افسردگی در کودکان و نوجوانان : علت تا درمان

همه کودکان و نوجوانان گاهی غمگین یا کم‌انرژی هستند.

اندوه در برخی اوقات، بخشی طبیعی از دوران رشد به حساب می‌آید، اما اگر کودکی غمگین یا خشن است، دیگر از چیزی لذت نمی‌برد و این حالت روزهای پی‌در‌پی ادامه دارد، شاید نشانه ابتلای او به اختلال افسردگی اساسی باشد که در این متن به آن واژه افسردگی اطلاق می‌شود.

شاید برخی از مردم چنین تصور کنند که افسردگی مخصوص بزرگسالان است. اما واقعیت چیز دیگری‌ست!

در واقع، اطفال و نوجوانان هم ممکن است افسردگی را تجربه کنند. مقاله‌های موجود درباره افسردگی کودکان و نوجوانان نشان می‌دهند که درصد مبتلایان به افسردگی در سنین پایین رو به افزایش گذاشته است.

آمار جهانی حاکی از آن است که متاسفانه از هر هفت نفر نوجوان، یکی به افسردگی مبتلاست.

علائم افسردگی کودکان و نوجوانان

علامت‌های شایع افسردگی در کودکان و نوجوانان به شرح زیر هستند:

• داشتن احساسات یا ظاهر افسرده، غمگین یا خشن
• لذت نبردن از جنبه‌های لذتبخش زندگی
• صرف وقت کمتر با دوستان یا مشارکت کمتر در فعالیت‌های پس از مدرسه
• تغییر در اشتها یا وزن
• خوابیدن بیشتر یا کمتر از حد معمول
• احساس خستگی یا کمبود انرژی
• اختلال در حفظ تمرکز
• افت تحصیلی و اهمیت ندادن به وضعیت درسی
• داشتن تفکر خودکشی یا علاقه به مرگ

کودکان و نوجوانان افسرده ممکن است علائم جسمی مانند سردرد یا شکم درد هم داشته باشند.

اعتیاد به مواد مخدر و نوشیدنی‌های الکلی در بین نوجوانان مبتلا به افسردگی بیشتر است؛ زیرا این تصور غلط در بین آ‌‌‌ن‌ها وجود دارد که با این کار از خُلق پایین (کم‌انرژی و غمگین) خود رهایی می‌یابند.

بیشتر بخوانید: افسردگی پس از زایمان و راه های درمان آن چیست؟

علت افسردگی کودکان و نوجوانان

یافتن دلیل افسردگی کودکان و نوجوانان همیشه کار آسانی نیست. گاهی استرس اطفال یا از دست دادن یکی از عزیزانِ کودک در ایجاد افسردگی نقش دارد. شاید به همین دلیل بیشتر شاهد افسردگی کودکان طلاق هستیم.

خشونت، زورگویی و صرف وقت بیش از حد در شبکه‌های اجتماعی دیجیتال می‌تواند با افسردگی همراه باشد.

افسردگی ممکن است ریشه‌های ژنتیکی و ارثی هم داشته باشد. ابتلا به سایر مشکلات ذهنی مانند مشکلات یادگیری، اختلالات اضطرابی یا رفتاری، کودکان و نوجوانان را بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی قرار می‌دهد.

نقش والدین در تشخیص افسردگی کودکان و نوجوانان

گاهی ما والدین اصلا به افسردگی در سنین پایین فکر نمی‌کنیم. گاهی هم مطمئن نیستیم که حالت فرزندمان ناشی از افسردگی است.

اگر شک داریم که شاید فرزندمان دچار افسردگی است باید ارتباط خود را با او بیشتر کنیم. باید از او بپرسیم چه احساساتی را تجربه می‌کند یا چه چیزهایی او را آزار می‌دهند.

به طور معمول وقتی چنین پرسش‌هایی به طور مستقیم از فرزندمان پرسیده می‌شود، در برخی موارد شاید بشنویم که شاد نیست یا غمگین است. گاهی شاید پاسخ آن‌ها حاکی از علاقه به آسیب به خود، علاقه به مرگ یا تفکرات خودکشی باشد.

چنین پاسخ‌هایی را باید کاملا جدی بگیریم؛ زیرا احتمال آسیب به خود در افسردگی نوجوانان بسیار زیاد است.

یکی دیگر از راه‌های تشخیص افسردگی فرزندان، مشورت با یک روانپزشک کودک و نوجوان یا روانشناس است. در مراجعه به این افراد متخصص، به طور معمول فرزندمان باید پرسشنامه افسردگی نوجوانان را پاسخ دهد.

برای تشخیص افسردگی کودکان دبستانی می‌توان از آموزگاران مدرسه هم کمک گرفت.

درمان افسردگی کودکان و نوجوانان

درمان‌های موثری برای افسردگی کودکان و نوجوانان وجود دارد. درمان‌ غیردارویی ممکن است شامل یک یا چند مورد زیر باشد:

• روان‌درمانی (درمان از راه صحبت کردن و مشاوره)
• ملاقات با همه اعضای خانواده
• تماس روانشناس با مدرسه و صحبت با معلم فرزندمان، با کسب اجازه از ما به عنوان والدین

دو نوع روان‌درمانی بیشترین تاثیر را در درمان افسردگی کودکان و نوجوانان دارند:

• درمان رفتاری شناختی (افزایش آگاهی فرد نسبت به پایه‌های فکری هر رفتار و تلاش برای اصلاح آن)
• روان‌درمانی بین‌فردی، که در آن تلاش می‌شود مهارت‌های ارتباطات بین‌فردی و مشارکت جمعی با هدف کاهش استرس به نوجوان، آموزش داده شود.

ممکن است روانپزشک برای درمان افسردگی کودکان و نوجوانان، داروی ضدافسردگی هم تجویز کند.

منبع: American Academy of Child and Adolescent Psychiatry