بیماری هپاتیت چیست و انواع آن کدامند؟

هپاتیت A چیست؟

هپاتیت A یک عفونت ویروسی است که باعث التهاب و آسیب کبد می‌شود. به تورم بافت‌های بدن به دنبال زخم یا عفونت، التهاب گفته می‌شود. التهاب می‌تواند به اندام‌ها آسیب برساند.

ویروس هپاتیت A معمولاً از طریق مصرف غذا یا آب آلوده به مدفوع فرد مبتلا پخش می‌شود.

هپاتیت A یک عفونت حاد یا کوتاه مدت است، به این معنی که افراد مبتلا معمولاً بدون درمان پس از چند هفته بهبود می‌یابند. هرچند در موارد نادر ممکن است عفونت شدید باشد و منجر به نارسایی کبد و نیاز به پیوند اورژانسی کبد شود. از آنجایی که عفونت هپاتیت A معمولا کوتاه مدت است، منجر به عوارض طولانی مدت مانند سیروز نمی‌شود.

عامل هپاتیت A چیست و چگونه منتقل می‌شود؟

ویروس هپاتیت A عامل این نوع هپاتیت است و از طریق تماس با مدفوع فرد آلوده، از راه‌های زیر، منتشر می‌شود:

• مصرف غذای آماده شده توسط فرد آلوده‌ای که دست‌های خود را بعد از استفاده از دستشویی نشسته است
• نوشیدن آب تصفیه‌نشده یا مصرف غذای شسته شده با آب تصفیه‌نشده
• قرار دادن دست یا شیء آلوده به مدفوع فرد مبتلا در دهان
• داشتن تماس نزدیک یا رابطه جنسی با یک فرد مبتلا یا مراقبت از او

راه‌های زیر باعث انتقال هپاتیت A نمی‌شوند:

• سرفه یا عطسه
• نشستن در کنار فرد مبتلا
• در آغوش گرفتن فرد مبتلا
• تغذیه نوزاد از شیر مادر مبتلا

بیشتر بخوانید: علائم دیابت چیست؟

علائم هپاتیت A چیست؟

برخی از افراد 2 تا 7 هفته پس از تماس با ویروس دچار علائم می‌شوند. افراد مبتلا به هپاتیت A معمولاً پس از چند هفته بدون درمان بهبود می‌یابند. در برخی موارد، علائم می‌تواند تا 6 ماه ادامه پیدا کند. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ادرار تیره رنگ
• اسهال
• احساس خستگی
• تب
• مدفوع خاکستری رنگ
• درد مفاصل
• از دست دادن اشتها
• حالت تهوع
• درد شکم
• استفراغ
• زردی چشم و پوست (یرقان)

برخی از افراد آلوده به ویروس هپاتیت A، از جمله بسیاری از کودکان کمتر از 6 سال، هیچ علامتی ندارند. احتمال بروز علائم در کودکان بزرگتر و بزرگسالان بیشتر است.

بیشتر بخوانید: علت شکم درد در زنان و مردان چیست؟ 

روش‌های تشخیص هپاتیت A

پزشک هپاتیت A را بر اساس علائم و آزمایش خون تشخیص می‌دهد. وجود آنتی‌بادی علیه ویروس هپاتیت A از نوع IgM در آزمایش خون نشان می‌دهد که به هپاتیت A حاد مبتلا هستیم. اگر آنتی‌بادی‌های ضد ویروس هپاتیت A از نوع IgM نباشند، به این معناست که ما نسبت به هپاتیت A مصون هستیم. این مصونیت به دلیل عفونت قبلی یا واکسیناسیون هپاتیت A ایجاد شده است.

راه‌های درمان هپاتیت A

درمان شامل استراحت، نوشیدن مایعات زیاد و خوردن غذاهای سالم برای کمک به تسکین علائم است. پزشک ممکن است برای کمک به کاهش علائم داروهایی را تجویز نماید.

باید قبل از مصرف هر گونه داروی بدون نیاز به نسخه، ویتامین یا سایر مکمل‌های غذایی با پزشک خود مشورت کنیم، چرا که هر یک از این داروها می‌توانند به کبد ما آسیب برسانند. تا زمان بهبودی کامل هپاتیت A، باید از مصرف الکل خودداری کنیم.

باید جهت اطمینان از بهبودی کامل، مراجعات منظم به پزشک داشته باشیم. در صورت تداوم علائم بیش از 6 ماه، باید مجددا به پزشک مراجعه کنیم.

رژیم غذایی در صورت ابتلا به هپاتیت A

در طول دوره ابتلا به هپاتیت A، باید یک رژیم غذایی متعادل و سالم داشته باشیم. بهتر است با پزشک خود در مورد تغذیه سالم مشورت کنیم. همچنین باید از مصرف الکل خودداری کنیم زیرا باعث آسیب بیشتر کبد می‌شود.

