هر آنچه باید در مورد زانو درد بدانید

زانو یک مفصل لولایی است که امکان خم و راست (باز) شدن پا را فراهم می‌کند. از بین تمام مفاصل بدن، زانو در معرض بیشترین خطر آسیب، ساییدگی ناشی از افزایش سن، آرتریت التهابی و آرتریت عفونی (آرتریت: التهاب مفصل) قرار دارد.

زانودرد یک مشکل رایج است که افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

بسیاری از انواع دردهای جزئی زانو به خوبی با اقدامات خودمراقبتی برطرف می‌شوند. فیزیوتراپی و استفاده از زانوبند نیز می‌توانند به تسکین درد کمک کنند. با این حال، در برخی موارد، ممکن است جراحی ضرورت پیدا کند.

علائم شایع همراه با زانودرد

محل و شدت زانودرد بسته به علت مشکل ممکن است متفاوت باشد. علائم و نشانه‌هایی که گاهی اوقات با زانودرد همراه است عبارتند از:

• تورم و سفتی مفصل
• قرمزی و گرمی زانو در لمس
• احساس ضعف یا بی‌ثباتی در زانو
• ایجاد صدا در مفصل
• ناتوانی در صاف کردن کامل زانو

علت زانو درد چیست؟

دلایل مختلفی می‌توانند باعث درد زانو شوند. برخی از شایع‌ترین علل زانودرد عبارتند از:

• خم کردن به مدت طولانی یا استفاده بیش از حد از مفصل زانو: این موضوع می‌تواند باعث درد در قسمت جلوی زانو شود که با دویدن، بالا رفتن از پله‌ها یا نشستن طولانی مدت بدتر می‌شود.
• آرتریت: آرتریت به معنای التهاب مفاصل است. انواع زیادی از آرتریت وجود دارد. شایع‌ترین نوع آن، استئوآرتریت، اغلب با افزایش سن ایجاد و می‌تواند باعث درد، سفتی و تورم مفصل شود.
• بورسیت: بورسیت زمانی اتفاق می‌افتد که کیسه‌های پر از مایع اطراف زانو (به نام بورسا) تحریک یا متورم شوند. بورسیت می‌تواند باعث درد و تورم در مفصل شود.
• جمع شدن مایع در زانو: این مسئله ممکن است پس از آسیب زانو اتفاق بیفتد.
• پارگی منیسک: منیسک، بالشتکی از جنس غضروف، بین استخوان ران و استخوان ساق پا در مفصل زانو است.
• پارگی رباط: رباط‌ها نوارهایی هستند که استخوان‌ها را به یکدیگر متصل می‌کنند. در هر زانو 4 رباط وجود دارد.
• کشیدگی عضلانی: عضلات مختلف پا مفصل زانو را حرکت می‌دهند و باعث خم و راست شدن زانو می‌شوند. اگر یکی از این عضلات به خوبی کار نکند، ممکن است حرکت دادن زانو باعث ایجاد درد شود.
• آسیب‌های زانو
• عفونت مفصل زانو
• نقرس: بیماری که باعث تجمع کریستالهای اوره در داخل مفاصل می‌شود.
• مشکلاتی در خارج از مفصل زانو: به عنوان مثال گاهی مشکلات لگن می‌تواند باعث زانو درد شود.

عوامل خطر ابتلا به زانو درد

بعضی عوامل می‌توانند خطر ابتلا به مشکلات زانو را افزایش دهند، از جمله:

• اضافه وزن. اضافه وزن یا چاقی باعث افزایش فشار روی مفاصل زانو می‌شود، حتی در حین فعالیت‌های معمولی مانند راه رفتن یا بالا و پایین رفتن از پله‌ها. علاوه براین چاقی سبب تسریع روند تخریب غضروف مفاصل و در نتیجه افزایش خطر ابتلا به آرتروز می‌شود.
• انعطاف یا قدرت کم عضلات. کم بودن قدرت و انعطاف‌پذیری عضلات می‌تواند خطر آسیب‌دیدگی زانو را افزایش دهد. عضلات قوی با تثبیت و محافظت از مفاصل و انعطاف‌پذیری عضلات می‌تواند به ما در دستیابی به دامنه کامل حرکت کمک کند.
• ورزش یا مشاغل خاص. برخی از ورزش‌ها فشار بیشتری به زانوها وارد می‌کنند. اسکی با چکمه‌های اسکی سفت و احتمال سقوط، پرش‌های بسکتبال و ضربات مکرر زانو در هنگام دویدن، همگی خطر آسیب‌دیدگی زانو را افزایش می‌دهند. مشاغلی که باعث فشارهای مکرر روی زانوها می‌شوند مانند ساخت و ساز یا کشاورزی نیز می‌توانند خطر آسیب به زانو را افزایش دهند.
• مصدومیت قبلی. آسیب‌دیدگی قبلی زانو احتمال آسیب مجدد به زانو را افزایش می‌دهد.

