درد شکم

درد شکم دلایل زیادی دارد که برخی از آنها جدی و نیازمند مداخله فوری پزشکی هستند. منشا دل درد است ممکن است از احشای شکمی یا خارج از دستگاه گوارش باشد. اگر درد شکم بی‌دلیل، مداوم یا شدید باشد، باید به پزشک مراجعه نماییم.

 

درد شکم چیست؟

منظور از درد شکم احساس درد و ناراحتی در هر نقطه از شکم، بین قفسه سینه و لگن، است. اغلب تصور بر این است که درد شکم ناشی از درد معده یا درد روده‌ها است، اما منشا درد در شکم ممکن است از سایر اندام‌ها نیز باشد.
در شکم احشا زیر وجود دارند:

  • معده
  • کبد
  • کیسه صفرا
  • پانکراس
  • روده کوچک
    • روده بزرگ

اینها همه اجزای دستگاه گوارش هستند، اما منشا درد می‌تواند در دیواره شکم یا لایه بیرونی، شامل پوست و ماهیچه‌های شکم، نیز باشد. گاهی اوقات ممکن است منشا دردی که در شکم خود احساس می‌کنیم در جای دیگری مانند سینه، لگن یا پشت باشد.

 

بیشتر بخوانید: سرطان پانکراس (لوزالمعده) چیست و علائم و درمان آن چگونه است؟

 

درد شکم می‌تواند ماهیت‌ مختلفی داشته باشد و به فرم‌های زیر احساس شود:

  • خفیف یا شدید
  • مبهم یا تیرکشنده
  • سوزش یا درد
  • دل پیچه
  • ثابت یا متناوب
  • موضعی (در یک نقطه) یا در همه قسمت‌های شکم

 

درد شکم چقدر شایع است؟

تقریباً همه افراد در برخی مواقع درد شکم را تجربه می‌کنند. بیشتر اوقات، این درد جدی نیست و خود به خود برطرف می‌شود، با این حال، ممکن است دل درد نشانه یک بیماری جدی یا حتی اورژانسی باشد.

 

محل درد شکم

جایی که درد احساس می‌شود یک سرنخ مهم برای علت دل درد است. محل درد ممکن است نشان دهنده این باشد که کدام اندام‌ها درگیر هستند. به عنوان مثال، درد در یک چهارم بالای سمت راست شکم ممکن است نشان دهنده مشکل کبد یا کیسه صفرا باشد.

با این حال پزشک در مورد ماهیت درد، تناوب و شدت درد نیز از ما سوال می‌پرسد. این اطلاعات به پزشک سرنخ‌های بیشتری در مورد علت درد می‌دهد.

 

علت درد شکم

دلایل متعددی برای درد شکم، از جمله اختلال در هضم، آسیب، عفونت یا بیماری وجود دارد. منشا درد ممکن است عضوی در داخل شکم، یا ماهیچه‌ها یا پوست دیواره شکم باشد. گاهی ممکن است درد از جای دیگری به شکم گسترش یافته باشد.

پزشک از ما سوالات مفصلی در مورد درد می‌پرسد تا بتواند علت آن را مشخص کند. شدت درد لزوماً نشان دهنده جدی بودن آن نیست. برخی از علل رایج و گذرا می‌توانند درد شدیدی ایجاد کنند و درد ناشی از برخی از شرایط تهدیدکننده زندگی ممکن است خفیف به نظر برسند.

 

شایع‌ترین علل درد شکم کدامند؟

بیشتر علل دل درد، موقتی و غیرجدی هستند و ممکن است با هضم غذا، قاعدگی یا عفونت ویروسی گذرا مرتبط باشند. مثلا:

مسائل گوارشی

درد شکم بعد از غذا خوردن ممکن است به دلایل زیر باشد:

  • سوء هاضمه
  • نفخ
  • یبوست
  • اسهال
  • آلرژی و عدم تحمل غذایی
  • مسمومیت غذایی

التهاب

تحریک یا عفونت در اندام‌ها می‌تواند باعث التهاب موقت شود، مانند:

چرخه قاعدگی

بعضی خانم‌ها در سنین باروری ممکن است گاه به گاه دردهای زیر را تجربه کنند:

  • دل‌پیچه‌های قاعدگی
  • درد تخمک‌گذاری

در ادامه به بررسی علل و درمان درد شکم در پریود و pms چیست بیشتر خواهیم پرداخت.

