نشانه‌های هایپوتنشن و راه‌های درمان فشار خون پایین

درباره فشار خون پایین یا هایپوتنشن (هیپوتانسیون) چه می‌دانیم؟

بر مبنای تحقیقات انجمن قلب آمریکا، فشارخون پایین‌تر از 80/120 میلی‌متر جیوه، به عنوان فشارخون طبیعی در نظر گرفته می‌شود.

هایپوتنشن یا فشار خون پایین چیست؟

چه موقع فشارخون ما پایین در نظر گرفته می‌شود؟ در محدوده‌ طبیعی، هرچه میزان فشار خون پایین‌تر باشد، بهتر است. به طور کلی، در صورت نداشتن علایم بالینی غیرطبیعی، عدد مشخصی برای فشار خون پایین وجود ندارد، برخلاف پرفشاری خون که بر مبنای اعداد ثبت شده فشارخون دسته بندی می‌شود.

بیشتر بخوانید:  فشار خون بالا قاتل خاموش | علائم، تشخیص و درمان پرفشاری خون

علائم فشار خون پایین چیست؟

بیشتر پزشکان فقط در صورتی فشار خون پایین را خطرناک می‌دانند که پدیده‌ای طولانی ‌مدت باشد و موجب بروز علائم و نشانه‌های قابل توجه شود. از علائم فشار خون پایین می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• سرگیجه یا سبکی سر
• حالت تهوع
• پوست سرد و رنگ ‌پریده
• تنفس سریع و کم‌عمق
• تشنگی غیرمعمول و کم‌آبی
• عدم تمرکز
• تاری دید
• خستگی
• غش (سنکوپ)

علت‌های افت فشار خون

فشار خون پایین می‌تواند در موارد زیر ایجاد شود:

استراحت طولانی‌مدت در تختخواب

بارداری: در 24 هفته اول بارداری، افت فشار خون معمول است.

کاهش حجم خون: کاهش حجم خون می‌تواند باعث افت فشار خون شود. کاهش قابل ‌توجه خون در اثر ضربه شدید، کم‌آبی بدن یا خونریزی شدید داخلی، می‌تواند باعث کاهش حجم خون شده و منجر به افت شدید فشار خون شود.

مصرف داروها: تعدادی از داروها می‌توانند باعث کاهش فشار خون ‌شوند، از جمله این داروها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• داروهای کنترل فشارخون
• دیورتیک‌ها (داروهایی که با اثر بر روی کلیه موجب افزایش حجم ادرار می‌شوند)
• داروهای قلبی مانند بتا بلوکرها
• داروهای درمان پارکینسون
• داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای (که برای درمان اختلال افسردگی ماژور استفاده می‌شوند)
• داروهای اختلال نعوظ به ویژه در ترکیب با نیتروگلیسیرین، مواد مخدر و الکل
• مصرف همزمان داروهای فشار خون با برخی داروهای تجویز شده توسط پزشک یا برخی داروهای بدون نسخه

مشکلات قلبی: ضربان قلب پایین (برادیکاردی)، مشکلات دریچه‌های قلب، سکته و نارسایی قلبی می‌توانند باعث ایجاد فشار خون پایین شوند. قلب ما ممکن است قادر به ایجاد گردش خون کافی برای تامین نیازهای بدن ما نباشد.

اختلالات غدد درون‌ریز: برخی اختلالات غدد درون‌ریز می‌توانند منجر به بروز فشار خون پایین شوند. از جمله این مشکلات می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم:

• کم‌کاری تیروئید
• بیماری پاراتیروئید
• نارسایی آدرنال (بیماری آدیسون)
• قند خون پایین
• دیابت

عفونت شدید (شوک سپتیک): شوک سپتیک هنگامی اتفاق می‌افتد که باکتری‌ها از محل اصلی عفونت (اغلب در ریه‌ها، شکم یا مجاری ادراری) خارج و وارد جریان خون شوند. این باکتری‌ها بعد از آن سمومی تولید می‌کنند که بر رگ‌های خونی تأثیر می‌گذارد و منجر به کاهش شدید فشار خون می‌شود.

واکنش آلرژیک (آنافیلاکسی): شوک آنافیلاکتیک یک واکنش آلرژیک شدید و گاهاً کشنده است که می‌تواند در افرادی رخ دهد که به نیش زنبور، داروهایی مانند پنی سیلین یا مواد غذایی مانند بادام زمینی حساسیت زیادی دارند. این نوع شوک با مشکلات تنفسی، کهیر، خارش، تورم گلو و افت ناگهانی فشار خون مشخص می‌شود.