عوارض هپاتیت A چیست؟

معمولاً بیشتر افراد بدون عارضه از هپاتیت A بهبود می‌یابند. در موارد نادر، هپاتیت A ممکن است منجر به نارسایی کبد شود. نارسایی کبدی ناشی از هپاتیت A در بزرگسالان بالای 50 سال و در افراد مبتلا به سایر بیماری‌های کبدی، شایع‌تر است.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به هپاتیت A هستند؟

موارد زیر احتمال ابتلا به هپاتیت A را افزایش می‌دهد:

• زندگی در مناطق با شیوع بالا یا سفر به این نواحی
• رابطه جنسی با فرد مبتلا به هپاتیت A
• استفاده از مواد مخدر
• وضعیت مسکن نامناسب یا بی‌خانمانی
• زندگی با فرد مبتلا به هپاتیت A یا مراقبت از او

بیشتر بخوانید: زگیل تناسلی چیست و چه علائمی در زنان و مردان دارد؟

پیشگیری از هپاتیت A

اگر سابقه ابتلا به هپاتیت A را داشته باشیم، دیگر به این بیماری مبتلا نخواهیم شد؛ هرچند هنوز هم ممکن است به انواع دیگر هپاتیت ویروسی مبتلا شویم.
در کشورهایی توسعه‌یافته که شیوع این بیماری اندک است، تزریق واکسن هپاتیت A برای پیشگیری از ابتلا توصیه می‌شود.

در موارد زیر شستن کامل دست‌ها با آب گرم و صابون به مدت 15 تا 30 ثانیه احتمال ابتلا به هپاتیت A را کاهش می‌دهد:

• بعد از دستشویی
• بعد از تعویض پوشک
• قبل و بعد از دست زدن یا آماده کردن غذا

در صورت سفر به مناطق با سطح بهداشتی پایین، باید آب تمیز برای نوشیدن، مسواک زدن، ساختن یخ، شستن میوه‌ها و سبزیجات به همراه داشته باشیم.

چگونه از سرایت هپاتیت A به دیگران جلوگیری کنیم؟

در طول 2 هفته قبل از بروز علائم و تا 3 هفته پس از بروز علائم، احتمال انتقال ویروس به دیگران وجود دارد. کودکان اغلب به مدت طولانی‌تری نسبت به بزرگسالان می‌توانند عفونت را به دیگران منتقل نمایند.

اگر به هپاتیت A مبتلا شدیم، می‌توانیم با شستن دست‌های خود با آب گرم و صابون بعد از استفاده از دستشویی و قبل از تهیه یا خوردن غذا، احتمال شیوع عفونت را کاهش دهیم. تا زمانی که بیمار هستیم، از تماس نزدیک با دیگران و تهیه یا سرو غذا برای دیگران خودداری کنیم. همچنین باید پزشک، دندانپزشک و سایر ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی را از ابتلای خود به هپاتیت A مطلع نماییم.

لازم است قبل از اهدای خون با پزشک مرکز مشورت کنیم.

بیشتر بخوانید: هپاتیت ب (B) چیست و چه علائمی دارد؟ 

هپاتیت E چیست و چگونه منتقل می‌شود؟

هپاتیت E نیز یک عفونت ویروسی است که باعث التهاب و آسیب کبد می‌شود. این ویروس انواع مختلفی دارد که به روش‌های مختلفی گسترش می‌یابد.

برخی از انواع آن با نوشیدن آب آلوده منتقل می‌شود و بیشتر در کشورهای در حال توسعه از جمله بخش‌هایی از آفریقا، آسیا، آمریکای مرکزی و خاورمیانه شایع است.

انواع دیگر با خوردن گوشت نپخته خوک یا شکار وحشی مانند گوزن منتقل می‌شود و بیشتر در کشورهای توسعه یافته مانند ایالات متحده، استرالیا، ژاپن و بخش‌هایی ازاروپا و شرق آسیا شایع است.

تحقیقات نشان داده است که هپاتیت E می‌تواند از طریق انتقال خون نیز منتقل شود، اما این مسئله بسیار نادر است.

هپاتیت E به طور معمول باعث عفونت حاد یا کوتاه مدت می‌شود.

هپاتیت E حاد

هپاتیت E حاد یک عفونت کوتاه مدت است. در بیشتر موارد، بدن افراد قادر به بهبودی و مبارزه با عفونت است و ویروس از بین می‌رود. افراد معمولا بدون درمان پس از چند هفته بهبود می‌یابند.

هپاتیت E مزمن

هپاتیت E مزمن یک عفونت طولانی مدت است و زمانی رخ می‌دهد که بدن قادر به مبارزه با ویروس نباشد و ویروس از بین نرود. هپاتیت E مزمن نادر است و فقط در افراد با سیستم ایمنی ضعیف رخ می‌دهد.

