علت درد رشد در کودکان و نوجوانان و راه‌های درمان آن

درد رشد شایع‌ترین علت دردهای اسکلتی عضلانی دوره‌ای در کودکان است.

این درد در دختران کمی بیش از پسران شایع است.

دردهای رشد اغلب به عنوان درد یا احساس ضربان در پاها، اغلب در جلوی ران، ساق پا یا پشت زانو (نه در مفصل)، توصیف می‌شوند. معمولا این درد شب‌ها در هر دو پا احساس می‌شود و حتی ممکن است کودک را از خواب بیدار کند.

اگرچه به این دردها، درد رشد گفته می‌شود، اما تاکنون اطلاعاتی مبنی بر تداخل آن‌ها با رشد وجود ندارد. درد رشد در کودکان ممکن است با کاهش آستانه درد یا در برخی موارد با مسائل روانی مرتبط باشد.

در حال حاضر درمان خاصی برای درد رشد وجود ندارد. استفاده از پد گرم روی ماهیچه دردناک و ماساژ، می‌تواند باعث احساس راحتی بیشتر برای فرزندمان شود.

علائم درد رشد در کودکان

درد رشد معمولا به صورت درد یا ضربان در پاها احساس می‌شود. این درد اغلب در قسمت جلوی ران، ساق پا یا پشت زانو (نه در مفصل) احساس می‌شود. معمولا این درد در هر دو پا احساس می‌شود. برخی از کودکان در طول دوره‌هایی که درد دارند، ممکن است درد شکم یا سردرد نیز داشته باشند. درد مداوم نیست بلکه متناوب است (یعنی می‌آید و می‌رود).

درد رشد اغلب در اواخر بعدازظهر یا اوایل عصر بروز می‌کند و تا صبح از بین می‌رود. گاهی حتی ممکن است درد در نیمه‌های شب کودک را از خواب بیدار کند.

بیشتر بخوانید: علت، علائم، تشخیص و درمان زانو درد

درد رشد چه ویژگی‌هایی دارد؟

علی‌رغم تعاریف مختلف، انواع درد رشد ویژگی‌های بالینی مشترکی دارند که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• درد رشد معمولا بین سنین 3 تا 12 سالگی شروع می‌شود.
• درد در ابتدا از اندام تحتانی (پاها) شروع می‌شود. درد اندام فوقانی (دست‌ها) می‌تواند همزمان با درد اندام تحتانی ایجاد شود.
• درد اغلب دو طرفه است و در عمق پاها، معمولاً در ران، ساق پا، پشت زانو حس می‌شود.
• شروع درد ممکن است ناگهانی و شدید باشد.
• در کودکان بزرگتر (6 تا 12 سال)، درد ممکن است به صورت گرفتگی، احساس گزگز یا نیاز به تکان دادن پاها توصیف شود.
• درد عمدتاً در ساعات عصر یا شب رخ می‌دهد و ممکن است خواب را مختل کند.
• معمولاً درد تا صبح برطرف می‌شود.
• درد با ماساژ، گرما یا مصرف مسکن‌های ساده مانند استامینوفن یا ایبوپروفن تسکین می‌یابد.
• درد باعث تداخل با فعالیتهای روزمره نمی‌شود.
• معاینه فیزیکی در حین و بعد از درد طبیعی است.
• یک سوم کودکان از درد شکم و یا سردرد همزمان شکایت دارند.
• سابقه خانوادگی درد رشد یا مشکلات روماتیسمی شایع است.
•  هرچند این دردها مزمن هستند اما به صورت دوره‌ای رخ می‌دهند. کودک معمولاً حداقل یک بار در هفته درد دارد، اما این درد ممکن است سال‌ها طول بکشد و تا نوجوانی ادامه یابد. با این حال، ممکن است دوره‌های بدون علامت (روزها، هفته‌ها یا ماه‌ها) بین دوره‌های درد وجود داشته باشد.