افت فشار خون عصبی: در این اختلال، افت فشار خون پس از ایستادن طولانی‌مدت اتفاق می‌افتد و منجر به علائمی مانند سرگیجه، حالت تهوع و غش می‌شود. این وضعیت بیشتر برای افراد جوان اتفاق می‌افتد و دلیل آن، بروز اشکال در ارتباط طبیعی بین قلب و مغز است.

کمبودهای تغذیه‌ای: کمبود ویتامین‌های اساسی مانند B12 و اسید فولیک می‌تواند باعث کم‌خونی شود که به نوبه خود منجر به فشار خون پایین می‌شود.

انواع فشار خون پایین

• افت فشارخون در هنگام برخاستن یا هایپوتنشن ارتواستاتیک: این حالت به علت افت ناگهانی فشارخون هنگام برخاستن از حالت نشسته یا درازکش اتفاق می‌افتد.
• افت فشار خون بعد از خوردن غذا: این حالت معمولا یک یا دو ساعت بعد از غذا خوردن اتفاق می‌افتد و عموماً در افراد سالمند مشاهده می‌شود.
• افت فشار خون به علت سیگنال‌های نادرست مغز: این حالت که معمولا باعث افت ناگهانی فشار خون بعد از ایستادن به مدت طولانی دیده می‌شود، بیشتر در افراد جوان و کودکان اتفاق می افتد. به نظر می‌رسد این اتفاق به علت اختلال در ارتباط مغز و قلب رخ می‌دهد.
• افت فشار خون به علت تخریب سیستم عصبی: بیماری بسیار نادر با علایمی مانند پارکینسون وجود دارد که در آن سیستم عصبی خودکار به‌طور پیش‌رونده‌ای از بین می‌رود و به همین علت حملات افت فشار خون ناگهانی در این بیماران اتفاق می‌افتد.

بیشتر بخوانید: علت و علائم سکته مغزی چیست؟

چه افرادی بیشتر در معرض فشار خون پایین هستند؟

احتمال بروز هایپوتنشن در هر شخصی وجود دارد. بعضی از انواع آن در یک گروه سنی خاص یا بعضی افراد بیشتر دیده می‌شود. موارد زیر احتمال بروز هایپوتنشن را افزایش می‌دهد:

سن: افت ناگهانی فشار خون بعد از غذا خوردن معمولا در افراد بالای 65 سال دیده می شود، در حالی که افت فشار خون در اثر علل مربوط به سیستم عصبی، معمولا در جوانان و کودکان مشاهده می‌شود.

داروها: افرادی که داروهای خاصی مثل بتابلوکرها را مصرف می‌کنند بیشتر در معرض خطر افت فشار خون قرار دارند.

ابتلا به برخی بیماری‌ها: بعضی بیماری‌ها مانند پارکینسون، دیابت و بیماری‌های قلبی می‌توانند خطر افت فشار خون را افزایش دهند.

عوارض و خطرات فشار خون پایین

فشار خون پایین می‌تواند برای بعضی افراد کاملا قابل تحمل بوده و هیچ مشکلی ایجاد نکند، اما افت فشار خون در بعضی از افراد باعث سرگیجه و غش می‌شود. در موارد شدید، افت فشار خون می‌تواند خطر جانی به همراه داشته باشد.

تشخیص فشارخون پایین

تشخیص هایپوتنشن یا فشار خون پایین اصولا بر مبنای علایمی است که در بیمار بروز می‌کند که در بخش‌های بالاتر این متن آنها را توضیح داده‌ایم. در این مورد، معمولا بر مبنای عدد ثبت شده فشارخون تصمیم‌گیری نمی‌شود.

درمان هایپوتنشن یا فشار خون پایین

با توجه به علل ذکر شده برای ایجاد افت فشار خون، درمان مناسب برطرف کردن علل ایجادکننده آن است. در شرایطی که عامل زمینه‌ای برای هایپوتنشن تشخیص داده نشده باشد، موارد زیر می‌توانند باعث بالاتر رفتن فشار خون شوند:

• مصرف نمک: نمک می تواند باعث افزایش فشارخون شود.
• نوشیدن آب: نوشیدن آب می‌تواند باعث افزایش حجم خون و در نتیجه افزایش فشارخون شود.
• پوشیدن جوراب‌های بلند و محکم

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر هنگام اندازه‌گیری فشار خون، متوجه کاهش فشار خون شدیم، چه اقدامی باید انجام دهیم؟ یکبار پایین بودن فشارخون به خودی خود پدیده خطرناکی نیست، مگر آنکه علائم یا مشکلات دیگری همراه با آن وجود داشته باشد. در صورت پایین بودن فشارخون همراه با علائمی چون سرگیجه، سبکی سر و حالت تهوع بهتر است با پزشک خود مشورت کنیم. برای کمک به تشخیص درست، خوب است علائم و فعالیت‌های خود را در زمان بروز آنها ثبت کنیم.