علائم هپاتیت E چیست؟

بسیاری از افراد آلوده به ویروس هپاتیت E هیچ علامتی ندارند. برخی از افراد 15 تا 60 روز پس از آلوده شدن به ویروس دچار علائم می‌شوند. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• احساس خستگی
• تهوع و استفراغ
• بی‌اشتهایی
• درد در قسمت بالای شکم
• تیره شدن ادرار
• روشن شدن رنگ مدفوع
• زردی چشم و پوست (یرقان)

مبتلایان به هپاتیت E معمولاً پس از چند هفته بدون درمان بهبود می‌یابند.

روش‌های تشخیص هپاتیت E

پزشک هپاتیت E را بر اساس علائم و آزمایش خون تشخیص می‌دهد. آزمایش خون می‌تواند آنتی‌بادی‌های تولید شده علیه ویروس هپاتیت E را شناسایی کند. همچنین این ویروس در خون و نمونه‌ مدفوع در طول عفونت حاد هپاتیت E قابل تشخیص است.

راه‌های درمان هپاتیت E

درمان هپاتیت E حاد شامل استراحت، نوشیدن مایعات زیاد و مصرف غذاهای سالم برای کمک به کاهش علائم است.

قبل از مصرف هر گونه داروی بدون نیاز به نسخه، ویتامین یا هر مکمل غذایی، باید با پزشک خود مشورت کنیم، زیرا هر یک از این داروها می‌توانند به کبد ما آسیب برسانند. تا زمان تایید پزشک مبنی بر بهبودی کامل هپاتیت E، باید از مصرف الکل اجتناب کنیم.

جهت اطمینان از بهبودی کامل باید به طور منظم به پزشک مراجعه کنیم.

ممکن است پزشک برای درمان هپاتیت E مزمن داروهای ضدویروس تجویز نماید.

رژیم غذایی در صورت ابتلا به هپاتیت E

در صورت ابتلا به هپاتیت E، باید یک رژیم غذایی متعادل و سالم داشته باشیم. بهتر است با پزشک خود در مورد تغذیه سالم مشورت کنیم. همچنین باید از نوشیدن الکل خودداری کنیم، زیرا الکل می‌تواند باعث آسیب بیشتر کبد شود.

هپاتیت E چقدر جدی است؟

انواع هپاتیت E که در کشورهای در حال توسعه شایعتر است، می‌تواند باعث عفونت‌های شدید، به ویژه در زنان باردار شود.

نواع هپاتیت E شایع در کشورهای توسعه‌یافته، اغلب خفیف هستند و هیچ علامتی ندارند.

عوارض هپاتیت E چیست؟

عوارض حاد هپاتیت E

اکثر افراد از هپاتیت E حاد بدون عارضه بهبود می‌یابند. در برخی موارد، هپاتیت E حاد ممکن است باعث نارسایی حاد کبدی شود، وضعیتی که در آن کبد به طور ناگهانی از کار می‌افتد. نارسایی حاد کبدی ناشی از هپاتیت E در موارد زیر شایع‌تر است:

• زنان حامله
• افراد مبتلا به سایر بیماری‌های کبدی

در دوران بارداری، هپاتیت E می‌تواند باعث عوارضی برای مادر و نوزاد، مانند مرده‌زایی، زایمان زودرس یا وزن کم هنگام تولد، شود.

عوارض هپاتیت E مزمن

هپاتیت E مزمن نادر است و فقط در افرادی با ضعف سیستم ایمنی رخ می‌دهد. این بیماری ممکن است منجر به عوارضی مانند سیروز یا نارسایی کبد شود.

بیشتر بخوانید: علت، علائم، تشخیص و درمان بیماری کبد چرب

چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به هپاتیت E هستند؟

انواع مختلف هپاتیت E گروه‌های متفاوتی از افراد را مبتلا می‌کنند:

• انواع هپاتیت E شایع در کشورهای در حال توسعه بیشتر در نوجوانان و جوانان دیده می‌شود.
• انواع هپاتیت E شایع در کشورهای توسعه‌یافته اغلب مردان مسن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

پیشگیری از هپاتیت E

در صورت سفر به مناطق با سطح بهداشتی پایین، باید آب تمیز برای نوشیدن، مسواک زدن، ساختن یخ، شستن میوه‌ها و سبزیجات به همراه داشته باشیم.
همچنین باید از پخت کامل گوشت مطمئن شویم.

چگونه از سرایت هپاتیت E به دیگران جلوگیری کنیم؟

بر اساس تحقیقات، انتقال مستقیم هپاتیت E به افراد دیگر غیرمعمول است. در صورت ابتلا به هپاتیت E، با شستن دست‌ها با آب گرم و صابون بعد از استفاده از دستشویی و قبل از تهیه غذا، می‌توانیم احتمال شیوع عفونت را کاهش دهیم. بهتر است قبل از اهدای خون با پزشک مرکز صحبت کنیم.

منابع: The National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases

The National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases

IR-0823-ABD-8438-AS