیده یا بیماری خاصی مانند پوکی استخوان داریم، پیش از انجام این ورزشها باید با پزشک معالج مشورت کنیم.
روی پشت خود دراز بکشیم. با کمک هر دو دست، یک زانو را به داخل قفسه سینه بکشیم. احساس انقباض عضلات شکم و فشرده شدن ستون فقرات به زمین، حاکی از درستی انجام این ورزش است. همین حرکت را با پای دیگر و سپس هر دو پا انجام دهیم.
همینطور که به پشت دراز کشیدهایم، زانوها را خم کنیم. در حالی که شانههایمان با زمین تماس دارند، زانوها را از بغل به زمین نزدیک کنیم و 5 تا 10 ثانیه نگه داریم. سپس این حرکت را در طرف مقابل انجام دهیم. دو تا سه بار این حرکت را تکرار کنیم.
به پشت روی زمین دراز بکشیم و زانوها را در حالت تاشده نگه داریم. کف پاها روی زمین بماند. عضلات شکم را منقبض کنیم. این کار باعث میشود کمر از زمین فاصله بگیرد. پس از چند ثانیه به عضلات استراحت بدهیم. این حرکت را پنج بار تکرار کنیم و بهتدریج به 30 بار برسانیم.
به پشت روی زمین دراز بکشیم و زانوها را در حالت تاشده نگه داریم. کف پاها روی زمین بماند. در حالی که سر و شانهها با زمین در تماسند، باسن و کمر را از زمین جدا کنیم و بالا ببریم. چند ثانیه نگه داریم و بعد کمی استراحت کنیم. این حرکت را پنج بار تکرار کنیم و کمکم به 30 بار برسانیم.
در حالت چهار دست و پا (یعنی کف دستها و زانوها روی زمین باشد) قرار بگیریم سپس کمر را به نرمی طوری قوس دهیم که انگار میخواهیم شکم را به سقف نزدیک کنیم. سپس حرکت برعکس، به صورت نزدیک کردن شکم به کف زمین انجام میشود. این حرکت روزی دو بار و هر بار سه تا پنج حرکت تکرار شود.
بیشتر بخوانیم: درد و انواع آن
روی یک چهارپایه یا صندلی بدون دسته بنشینیم و زانوی راست را روی زانوی چپ بندازیم. طوری از کمر بچرخیم که آرنج چپ به بخش خارجی زانوی راست تکیه کند. 10 ثانیه در این حالت بمانیم سپس حرکت را در جهت مخالف انجام دهیم. این حرکت را در هر نوبت سه تا پنج بار و دو نوبت در روز تکرار کنیم.
همان طور که روی چهارپایه یا صندلی بدون دسته نشستهایم، تلاش میکنیم شانهها را از پشت به هم نزدیک کنیم. شانه ها را پنج ثانیه در این وضعیت نگه داریم و سپس استراحت کنیم. این حرکت را در هر نوبت سه تا پنج بار و دو نوبت در روز تکرار کنیم.
منابع: National Institute of Neurological Disorders and Stroke, mayoclinic
ارتباط علمی داروسازی دکتر عبیدی با کادر درمانی بهداشتی کشور گزینهای است که در نهایت منجر به ارائه راهکارهای درمانی بهتر و ارتقاء سطح سلامت جامعه میشود. بخش علمی وبسایت ویژه پزشکان، داروسازان، پرستاران و سایر اعضای محترم کادر درمانی بهداشتی در حال آمادهسازی است. به زودی در این بخش با مطالب علمی گردآوری شده از منابع علمی معتبر جهان در خدمت شما فرهیختگان گرامی خواهیم بود.