پنج باور غلط در مورد فشارخون بالا

باورهای غلط در مورد فشارخون بالا (Hypertension) می‌توانند سلامت افراد مبتلا به آن را به خطر بیندازند. از طرفی نیمی از بزرگسالان مبتلا به فشارخون بالا، از ابتلای خود به این بیماری اطلاعی ندارند. در این مطلب قصد داریم با افزایش آگاهی خود از این بیماری و اصلاح این باورها، از عوارض مهم آن پیشگیری کنیم.

عدد نرمال فشارخون

فشار خون شامل دو عدد است: فشارخون سیستولی (عدد بزرگتریا فشار ماکزیمم) و فشارخون دیاستولی (عدد کوچکتر یا فشار مینیموم). این اعداد با واحد “میلی‌متر جیوه” بیان می‌شوند.
زمانی که قلب می‌تپد (ماهیچه قلب منقبض می‌شود) و خون را به داخل رگ‌ها پمپاژ می‌کند، نیروی وارد شده به شریان‌ها بالاتر است؛ به این نیروی بالا «فشارخون سیستولی» گفته می‌شود؛ در حالی‌که منظور از «فشارخون دیاستولی»، کم‌ترین نیرویی است که در زمان استراحت قلب (درفاصله بین ضربان‌ها) به دیواره شریان‌ها وارد می‌شود.

فشار خون نرمال، به عدد سیستولی کمتر از 120 میلی‌مترجیوه و عدد دیاستولی کمتر از 80 میلی‌مترجیوه گفته می شود.

علل فشارخون بالا

از نظر علت‌شناسی، فشارخون بالا مشتمل بر دو نوع است: فشارخون بالای اولیه و فشارخون بالای ثانویه.

فشارخون بالای اولیه: شایع‌ترین نوع فشار خون بالا است و ایجاد این نوع فشار خون بالا در اکثر افراد مبتلا به آن، به علت گذشت زمان و افزایش سن و تغییرات ناشی از آن است.

اگرچه علت دقیق فشارخون بالای اولیه نامشخص است، چندین عامل خطر برای ابتلا به این بیماری شناسایی شده‌اند که عبارتند از:

• سن (خطر ابتلا به فشارخون بالا با افزایش سن افزایش پیدا می‌کند)
• چاقی
• سابقه خانوادگی (احتمال ابتلا در افرادی که بستگانی مبتلا به فشارخون بالا دارند بالاتر است)
• مصرف مقدار زیاد نمک (سدیم) در رژیم غذایی
• عدم فعالیت بدنی

فشارخون بالای ثانویه: فشار خون بالای ناشی از بیماری دیگر یا استفاده از داروهایی خاص است و معمولاً پس از درمان آن بیماری یا قطع مصرف داروهایی که باعث آن می شوند، بهتر می‌شود.

علائم فشارخون بالا

اگر به دنبال لیستی از علائم و نشانه‌ها برای فشار خون بالا هستیم، باید بدانیم که فشار خون بالا در اغلب موارد علامتی ندارد و از طریق غربالگری‌ها واندازه‌گیری فشارخون تشخیص داده می‌شود.

متخصصان توصیه می‌کنند افراد 18 سال و بالاتر که سابقه فشار‌خون بالا ندارند، فشارخون خود را سالیانه توسط پزشک اندازه‌گیری کنند.

در افرادی که عوامل خطر قلبی عروقی مثل چاقی، سابقه خانوادگی فشارخون بالا یا سابقه ابتلا به فشارخون بالا دارند، لازم است اندازه‌گیری فشارخون در فواصل کوتاه‌تر انجام شود.

درصورت بالا بودن اعداد فشارخون در ضمن اندازه‌گیری در مطب، ممکن است پزشک معالج از ما بخواهد فشارخون خود را در منزل هم اندازه‌گیری کنیم و اعداد آن را به پزشک گزارش بدهیم تا پزشک بتواند تشخیص دهد که آیا واقعاً به فشارخون بالا مبتلا هستیم یا خیر و در صورت ابتلا به آن، بهترین درمان برای کنترل فشار خون را برایمان انتخاب کند. همچنین اندازه گیری فشارخون در منزل در افراد مبتلا به فشار خون بالا، به پزشک در اطلاع  از وضعیت کنترل فشار خون آن‌ها با داروی تجویزی کمک می‌کند.

