افسردگی فصلی (SAD) : علائم ، علل و روش‌های درمان

افسردگی فصلی(SAD) چیست؟

افسردگی فصلی یا اختلال عاطفی فصلی (که به اختصار SAD نامیده می‌شود) نوعی افسردگی است که در زمان تغییرات فصول اتفاق می‌افتد.

معرفی انواع شایع افسردگی وابسته به فصل

شروع و پایان SAD تقریباً در زمان‌های مشابهی در هر سال اتفاق می‌افتد.

2 نوع اصلی افسردگی فصلی وجود دارد:

افسردگی فصل پاییز و زمستان

این نوع SAD در اواخر پاییز شروع می‌شود و در بهار و تابستان از بین می‌رود. برخی افراد به آن افسردگی زمستانی می‌گویند. این نوع، شایع‌ترین شکل SAD است.

افسردگی فصل بهار و تابستان

این نوع SAD در بهار شروع می‌شود و در پاییز و زمستان از بین می‌رود. این نوع SAD شیوع کمتری دارد.

علل افسردگی فصلی

علت دقیق افسردگی فصلی ناشناخته است. برخی از عواملی که ممکن است در بروز این اختلال نقش داشته باشند، عبارتند از:

• ساعت بیولوژیکی (ریتم شبانه روزی). کاهش طول مدت روز در پاییز و زمستان و مختل شدن ساعت بیولوژیک بدن ممکن است منجر به احساس افسردگی شود.
• سطح سروتونین. سروتونین یک ماده شیمیایی انتقال‌دهنده عصبی در مغز است که بر خلق و خوی ما اثر می‌گذارد. کاهش سطح سروتونین ممکن است در بروز SAD نقش داشته باشد. کاهش نور خورشید می‌تواند باعث کاهش سطح سروتونین و بروز افسردگی شود.
• سطح ملاتونین. ملاتونین هورمونی است که در الگوی خواب و خلق و خو نقش دارد. تغییر فصل می‌تواند تعادل سطح ملاتونین بدن را برهم بزند.

چه افرادی بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلال عاطفی فصلی قرار دارند؟

شیوع افسردگی فصلی در زنان بیشتر از مردان است؛ علاوه براین، SAD در جوانان بیشتر از سالمندان رخ می‌دهد.

عواملی که ممکن است خطر ابتلا به افسردگی فصلی را افزایش دهند عبارتند از:

• سابقه خانوادگی. داشتن خویشاوندان درجه یک مبتلا به SAD یا اشکال دیگری از افسردگی، ممکن است احتمال ابتلا به افسردگی فصلی را افزایش دهد.
• ابتلا به افسردگی شدید یا اختلال دوقطبی. در صورت ابتلا به این اختلالات، ممکن است علائم افسردگی به صورت فصلی بدتر شود.
• محل زندگی. به نظر می‌رسد افسردگی فصلی در مناطقی که فاصله زیادی از خط استوا دارند، شایع‌تر است. این مسئله ممکن است به دلیل کوتاه بودن طول روز در فصول پاییز و زمستان باشد.
• سطح پایین ویتامین D. ویتامین D در زمان قرار گرفتن پوست در معرض نور خورشید ساخته می‌شود. ویتامین D می‌تواند به افزایش فعالیت سروتونین کمک کند. نور کمتر خورشید و دریافت نکردن ویتامین D کافی از غذاها و سایر منابع ممکن است باعث کاهش سطح ویتامین D در بدن شود.

علائم و نشانه‌های افسردگی فصلی

علائم و نشانه‌های افسردگی فصلی مانند علائم افسردگی و شامل موارد زیر می‌باشد:

• احساس بی‌حالی، اندوه یا ناراحتی تقریباً هر روز و در اکثر اوقات روز
• از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی که قبلا از آن‌ها لذت می‌بردیم
• سطح انرژی پایین و احساس سستی
• خواب زیاد یا کم
• تمایل به مصرف کربوهیدراتها، پرخوری و افزایش وزن
• مشکل در تمرکز و حافظه
• احساس ناامیدی، بی‌ارزشی یا گناه
• داشتن افکار خودکشی

باید توجه داشته باشیم فرد که حتما باید دو علامت اول و حداقل پنج مورد از علائم فوق را داشته باشد.