بیشتر بخوانید: چگونه درد پریودی را کاهش دهیم؟

علل جدی‌تر درد شکم کدامند؟

گاهی اوقات درد شکم نشان‌دهنده یک وضعیت پزشکی جدی است که نیاز به مداخله درمانی دارد، مثلا:

  • آپاندیسیت: عفونی و ملتهب شدن آپاندیس (زایده بلند و نازکی که از روده بزرگ آویزان است).
  • دیورتیکولیت: عفونت کیسه‌های کوچکی که در دیواره روده ایجاد می‌شوند. این اختلال در سالمندان شایع‌تر است.
  • سنگ کیسه صفرا
  • آبسه: توده حاوی چرک.
  • سنگ کلیه: سنگ‌های کلیوی می‌توانند هنگام عبور از حالب‌ها، لوله‌هایی که ادرار را از کلیه به مثانه می‌برند، باعث ایجاد درد شوند.
  • سوراخ شدن دیواره معده یا روده
  • پانکراتیت: التهاب بافت پانکراس (لوزالمعده).
  • پاره شدن کیست تخمدان: کیست‌های تخمدان کیسه‌های پر از مایع هستند که در برخی از زنان ایجاد می‌شوند. این کیست‌ها گاهی پاره می‌شوند.
  • حاملگی خارج رحمی: حاملگی خارج از رحم به تشکیل جنین در خارج از رحم گفته می‌شود.

 

تشخیص علت درد شکم

پزشک سوالاتی در مورد درد از ما می‌پرسد، از جمله:

  • محل درد
  • ماهیت درد
  • مدت درد
  • چگونگی تداوم درد
  • عوامل تشدید یا تسکین درد
  • علائم همراه

پزشک براساس علائم، پاسخ‌ها و وضعیت ما تصمیم می‌گیرد که آیا بررسی و آزمایش بیشتری لازم است. بررسی‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

  • آزمایش خون
  • آزمایش ادرار
  • عکسبرداری با اشعه ایکس
  • سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن، یا سایر تست‌های تصویربرداری

 

چه زمانی باید برای بررسی درد شکم به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر درد بدون دلیل مشخص، مداوم یا شدید است، یا اگر به دنبال آسیب ایجاد شده و یا اینکه باردار باشیم، باید به پزشک مراجعه کنیم.

همچنین اگر درد با هر یک از علائم زیر همراه باشد باید به پزشک مراجعه کنیم:

  • تب مداوم
  • حالت تهوع یا استفراغ مداوم
  • وجود خون در مدفوع، ادرار یا استفراغ
  • تورم شکم و حساسیت به لمس
  • زردی چشم و پوست
  • درد در هر قسمت دیگری از بدن
  • تنگی نفس یا هر علامتی که با فعالیت بدتر می‌شود

 

درمان درد شکم

دل درد دلایل و درمان‌های مختلفی دارد. برخی از علل مانند سنگ کیسه صفرا یا آپاندیسیت ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. سایر موارد، مانند زخم یا عفونت گوارشی ممکن است با دارو برطرف شوند.

باید به یاد داشته باشیم که حتی موارد خفیف دل درد نیز می‌توانند جدی باشند و باید با پزشک مشورت نماییم.

درمان بستگی به عامل ایجاد درد دارد و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • تجویز مایعات از طریق وریدی
  • داروهای ضد درد
  • آنتی بیوتیک برای درمان عفونت
  • داروهای دیگر برای درمان سایر مشکلات پزشکی
  • جراحی

 

چه کارهایی برای تسکین درد شکم می‌توانیم انجام دهیم؟

اگر بدانیم که دل دردمان با هضم غذا مرتبط است، می‌توانیم روش‌های زیر را برای کاهش درد بکار گیریم:

  • استراحت دادن به دستگاه گوارش: با عدم مصرف غذا یا فقط استفاده از غذاهای آسان هضم مانند کراکر یا موز می‌توانیم به دستگاه گوارش خود استراحت دهیم.
  • نوشیدن آب.
  • گرما درمانی. می‌توانیم قرار دادن کیسه آب گرم روی شکم یا حمام را امتحان کنیم.
  • درمان‌های خانگی. می‌توانیم از شیرین بیان برای رفع نفخ، زنجبیل برای سوء هاضمه یا نعناع برای آرامش عضلات روده استفاده کنیم.

منابع: Cleveland Clinic
Up to Date

IR-0923-ABD-8585-AS