تمامی مطالب علمی این سایت، به تایید تیم علمی پزشکی داروسازی دکتر عبیدی رسیده است.
کلسیم که یک ماده معدنی است که نقش مهمی در ساخت و حفظ استخوان‌های قوی، کمک به پیشگیری از پوکی استخوان و بسیاری از عملکردهای مهم بدن دارد. در این مطلب به اهمیت دریافت کلسیم کافی، میزان کلسیم مورد نیاز هر فرد و چند نکته مهم دیگر درباره این ماده معدنی می‌پردازیم.
کلسیم (calcium)، فراوان‌ترین ماده معدنی در بدن است. بیش از 99 % کلسیم موجود در بدن ما در استخوان‌ها و دندان‌ها ذخیره می‌شود و به تقویت و استحکام آن‌ها کمک می‌کند، بقیه آن در سراسر بدن در خون، مایعات خارج سلولی و بافت‌های مختلف وجود دارد که در عملکردهایی مثل انقباض و گشاد شدن عروق خونی، کارکرد عضلات، لخته شدن خون، انتقال پیام‌های عصبی و ترشح هورمون‌ها نقش دارد.
برخلاف دندان، استخوان‌ها به‌طور پیوسته بازسازی می‌شوند و فرآیند جذب و رسوب کلسیم در آن‌ها همواره ادامه دارد. بازسازی استخوان برای تغییر اندازه آن در طول رشد، ترمیم آسیب‌ها، حفظ سطح کلسیم در خون و تامین سایر مواد معدنی ضروری است.
تاثیر کلسیم بر سلامتی موضوعی در حال مطالعه است. در ادامه چند نمونه از این پژوهش‌ها را با هم مرور می‌کنیم:
کاهش تراکم استخوان می‌تواند در زنان و مردان با افزایش سن پیش بیاید و به پوکی استخوان منجر شود، البته افزایش خطر شکستگی در مردان مسن پنج تا ده سال دیرتر از زنان مسن اتفاق می‌افتد.
سازمان غذا و داروی آمریکا تاثیر مثبت استفاده از مکمل‌های حاوی کلسیم و ویتامین D را برای کاهش خطر پوکی استخوان تایید کرده است.
پره‌اکلامپسی یک عارضه جدی در اواخر دوران بارداری است که علائم آن شامل فشار‌خون بالا و دفع پروتئین در ادرار است.
مصرف مکمل کلسیم در دوران بارداری ممکن است خطر ابتلا به پره‌اکلامپسی را در بعضی از زنان باردار که کلسیم کمی مصرف می‌کنند، کاهش بدهد. بنابراین، بسیاری از متخصصان مصرف مکمل‌های کلسیم را در دوران بارداری برای زنانی که کلسیم دریافتی کمی دارند، توصیه می‌کنند.
داشتن مجموعه‌ای شامل حداقل سه مورد از عوامل خطر زیر(که تعدادی از عوامل خطر بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و دیابت هستند)، به معنای ابتلا به سندرم متابولیک است:
بعضی پژوهش‌ها دریافت کلسیم بیشتر را با کمک به کاهش خطر ابتلا به سندرم متابولیک مرتبط می‌دانند.
مقدار توصیه شده روزانه (RDA1) کلسیم، به سن و جنسیت ما بستگی دارد. این مقادیر در جدول زیر بر حسب میلی‌گرم (mg) آمده است:
| شیردهی | بارداری | زنان | مردان | سن |
| 200 mg | 200 mg | تولد تا 6 ماهگی | ||
| 260 mg | 260 mg | 7 تا 12 ماهگی | ||
| 700 mg | 700 mg | ا تا 3 سالگی | ||
| 1000 mg | 1000 mg | 4 تا 8 سالگی | ||
| 1300 mg | 1300 mg | 9 تا 13 سالگی | ||
| 1300 mg | 1300 mg | 1300 mg | 1300 mg | 14 تا 18 سالگی |
| 1000 mg | 1000 mg | 1000 mg | 1000 mg | 19 تا 50 سالگی |
| 1200 mg | 1000 mg | 51 تا 70 سالگی | ||
| 1200 mg | 1200 mg | بالاتر از 70 سالگی |
هایپوکلسمی (سطوح پایین کلسیم در خون) معمولاً به دلیل کمبود ویتامین D یا منیزیم، اختلال در تولید هورمون پاراتیروئید، ابتلا به بعضی بیماری‌ها یا استفاده از بعضی داروها ایجاد می‌شود. این شرایط به‌خصوص زمانی که خفیف یا مزمن باشد، می‌تواند بدون علامت باشد.