علائم و نشانه های افسردگی فصلی

افسردگی فصلی در زمستان

• خواب زیاد
• تغییر اشتها، به خصوص میل شدید به غذاهای پُرکربوهیدرات
• افزایش وزن
• خستگی یا کم‌انرژی بودن

افسردگی فصلی در تابستان

• بی‌خوابی
• کاهش اشتها
• کاهش وزن
• بی قراری یا اضطراب
• افزایش تحریک‌پذیری

تشخیص اختلال عاطفی فصلی و مراجعه به پزشک

گاهی اوقات ممکن است تشخیص اختلال عاطفی فصلی دشوار باشد، زیرا انواع دیگر افسردگی یا سایر اختلالات سلامت روان می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند.
به طور کلی برای کمک به تشخیص افسردگی، یک ارزیابی کامل شامل موارد زیر است:

• ارزیابی روانشناختی. برای بررسی علائم افسردگی، پزشک یا متخصص سلامت روان در مورد علائم، افکار، احساسات و الگوهای رفتاری از ما سؤالاتی می‌پرسد.
• معاینه فیزیکی. در برخی موارد، افسردگی ممکن است با یک مشکل جسمی زمینه‌ای مرتبط باشد.
• بررسی‌های آزمایشگاهی. ممکن است پزشک انجام بعضی آزمایشها را برای اطمینان از عملکرد صحیح بدن درخواست نماید.

روش‌های درمان افسردگی فصلی

گزینه‌های درمانی افسردگی فصلی شامل موارد زیر است:

• نوردرمانی
• استفاده از داروهای ضدافسردگی
• مشاوره (روان درمانی)

ما به کمک پزشک می‌توانیم تصمیم بگیریم که کدام روش درمانی برای ما بهتر و موثرتر است. این روش‌ها حتما باید با تجویز و تحت نظر پزشک به کار برده شوند.

باید به خاطر داشته باشیم که گاهی اوقات برای یافتن درمان مؤثر لازم است صبور باشیم. شروع اثر بیشتر روش‌های درمانی مدتی زمان می‌برد. نکته کلیدی این است که با پزشک یا مشاور خود همکاری داشته باشیم و آنها را در جریان مشکلات خود قرار دهیم.

پیشگیری از افسردگی فصلی

هیچ راه شناخته‌شده‌ای برای پیشگیری از اختلال افسردگی فصلی وجود ندارد. با این حال، اگر اقدامات اولیه را برای مدیریت علائم انجام دهیم، ممکن است بتوانیم از بدتر شدن آنها در طول زمان جلوگیری کنیم. اگر زمان شروع علائم قابل پیش‌بینی است، می‌توانیم به کمک درمان مناسب از تغییرات شدید خلق و خو، اشتها و انرژی جلوگیری کنیم.

برخی افراد آغاز درمان را قبل از شروع شدن علائم در پاییز یا زمستان مفید می‌دانند. سایر افراد برای جلوگیری از بازگشت علائم به درمان مداوم نیاز دارند.
درمان می‌تواند به جلوگیری از عوارض کمک کند، به خصوص اگر SAD قبل از بدتر شدن علائم تشخیص داده و درمان شود.

عوارض افسردگی فصلی

علائم و نشانه‌های اختلال افسردگی فصلی را باید جدی بگیریم. مانند سایر انواع افسردگی، افسردگی فصلی نیز در صورت عدم درمان می‌تواند بدتر و منجر به بروز مشکلاتی شود. این مشکلات می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• انزوای اجتماعی
• بروز مشکل در مدرسه یا محل کار
• سوء مصرف مواد
• سایر اختلالات سلامت روان مانند اضطراب یا اختلالات خوردن
• افکار یا اقدام به خودکشی

بیشتر بخوانید: روش پیشگیری از خودکشی 

نباید این احساس سالانه را نادیده بگیریم و یا تصور کنیم که باید به تنهایی از پس آن بربیاییم، بلکه می‌توانیم با اقدامات و مداخلات مناسب، نوسانات روحی و خلقی خود را در طول سال کاهش دهیم.

منابع: UpToDate Surgeons , Mayo Clinic

[wp-faq-schema title=”سوالات متداول” accordion=1]

IR-1123-ABD-8855-AS