علائم و روش‌های درمان ازوفاژیت (التهاب مری)

ازوفاژیت (Esophagitis) قابل‌درمان است اما اگر درمان‌ نشود، می‌تواند به عوارض جدی از جمله زخم‌های باز در مخاط مری و تنگی مری منجر شود. در این مطلب به علائم، علل و راهکارهای تشخیص و درمان این بیماری می‌پردازیم.

ازوفاژیت چیست؟

«ازوفاژیت» به معنای التهاب در بافت‌های پوشاننده داخل مری است. مری لوله‌ای عضلانی است که غذا و مایعات را از دهان به معده منتقل می‌کند.

علائم ازوفاژیت (التهاب مری)

علائم ازوفاژیت در بزرگسالان و نوجوانان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• بلع سخت یا دردناک
• احساس سوزش در ناحیه قفسه سینه (سوزش سر دل)
• رگورژیتاسیون(بازگشت اسید و غذای هضم‌نشده به گلو یا دهان)

بعضی از بزرگسالان و نوجوان‌ها علائم دیگری هم دارند، از جمله:

• درد شکم یا قفسه سینه
• صدای خشن
• گلودرد
• سرفه

علت‌های ازوفاژیت (التهاب مری)

متخصصان ازوفاژیت را بر اساس علت ایجاد آن به انواع مختلفی تقسیم می‌کنند. گاهی اوقات، ازوفاژیت بیشتر از یک علت دارد. بعضی از شایع‌ترین انواع ازوفاژیت عبارتند از:

ازوفاژیت (التهاب مری) ناشی از ریفلاکس

این نوع ازوفاژیت می‌تواند به دلایل زیر پیش بیاید:

• ریفلاکس اسید: شرایطی که در آن اسید و بقیه محتویات معده از دریچه‌ پایینی مری به مری یا دهان برمی‌گردند.
• بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD): وضعیتی که ریفلاکس اسید به شکل مکرر و مداوم پیش می‌آید و باعث آسیب به مری یا علائم آزاردهنده می‌شود.
• فتق هیاتال: شرایطی که در آن بخشی از معده از راه دیافراگم (عضله‌ای گنبدی شکل که حفره قفسه سینه را از حفره شکمی جدا می‌کند) به داخل قفسه سینه حرکت می‌کند. این وضعیت می‌تواند به بازگشت اسید به مری منجر شود. (2)(4)(5)

ازوفاژیت (التهاب مری) ائوزینوفیلیک

ائوزینوفیل‌ها نوعی از گلبول‌های سفید خون هستند که نقشی کلیدی در واکنش‌های آلرژیک دارند. اگر تعداد زیادی از این گلبول‌های سفید در مری جمع شوند، ممکن است ازوفاژیت ائوزینوفیلیک اتفاق بیفتد. این وضعیت به احتمال زیاد در پاسخ به ماده ای رخ می‌دهد که باعث آلرژی، ریفلاکس اسید یا هر دو می‌شود.

برخی غذاها ممکن است باعث ایجاد این نوع ازوفاژیت شوند، از جمله:

• شیر
• تخم‌مرغ
• گندم
• سویا
• بادام زمینی
• غذاهای دریایی

افراد مبتلا به ازوفاژیت ائوزینوفیلیک ممکن است دچار آلرژی‌هایی غیر از آلرژی غذایی باشند. برای مثال، گاهی اوقات ممکن است آلرژن‌های موجود در هوا مثل گرده گیاهان، علت بروز آلرژی و این نوع ازوفاژیت باشد.

ازوفاژیت (التهاب مری) دارویی

این نوع ازوفاژیت زمانی اتفاق می‌افتد که مصرف بعضی از داروهای خوراکی باعث آسیب بافت مخاطی مری شوند. آسیب زمانی اتفاق می‌افتد که این داروها برای مدت طولانی با پوشش داخلی مری در تماس باشند. برای مثال، زمانی که یک قرص را با آب کم یا بدون آب مصرف کنیم. با این کار ممکن است خود قرص یا بخشی از آن در مری باقی بماند. بعضی داروهایی که می‌توانند به ازوفاژیت منجر شوند، عبارتند از:
• بعضی از مسکن‌ها مثل ایبوپروفن
• بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها
• داروهایی به نام بیس‌فسفونات‌ها که در درمان پوکی استخوان به کار می‌روند.