شایع‌ترین علائم هایپوکلسمی عبارتند از: افزایش تحریک‌پذیری عصبی-عضلانی، از جمله بی‌حسی اطراف دهان، گزگز در دست‌ها و پاها و اسپاسم عضلانی.
علائم و نشانه‌های شدیدتر می‌توانند شامل آسیب کلیه، علائم عصبی (مثل افسردگی)، آب‌مروارید، نارسایی احتقانی قلب و تشنج باشند.
دریافت مقادیر خیلی کم کلسیم می‌تواند منجر به بروز بعضی بیماری‌ها، از جمله موارد زیر شود:
ما می‌توانیم مقادیر توصیه شده کلسیم را با خوردن انواع غذاها از جمله موارد زیر دریافت کنیم:
کلسیم در بسیاری از محصولات حاوی ویتامین یا مینرال‌ها و همچنین در بعضی مکمل‌ها، به تنهایی، در کنار ویتامین D یا بعضی دیگر از مواد مغذی وجود دارد.
دو شکل رایج کلسیم در مکمل‌های خوراکی عبارتند از: کربنات‌کلسیم و سیترات‌کلسیم. سایر اشکال کلسیم در مکمل‌ها عبارتند از: سولفات‌کلسیم، آسکوربات‌کلسیم، هیدروکسی‌آپاتیت میکروکریستالی کلسیم، گلوکونات کلسیم، لاکتات کلسیم و فسفات کلسیم.
شکل‌های مختلف کلسیم در مکمل‌ها حاوی مقادیر متفاوتی از کلسیم عنصری هستند. برای مثال، کربنات‌کلسیم به اندازه 40 ٪ وزن خود، حاوی کلسیم عنصری است، در حالی که این عدد برای سیترات کلسیم 21 % است.
در افرادی که اسید معده کمی دارند، کربنات‌کلسیم باید همراه با غذا مصرف شود تا بهتر جذب شود.
سیترات‌کلسیم برای جذبش کمتر از کربنات‌کلسیم به اسید معده وابسته است، بنابراین می‌توان آن را بدون غذا هم مصرف کرد.
به‌طور کلی، چه اسید معده فرد مصرف‌کننده کم باشد و چه نرمال، جذب مکمل‌های کلسیم زمانی که با غذا مصرف می‌شوند، بیشتر می‌شود.
درصد جذب کلسیم از مکمل‌ها هم، مثل غذاها، نه تنها به منبع کلسیم بلکه به کل مقدار کلسیم عنصری مصرف شده در یک نوبت هم وابسته است.
بیشترین میزان جذب، از مکمل‌هایی با دوزهای 500 میلی‌گرم یا کمترکلسیم است. بنابراین اگر در حال حاضر از طریق مصرف مکمل، ۱۰۰۰ میلی‌گرم کلسیم در روز دریافت می‌کنیم، بهتر است به جای آن که یک‌باره 1000 میلی‌گرم مصرف کنیم، دوز کمتری (مثلا 500 میلی‌گرم) را دو بار در روز مصرف کنیم.
از دسته مکمل‌های موجود در بازار دارویی کشورمان می‌توانیم به مکمل بون‌آرکو (®Bonarco) اشاره کنیم که هرکدام از قرص‌های آن حاوی ترکیبی سه‌گانه و قدرتمند(کلسیم، ویتامین دی۳ و ویتامین کا۲) با حداکثر میزان جذب از کلسیم ست.
مکمل بون‌آرکو داروسازی دکتر عبیدی، برای کمک به درمان پوکی استخوان و پیشگیری از آن، بدون نگرانی از رسوب کلسیم در عروق، در دسترس عموم قرار گرفته است.
بعضی از افرادی که مکمل‌های کلسیم مصرف می‌کنند، ممکن است عوارض جانبی گوارشی از جمله نفخ، یبوست یا ترکیبی از این علائم را تجربه کنند. به نظر می‌رسد کربنات‌کلسیم بیشتر از سیترات‌کلسیم منجر به بروز این عوارض جانبی می‌شود. (به‌خصوص در افراد مسن که اسید‌معده کمتری دارند.) می‌توانیم این عوارض را با تغییر مکمل، به مکملی حاوی شکل متفاوتی از کلسیم، مصرف دوزهای کمتر کلسیم و با دفعات بیشتر در طول روز یا مصرف مکمل همراه با غذا کم کنیم.
