فولات و اسید فولیک را بشناسیم

فولات و اسید فولیک شکل‌های مختلف ویتامین B9 هستند. این دو اگرچه باهم متفاوتند، ولی برخی اوقات به جای هم استفاده می‌شوند. در این مقاله به بررسی کامل این دو پرداخته و تفاوت آنها را توضیح خواهیم داد.

فولات چیست؟

فولات در واقع شکل طبیعی ویتامین B9 است. نام فولات از کلمه لاتین «فولیوم» به معنی برگ گرفته شده است. برگ درختان یکی از مهمترین منابع غنی فولات در طبیعت هستند. فولات برای استفاده در بدن باید ابتدا به شکل فعال آن تبدیل شود و این تبدیل عمدتا در دستگاه گوارش اتفاق می‌افتد.

فولیک اسید چیست؟

فولیک اسید شکل مصنوعی ویتامین B9 است که در مکمل‌های دارویی وجود دارد. برخلاف فولات، فولیک اسیدها در دستگاه گوارش تبدیل به شکل فعال نمی‌شوند، بلکه این تبدیل علاوه بر کبد در بافت‌های دیگر نیز انجام می‌شود.

فولات‌ها چه نقشی در بدن دارند؟

• سنتز و بازسازی DNA
• تقسیم سلولی
• بلوغ گلبول‌های قرمز خون
• کمک به شکل گرفتن «متیونین». متیونین یک اسید آمینه است که برای ساخت پروتئین‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کمبود فولات در بدن چه عواقبی می‌تواند داشته باشد؟

فولات‌ها در بسیاری از روندهای متابولیک بدن نقشی حیاتی دارند و کمبود آنها باعث یکسری از مشکلات سلامت مانند کم‌خونی مگالوبلاستیک، افزایش احتمال بروز بیماری‌های قلبی و نقص‌های مادرزادی در نوزادانی که مادران آنها در دوران بارداری کمبود فولات داشته‌اند، می‌شوند.

سالم‌ترین منابع ویتامینB9 کدامند؟

بهترین راه برای تامین ویتامین B9 مصرف غذاهای حاوی فولات است.

موادغذایی حاوی فولات شامل: اسفناج، کاهو، مارچوبه، کلم بروکسل و آوکادو است. در عین حال، برای افرادی مانند خانم‌های باردار، شکل مکمل فولات مطمئن‌ترین راه برای دریافت میزان کافی آن است.

میزان موردنیاز روزانه ویتامین B9 چقدر است؟

میزان توصیه‌شده برای سنین مختلف عبارت است از:

• بدو تولد تا 6 ماهگی: 65 میکروگرم
• 7 تا 12 ماهگی: 80 میکروگرم
• 1 تا 3 سالگی: 150 میکروگرم
• 4 تا 8 سالگی: 200 میکروگرم
• 9 تا 13 سالگی: 300 میکروگرم
• 14 تا 18 سالگی: 400 میکرو گرم
• بزرگسالان: 400 میکروگرم
• خانم‌های باردار: 600 میکروگرم
• خانم‌های شیرده: 500 میکروگرم

چه عواملی می‌توانند باعث کمبود فولات‌ها‌ در بدن شوند؟

کمبود فولات‌ می‌تواند به دلایل زیر ایجاد شود:

• دریافت ناکافی فولات از طریق موادغذایی مصرفی روزانه
• بیماری‌ها و یا جراحی که جذب فولات در دستگاه گوارش را مختل می‌کند. مانند: بیماری سیلیاک و جراحی معده
• بیماری‌هایی که در آنها اسید معده یا بسیار کم است یا اصلا ترشح نمی‌شود (آکلرهیدریا)
• داروهایی که باعث اختلال در جذب فولات می‎‌شوند، مانند متوترکسات و سولفاسالازین
• اعتیاد به الکل
• بارداری
• آنمی همولیتیک
• دیالیز

در چه شرایطی نیاز به مکمل‌های اسید فولیک داریم؟

جلوگیری از نقص‌های هنگام تولد و عوارض بارداری

یکی از شایع‌ترین دلایل مصرف فولات‌ در بارداری، جلوگیری از نقص‌های ناشی از عدم رشد تیوب عصبی مانند اسپاینا بیفیدا (شکاف مادرزاد مهره‌ها به‌صورت آشکار یا پنهان) و آنانسفالی است که در آن نوزاد بدون قسمتی از مغز یا جمجمه متولد می‌شود.