عوارض فشارخون بالای کنترل‌نشده

فشارخون بالا در صورت عدم تشخیص و درمان و کنترل مناسب، می‌تواند به قلب و عروق آسیب جدی وارد کند و با تاثیر بر سرخرگها، جریان خون و اکسیژن‌رسانی‌ به قلب را کم کند. افزایش فشارخون بالا، می‌تواند منجر به حوادث و تبعات زیرشود:

• آنژین‌صدری یا درد قفسه‌سینه
• حمله یا سکته قلبی: به علت اختلال خون‌رسانی به قلب و در نتیجه مرگ سلول‌های ماهیچه قلب به دلیل کمبود اکسیژن رخ می دهد.
• نارسایی قلبی‌: شرایطی که در آن، قلب نمی‌تواند خون و اکسیژن کافی را به سایر اندام‌های حیاتی بدن پمپ کند.
• ضربان قلب نامنظم
• سکته مغزی: انسداد و آسیب سرخرگ‌هایی که خون و اکسیژن را به مغز می‌رسانند.
• آسیب و نارسایی کلیه

چند باور غلط درباره فشارخون بالا

باور نادرست اول: نداشتن هیچ علامت خاص و احساس  کسالت یا بیماری، به این معناست که لزومی ندارد نگران ابتلا به فشارخون بالا باشیم.

در بسیاری از افراد، فشارخون بالا بدون بروز هیچ علامت مشخص و خاصی، در حال آسیب رساندن به سرخرگ‌ها، قلب و سایر اندام‌هاست؛ به‌همین دلیل است که از این بیماری با عنوان «قاتل خاموش» یاد می‌شود. بنابراین  لازم است حتی وقتی علامت خاصی نداریم، فشار خون خود را حداقل سالی یک بار طبق فواصل مشخص‌شده توسط پزشک معالج اندازه‌گیری کنیم و منتظر علامت و احساس خاصی برای هشدار گرفتن در مورد فشارخون بالای خود نباشیم.

باور نادرست دوم: در صورت داشتن سابقه خانوادگی فشارخون بالا، ابتلا به آن قطعی است.

سابقه خانوادگی ابتلا به فشارخون بالا احتمال ابتلای ما به آن را بیشتر می کند، اما در صورت رعایت یک سبک زندگی سالم، می‌توانیم از وقوع آن ، پیشگیری کنیم  یا آن را به تعویق بیندازیم.

نکات زیر، می‌توانند به ما کمک کنند با رعایت یک سبک زندگی سالم، احتمال ابتلای خود به فشارخون بالا را کاهش دهیم:

• کاهش مصرف نمک و رعایت یک رژیم غذایی سالم
•  کم کردن وزن در صورت داشتن اضافه‌وزن
• ورزش منظم
• کاهش میزان مصرف کافئین
•  سیگار نکشیدن

باور نادرست سوم: عدم استفاده از نمک خوراکی، به معنای کنترل کامل مصرف سدیم و فشارخون است.

مصرف سدیم در بعضی از ما منجر به افزایش فشارخون می‌شود، اما کنترل مصرف سدیم فقط با کنار گذاشتن نمکدان، ممکن نمی‌شود؛ چرا که بیشترین میزان سدیم مصرفی ما، از غذاهای فرآوری‌شده مثل کنسروها، سوسیس و کالباس و… است. بنابراین، لازم است در زمان خرید غذاهای آماده و از پیش بسته‌بندی‌شده، برچسب انرژی آن‌ها را بخوانیم و سعی کنیم موادغذایی حاوی سدیم کمتر را انتخاب کنیم.

باور نادرست چهارم: اندازه‌گیری فشارخون در منزل، در افراد مبتلا به فشارخون بالا که تحت نظرپزشک معالجشان هستند، لزومی ندارد.

اگر فشارخون خود را در منزل اندازه‌گیری و ثبت کنیم، اعداد راهنمای پزشک در مورد بهترین درمان برای فشار خون بالا می باشند. نباید فراموش کنیم که فشارخون خود را برای هشت یا حداقل سه روز متوالی، هرروز در زمان‌های مشخص اندازه‌گیری و یادداشت کنیم؛ مانند هرروز صبح‌ یا هرروز عصر یا در زمان مشخصی که پزشک معالج ما توصیه کرده است.

باور نادرست پنجم: در صورتی که به فشارخون بالا مبتلا و در حال مصرف دارو برای کنترل آن طبق تجویز پزشک هستیم، می‌توانیم زمانی که عدد فشارخونمان نرمال شد، مصرف داروهای خود را به صورت خودسرانه قطع کنیم.

در صورت ابتلا به فشارخون بالا، که شایع‌ترین بیماری مزمن غیرواگیردار است، ممکن است مجبور شویم تا پایان عمر خود طبق نظر پزشک دارو مصرف کنیم، چرا که تنها در این صورت می‌توانیم فشارخون خود را کنترل‌شده نگه داریم و از عوارض خطرناک فشارخون کنترل‌نشده از جمله سکته‌های قلبی یا مغزی پیشگیری کنیم.

بنابراین، باتوجه به عوارض و تبعات فشارخون بالا، لازم است آگاهی خودرا در مورد آن افزایش دهیم و باورهای نادرست خود را در مورد آن اصلاح کنیم تا بتوانیم از بروز عواض مهم ناشی از آن پیشگیری کنیم.

منابع: heart, who, nhs

IR-0426-ABD-1774-AS