مکمل کلسیم می‌تواند با بعضی داروها تداخل داشته باشد و بعضی از داروها هم ممکن است سطح کلسیم بدن را کاهش بدهند. در ادامه به چند نمونه از این تداخل‌ها اشاره می‌کنیم:
نباید فراموش کنیم که لازم است همیشه داروساز و پزشک معالج خود را از همه داروها و مکمل‌های مصرفی خود مطلع کنیم، چرا که آن‌ها می‌توانند اطلاعات دقیق و کاملی در ارتباط با تداخل‌های دارویی در اختیار ما قرار بدهند.
چند گروه از افراد در معرض دریافت ناکافی کلسیم قرار دارند از جمله:
برای افراد دچار عدم تحمل لاکتوز، استفاده از محصولات لبنی بدون لاکتوز یا با لاکتوز کاهش‌یافته با مقادیر کلسیم مشابه محصولات لبنی معمولی گزینه مناسبی است.
کسانی که به دلیل آلرژی یا دلایل دیگر از لبنیات پرهیز می‌کنند، می‌توانند کلسیم مورد نیاز خود را از منابع غیر‌لبنی مثل بعضی سبزیجات (مثل کلم بروکلی)، کنسرو ماهی با استخوان یا غذاهای غنی‌شده تامین کنند. این افراد معمولاً به خوردن غذاهای غنی‌شده با کلسیم یا مصرف مکمل‌های کلسیم برای به دست آوردن کلسیم به میزان کافی نیاز دارند.
بعضی مطالعات نشان می‌دهند که مصرف زیاد کلسیم ممکن است خطر بروز بیماری قلبی و سرطان پروستات را بیشتر کند.
وقوع هایپرکلسمی (سطوح بالای کلسیم در خون) و هایپرکلسیوری (سطوح بالای کلسیم در ادرار) در افراد سالم نادر است و معمولاً ناشی از سرطان، هایپرپاراتیروئیدیسم اولیه (سطوح بالای هورمون پاراتیروئید) و بعضی اختلال‌های دیگر است.
هایپرکلسمی و هایپرکلسیوری می‌توانند به ضعف عضلات، اختلال در عملکرد کلیه، سطوح پایین فسفات، یبوست، حالت تهوع، کاهش‌وزن، خستگی مفرط، نیاز مکرر به دفع ادرار، ریتم غیرطبیعی قلب و خطر بالای مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی-عروقی منجر شوند.
بیشترین میزان مجاز کلسیم روزانه (ایمن و قابل تحمل برای بدن)، شامل کلسیم دریافتی از همه منابع (غذاها، نوشیدنی‌ها و مکمل‌ها)، در جدول زیر آمده است.
| سن | مردان | زنان | بارداری | شیردهی |
| 0 تا 6 ماهگی | 1000 mg | 1000 mg | ||
| 7 تا 12 ماهگی | 1500 mg | 1500 mg | ||
| ا تا 8 سالگی | 2500 mg | 2500 mg | ||
| 9 تا 18 سالگی | 3000 mg | 3000 mg | 3000 mg | 3000 mg |
| 19 تا 50 سالگی | 2500 mg | 2500 mg | 2500 mg | 2500 mg |
| بالا تر از 51 سالگی | 2000 mg | 2000 mg |
جذب مکمل‌های کلسیم زمانی که با غذا مصرف می‌شوند، بیشتر می‌شود.
به این دلیل که غذاها مجموعه‌ای از مواد مغذی و مفید برای سلامتی ما را فراهم می‌کنند، لازم است نیازهای تغذیه‌ای خود را در درجه اول با غذاها تامین کنیم.
به‌طور کلی غذاهای غنی‌شده و مکمل‌های غذایی زمانی مفیدند که تامین نیاز بدن به یک یا چند ماده مغذی به دلایلی غیرممکن باشد (مثلاً در مراحل خاصی از زندگی مثل بارداری).