درمان کمبود فولات

کمبود اسید فولیک در بسیاری از شرایط ممکن است رخ دهد، مانند: عدم دریافت کافی از طریق تغذیه روزانه، عمل جراحی، بارداری، مصرف الکل و مشکلات گوارشی که باعث کاهش جذب فولات‌ها می‌شوند.

بهبود سلامتی مغز

مطالعات نشان داده‌اند میزان پایین فولات خون با کاهش فعالیت مغز و دمانس ارتباط دارد.

درمان مکمل در افسردگی

مطالعات نشان می‌دهند که در بیماران مبتلا به افسردگی، میزان اسید فولیک خون پایین‌تر از سایر افراد است. از سوی دیگر، مصرف مکمل‌های اسید فولیک همراه با داروهای ضد افسردگی به برطرف شدن علائم افسردگی کمک می‌کند.

کاهش عوامل خطر بیماری‌های قلبی

مصرف مکمل‌های حاوی فولات از جمله فولیک اسید می‌تواند باعث کاهش فاکتورهای خطرزا برای قلب شود و در نتیجه سلامت قلب را افزایش دهد.

همچنین به‌نظر می‌رسد مصرف مکمل‌های فولات با موارد نیز در ارتباط باشد:

• بهبودی کنترل قند در افراد دیابتی
• کمک به باروری در افرادی که از روش‌های کمکی باروری استفاده می‌کنند.
• کاهش شاخص‌های آزمایشگاهی التهاب در بدن مانندCRP
• کاهش میزان عوارض جانبی داروها و کمک به کاهش خطر بیماری‌های قلبی در بیماران مبتلا به نارسایی کلیه

مصرف بیش از اندازه فولات‌ها چه عواقبی برای ما دارد؟

مصرف بیش از اندازه اسید فولیک می‌تواند باعث افزایش اسید فولیک متابولیزه نشده در خون شود. باید توجه داشت این افزایش بر اثر دریافت موادغذایی حاوی فولات ایجاد نمی‌شود. بیشترین حد مصرف روزانه برای اسید فولیک تعریف نشده است، ولی به‌نظر می‌رسد مصرف بیش از 1000 میکروگرم در روز می‌تواند باعث ایجاد عوارض جانبی زیر شود:

• مخفی نگه داشتن علائم کمبود ویتامینB12
• افزایش سرعت ایجاد زوال عقل در بزرگسالان
• کاهش سرعت رشد مغز در کودکان

فولات به شکل 5-MTHF چه مزیت‌هایی دارند‌؟

5-MTHF یک نمک کلسیم است که در واقع شکل فعال فولات در بدن است که بصورت مکمل در بازار قابل دسترسی است. فولات بعد از مصرف در دستگاه گوارش تبدیل به 5-MTHF شده که شکل قابل استفاده فولات برای بدن است. فعالیت آنزیم Methylenetetrahydrofolate reductase) MTHFR) که وظیفه تبدیل فولات به 5-MTHF را به عهده دارد، در افراد مختلف بسیار متفاوت است. در نتیجه قدرت تبدیل فولات به 5-MTHF با میزان کاملا متفاوتی در افراد مختلف اتفاق می‌افتد (به این پدیده ردوکتاز پلی مورفیسم گفته می‌شود.) و این موضوع می‌تواند در عین مصرف کافی باعث کمبود شکل فعال و قابل استفاده فولات در بعضی از افراد شود. به این دلیل مصرف شکل 5-MTHF می‌تواند از بروز کمبود فولات در بدن به علت عدم تبدیل آن به شکل فعال جلوگیری کند.

5-MTHF یک نمک کلسیم پایدار است و توسط بدن به صورت مطلوب جذب می‌شود. همچنین 5-MTHF در مقایسه با اسیدفولیک از فعالیت فیزیولوژیک و فراهم زیستی بالاتری برخوردار است.

منبع: Health Line, Center of Disease Control and prevention, Quatrefolic

IR-0422-ABD-6605-WE