بیشتر بخوانید: علت و درمان سردرد در کودکان

چه زمانی باید برای درد پای کودک به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر نگران درد پای فرزندمان هستیم یا درد ویژگی‌های زیر را داشته باشد باید با پزشک مشورت کنیم:

• مداوم است
• همچنان در صبح ادامه دارد
• آنقدر شدید است که در فعالیت‌های معمول کودک اختلال ایجاد می‌کند
• درد مفصلی است
• درد با آسیب‌دیدگی مرتبط است
• با علائم دیگر مانند تورم، قرمزی، حساسیت، تب، لنگیدن، بثورات پوستی، از دست دادن اشتها، ضعف یا خستگی همراهی دارد

علت درد رشد در کودکان چیست؟

علت درد رشد ناشناخته است. هرچند بر اساس مطالعات انجام شده عواملی مانند سابقه خانوادگی، آستانه درد پایین، کاهش استحکام استخوان، کمبود ویتامین دی و اختلالات روانی ممکن است زمینه‌ساز ابتلا به این دردها باشد.

درد رشد معمولاً در جایی که در حال رشد است یا در زمان رشد سریع، اتفاق نمی‌افتد. اما تصور بر این است که درد عضلانیِ شب، ناشی از فعالیت بیش از حد طی روز، محتمل‌ترین علت درد رشد باشد.

عوامل خطر ابتلا به درد رشد در کودکان

دردهای رشد در کودکان پیش‌دبستانی و مدرسه‌ای و در دختران شایعتر است.

دویدن، بالا رفتن از پله یا سطح شیب‌دار و یا پریدن در طول روز ممکن است احتمال درد پا در شب را افزایش دهد.

تشخیص درد رشد در کودکان

در برخی موارد، ممکن است پزشک بررسی‌هایی مانند آزمایش خون یا عکسبرداری با اشعه ایکس را توصیه کند. این بررسی‌ها به حذف سایر عللِ احتمالیِ علائم و نشانه‌هایی که فرزندمان دارد، کمک می‌کنند.

همه انواع پا درد در کودکان دردهای رشدی نیستند. گاهی اوقات پا درد ممکن است ناشی از بیماری‌هایی باشد که قابل درمان هستند، از این رو مشورت با پزشک اهمیت دارد.

بیشتر بخوانید: گوش درد در کودکان: بررسی علائم، علت و درمان

درمان درد رشد در کودکان

درمان خاصی برای درد رشد وجود ندارد.

درد رشد مشکل دیگری ایجاد نمی‌کند و بر رشد تأثیر نمی‌گذارد. درد رشد اغلب طی یک یا دو سال به خودی خود بهبود می‌یابد. اگر این درد طی یک سال یا بیشتر، به طور کامل از بین نرود، اغلب شدت درد کمتر می‌شود. در این بین، می‌توانیم با اقدامات مراقبتی، مانند ماساژ پاهای کودک، به کاهش ناراحتی فرزندمان کمک کنیم.

درمان‌های خانگی برای درد رشد کودکان

برخی از درمان‌های خانگی ممکن است ناراحتی ناشی از درد رشد کودکان را کاهش دهند:

• ماساژ دادن پاهای کودک: در اغلب موارد ماساژ ملایم باعث تسکین درد کودک می‌شود. گاهی در آغوش گرفتن کودک باعث می‌شود فرزندمان احساس بهتری پیدا کند.
• استفاده از پد حرارتی: گرما می‌تواند به تسکین درد عضلات کمک کند. قبل از خواب یا زمانی که کودک از پا درد شکایت دارد، می‌توانیم از یک پد گرم استفاده کنیم. بهتر است هنگامی که کودک به خواب رفت پد را برداریم. حمام آب گرم قبل از خواب نیز ممکن است کمک کننده باشد.
• استفاده از مُسکن: می‌توانیم برای تسکین درد از ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنیم. باید به خاطر داشته باشیم استفاده از آسپیرین در کودکان کمتر از 16 سال توصیه نمی‌شود.
• تمرینات کششی: کشش عضلات پا در طول روز ممکن است به جلوگیری از درد در شب کمک کند. می‌توانیم از پزشک خود بپرسیم که چه حرکات کششی می‌تواند به کاهش درد کمک کند.

منبع: UpToDate , Mayo Clinic

IR-0523-ABD-8144-AS