ویتامینD به دلیل نقشی که در جذب کلسیم دارد، در سلامت اسکلتی بدن ما نقش مهمی دارد. اهمیت ویتامین D برای سلامت استخوان و پیشگیری از بیماری راشیتیسم (نرمی استخوان) از سال‌ها پیش شناخته شده است. نقش ویتامین دی در افزایش کارایی روده کوچک در جذب کلسیم هم به اثبات رسیده است؛ کلسیم در حضور ویتامین D به‌طور فعال از روده کوچک جذب می شود و در نهایت به همراه فسفر منجر به تقویت استخوان‌ها می‌شود. بنابراین، داشتن یک رژیم‌غذایی حاوی ویتامین D و کلسیم کافی برای تقویت استخوان‌ها لازم است.
به‌طور متوسط، زنان بعد از یائسگی (به دلیل کاهش تولید استروژن در بدن) سالانه حدود یک درصد از تراکم مواد معدنی استخوان خود را از دست می‌دهند. این تغییرات به مرور زمان به کاهش توده استخوانی و شکنندگی استخوان‌ها منجر می‌شود. به همین دلیل مقدار کلسیم توصیه‌شده روزانه برای زنان بالای پنجاه سال 1200 میلی‌گرم است، در حالی که همین میزان برای زنان جوان‌تر 1000 میلی‌گرم است. این توصیه برای کاهش تحلیل استخوان بعد از یائسگی است.
پره‌اکلامپسی با علائم فشار خون بالا و دفع پروتئین در ادرار مشخص می‌شود و یکی از دلایل اصلی مرگ‌و‌میر در زنان باردار و نوزادان تازه متولد شده در سراسر جهان است.
شواهد نشان می‌دهند که مکمل‌های کلسیم به پیشگیری از پره‌اکلامپسی و زایمان زودرس کمک می‌کنند و خطر مرگ مادر یا مشکلات جدی مرتبط با فشار خون بالا در بارداری را، به‌خصوص در زنانی با رژیم‌هایی بدون دریافت کلسیم کافی، کاهش می‌دهد.
1 Recommended Daily Allowances
IR-0927-ABD-4084-AS
منابع:
1403/11/29
ویتامین‌های گروه ب همگی محلول در آب هستند و همان‌طور که از نامشان پیدا است در آب حل می‌شوند. این ویتامین‌ها نقش مهمی در بسیاری از واکنش‌های شیمیایی بدن دارند. در این مطلب درباره انواع ویتامین ب باهم می‌خوانیم.
1403/11/14
بسیاری از مادران بعضی مشکلات سلامتی مثل خستگی، ریزش مو و افسردگی را در دوران بعد از زایمان تجربه می‌کنند....
1403/08/22
تامین مواد مغذی مورد نیاز بدن برای حفظ سلامت و عملکرد صحیح آن ضروری است. یکی از موارد ضروری مورد...
1403/08/03
پوکی استخوان وضعیتی است که در آن استخوان‌ها نازک، ضعیف و احتمال شکستگی آن‌ها بیشتر می‌شود. این بیماری شیوع بالایی دارد.
1403/07/28
به احتمال زیاد برای بعضی از ما این سوال پیش آمده است که آیا تغذیه مادر در دوران بارداری باید...
1403/07/22
آیا با تفاوت فولات و اسید فولیک آشنایی دارید؟ با مطالعه این مقاله با تفاوت این دو و کاربرد آن در دوران بارداری بیشتر آشنا شویم.
1403/07/14
ویتامین کا، یک ویتامین محلول در چربی است که به طور طبیعی در برخی غذاها وجود دارد و به عنوان یک مکمل غذایی نیز در دسترس است. درباره این ویتامین بیشتر بخوانیم.
1403/06/06
اگر در معرض خطر فقر آهن یا کم خونی ناشی از آن هستیم و پزشک برای ما مکمل یا داروی آهن را تجویز کرده است، این نکات مهم را باید رعایت کنیم. در این نوشتار با هم این نکات را می‌خوانیم.
سلام بسیار ممنون
همه حقوق این وب‌سایت متعلق به داروسـازی دکتـر عبیدی است. © 1404
چه‌قرص‌های‌برای‌کمبود‌کلسیم‌استفاده‌کنیم
درود. لطفا با پزشک معالج یا دکتر داروساز در داروخانه مشورت بفرمایید. تندرست بمانید