ازوفاژیت (التهاب مری) عفونی

عفونت در بافت‌های مری ممکن است به ایجاد ازوفاژیت منجر شود. عامل این عفونت می‌تواند باکتری، ویروس یا قارچ باشد. این نوع از ازوفاژیت نسبتاً نادر است و بیشتر در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مثل افراد مبتلا به HIV، ایدز یا سرطان اتفاق می‌افتد.

تشخیص ازوفاژیت (التهاب مری)

پزشک برای تشخیص ازوفاژیت درباره علائم ما سوال می‌پرسد و ما را معاینه می‌کند. علائمی مثل سوزش سر دل و رگورژیتاسیون در بیشتر موارد با دارو قابل‌درمانند، در این موارد نیازی به انجام آزمایش‌های بیشتر نیست. اما افرادی که علائم آن‌ها با دارو بهبود پیدا نمی‌کنند یا بلع سخت یا دردناک دارند، معمولاً به انجام بعضی آزمایش‌ها نیاز دارند.

بعضی آزمایش‌هایی که برای پیدا کردن دلیل ازوفاژیت انجام می‌شوند، عبارتند از:

آندوسکوپی فوقانی

یک روش تشخیصی برای بررسی دستگاه گوارش است. در این روش، پزشک یک آندوسکوپ (لوله‌ای بلند، نازک و منعطف با یک دوربین در انتهای آن) را از راه دهان و گلو وارد مری، معده و دوازدهه (قسمت ابتدایی روده کوچک) می‌کند تا بتواند پوشش داخلی این قسمت‌ها را مشاهده کند. پزشک ممکن است نمونه‌های کوچکی از بافت را هم برای آزمایش و بررسی زیر میکروسکوپ بردارد، به این کار بیوپسی (نمونه‌برداری) گفته می‌شود.

بلع باریم

در این روش بیمار محلولی حاوی ترکیبی به نام باریم را مصرف می‌کند. باریم پوشش داخلی مری و معده را می‌پوشاند تا این نواحی در تصاویر گرفته شده با اشعه ایکس قابل‌مشاهده باشند. این تصاویر می‌توانند در تشخیص تنگی مری یا دیگر  تغییرهای ساختاری به پزشک کمک کنند.

بررسی PH مری

این آزمایش ورود اسید معده به مری را بررسی می‌کند و می‌تواند ریفلاکس اسید را، که یکی از دلایل ازوفاژیت است، تشخیص بدهد.

درمان ازوفاژیت (التهاب مری)

درمان ازوفاژیت به علت دقیق بروز آن بستگی دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• داروهایی که ترشح اسید معده را کم یا مهار می‌کنند
• داروهای درمان عفونت
• تغییر دارویی که منجر به بروز ازوفاژیت شده است

برای درمان ازوفاژیت ائوزینوفیلیک، پزشک شاید توصیه کند از بعضی غذاها که ممکن است به آن‌ها حساسیت داشته باشیم، بپرهیزیم یا بعضی داروها از جمله استروئیدها را مصرف کنیم.

چگونه به بهبود ازوفاژیت (التهاب مری) کمک کنیم؟

• از غذاهایی که ممکن است ازوفاژیت را تشدید کنند، بپرهیزیم. برای مثال در ابتلا به ازوفاژیت ناشی از ریفلاکس، این غذاها ممکن است شامل قهوه، شکلات، نعناع و غذاهای چرب باشند.
• با فاصله کمی از خواب غذا نخوریم، چرا که دراز کشیدن با شکم پر می‌تواند علائم را تشدید کند. پس بهتر است سعی کنیم وعده‌های غذایی خود را حداقل با فاصله دو تا سه ساعت قبل از خواب بخوریم.
• قرص‌هایمان را با آب کافی و در حالت نشسته یا ایستاده مصرف کنیم و ده تا سی دقیقه بعد از مصرف آن‌ها دراز نکشیم.
• وزن خود را در محدوده سالم نگه داریم.
• اگر سیگار می‌کشیم، سیگار را ترک کنیم، چرا که مصرف سیگار می‌تواند علائم ما را تشدید کند.
• سر تخت خود را بالا ببریم، به شکلی که سر و شانه‌های ما بالاتر از معده قرار بگیرند.

IR-0727-ABD-3860-AS

منابع:

1. https://my.clevelandclinic.org/
2. https://www.mayoclinic.org/
3. https://www.uptodate.com/
4. https://medlineplus.gov/