چند راهکار ساده برای تسکین درد زانو

برای کاهش علائم، می‌توانیم راهکارهای زیر را به کار ببریم:

• برای کاهش درد و تورم روی زانو یخ قرار دهیم: در چند هفته اول پس از آسیب‌دیدگی یا پس از فعالیتی که باعث بدتر شدن درد می‌شود، می‌توانیم روی زانو یخ بگذاریم. یک بسته ژل سرد یا کیسه یخ را هر 1 تا 2 ساعت و هر بار به مدت 15 دقیقه روی ناحیه آسیب‌دیده قرار دهیم. بهتر است یک حوله نازک بین کیسه یخ و پوست خود قرار دهیم. برای کاهش تورم، باید بنشینیم یا دراز بکشیم و هنگامی که یخ روی زانو می‌گذاریم، پای خود را در سطحی بالاتر از سطح قلب خود قرار دهیم.
• به زانوی خود استراحت دهیم و از حرکاتی که درد را تشدید می‌کنند، اجتناب کنیم: سعی کنیم چمباتمه یا زانو نزنیم یا ندویم. همچنین از وسایل ورزشی که باعث فشار بر زانو می‌شوند، استفاده نکنیم. ولی می‌توانیم پیاده‌روی یا شنا را ادامه دهیم.
• می‌توانیم با مشورت با پزشک یا داروساز داروهای تسکین‌دهنده درد، مانند استامینوفن مصرف کنیم.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنیم:

• در صورتی که زانو نتواند وزن ما را تحمل کند یا زانو قفل می‌شود یا به طور مکرر خالی می‌کند.
• زانو بسیار متورم و دردناک باشد.
• تب همراه با درد، تورم و قرمزی زانو داشته باشیم.
• پس از چند روز علائم بهبود نیابد یا تشدید شود.

تشخیص علت زانو درد

• در طول معاینه فیزیکی، پزشک موارد زیر را مورد ارزیابی قرار می‌دهد:
• بررسی زانو از نظر تورم، درد، حساسیت، گرما و کبودی قابل مشاهده
• بررسی دامنه حرکتی ساق پا در جهات مختلف
• تصویربرداری: در برخی موارد پزشک برای بررسی ساختار زانو و آسیب‌های احتمالی، بررسی‌های تصویربرداری با اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن، سونوگرافی یا MRI را درخواست می‌نماید.
• تست‌های آزمایشگاهی: اگر پزشک مشکوک به عفونت یا التهاب باشد، ممکن است آزمایش خون و گاهی اوقات ارزیابی مایعی که از مفصل زانو با سوزن نمونه برداری می‌شود (آرتروسنتز) را توصیه کند.

درمان زانودرد

درمان مناسب برای زانودرد بستگی به علت آن دارد. درمان‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• استفاده از زانوبند یا کفی کفش مناسب
• انجام تمریناتی برای تقویت و کشش ماهیچه‌های اطراف مفصل زانو: باید درباره حرکات و ورزش مناسب برای شرایطمان با پزشک خود مشورت کنیم.
• فیزیوتراپی
• تزریق دارو در مفصل زانو
• استفاده از دارو طبق دستور پزشک
• جراحی

پیشگیری از درد زانو

اگرچه همیشه نمی‌توان از زانودرد پیشگیری کرد، اما توصیه‌های زیر ممکن است به پیشگیری از آسیب‌ها و تخریب مفصل کمک کند:

• اضافه وزن را کم و وزن خود را در محدوده سالم حفظ کنیم؛ این کار یکی از بهترین اقداماتی است که می‌توانیم برای زانوهای خود انجام دهیم.
• ورزش متناسب با وزن خود را انتخاب کنیم.
• حرکات ورزشی را به درستی انجام دهیم. مطمئن شویم که تکنیک‌ها و الگوهای حرکتی که در ورزش یا فعالیت خود استفاده می‌کنیم، صحیح هستند. راهنمایی گرفتن از یک مربی حرفه‌ای می‌تواند بسیار مفید باشد.
• قدرت و انعطاف‌پذیری خود را افزایش دهیم. عضلات ضعیف عامل اصلی آسیب‌دیدگی زانو هستند. تقویت عضلات چهارسر ران و همسترینگ، عضلات جلو و پشت ران، به حمایت از زانو کمک می‌کنند. تمرینات تعادلی نیز به عملکرد هماهنگ‌تر و موثرتر عضلات اطراف زانو کمک می‌کنند. در نهایت از آنجایی که عضلات سفت و غیرمنعطف احتمال آسیب را افزایش می‌دهد، گنجاندن کشش و تمرینات انعطاف‌پذیری در تمرینات اهمیت دارد.

منابع:  Up To Date , Mayo Clinic

IR-1023-ABD-8799-AS